Ο διάβολος του παγκόσμιου φόρου κρύβεται στις λεπτομέρειες

Φαίνεται ότι η διεθνής κοινότητα κινείται προς αυτό που πολλοί αποκαλούν ως ιστορική συμφωνία για τον καθορισμό ενός παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή σε πολυεθνικές εταιρείες (MNCs). Είναι ώρα – αλλά μπορεί αυτό να μην είναι αρκετό. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, οι εταιρείες μπορούν να ξεφύγουν από την καταβολή του δίκαιου μεριδίου των φόρων τους, καταγράφοντας το εισόδημά τους σε χώρες χαμηλού φόρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν ο νόμος δεν τους επιτρέπει να προσποιούνται ότι αρκετά από τα κέρδη τους προέρχονται από κάποιο φορολογικό παράδεισο, έχουν μεταφέρει ορισμένα τμήματα της επιχείρησής τους σε αυτές τις δικαιοδοσίες και ξεφεύγουν.

Μια συμφωνία για τη θέσπιση ενός παγκόσμιου ελάχιστου φόρου τουλάχιστον κατά 15% είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου. Αλλά ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες. Η τρέχουσα μέση επίσημη τιμή είναι σημαντικά υψηλότερη. Είναι επομένως πιθανό, ακόμη και πολύ πιθανό, ότι το παγκόσμιο ελάχιστο αυτό ποσοστό θα γίνει και το μέγιστο ποσοστό. Μια πρωτοβουλία που ξεκίνησε ως μια προσπάθεια να αναγκάσει τις πολυεθνικές να συνεισφέρουν στο δίκαιο μερίδιο των φόρων τους θα μπορούσε να αποφέρει πολύ περιορισμένα πρόσθετα έσοδα, πολύ χαμηλότερα από τα 240 δισεκατομμύρια δολάρια που πληρώνονται ετησίως.

Ιδιαίτερα προβληματικός στις προτάσεις που υπέβαλε ο ΟΟΣΑ είναι ο Πρώτος Πυλώνας, που προορίζεται να αντιμετωπίσει τα φορολογικά δικαιώματα και να ισχύει μόνο για τις πολύ μεγαλύτερες πολυεθνικές. Το παλαιό σύστημα προφανώς δεν ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης του 21ου αιώνα. Οι πολυεθνικές είχαν μάθει πώς να χειρίζονται το σύστημα για να καταγράφουν τα κέρδη σε δικαιοδοσίες χαμηλού φόρου. Δεν έχει νόημα για τις χώρες να παραιτηθούν από τα φορολογικά τους δικαιώματα για τον Πρώτο Πυλώνα. Ανεξάρτητα από το τελικό ποσοστό του φόρου που διαπραγματεύονται αυτήν τη στιγμή τη μεταρρύθμιση, θα ήταν καλύτερα εάν τουλάχιστον μερικές χώρες εισήγαγαν υψηλότερο ποσοστό, μονομερώς ή ως ομάδα.

Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, σχεδιάζουν ποσοστό 21%. Είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστεί το πλήθος των λεπτομερών ζητημάτων που απαιτούνται για μια παγκόσμια φορολογική συμφωνία, και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνεργαστούμε με τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις αναδυόμενες αγορές, των οποίων η φωνή δεν ακούγεται πάντα τόσο καθαρά όσο θα έπρεπε. Πάνω απ’ όλα, θα είναι σημαντικό να επανεξετάσουμε το ζήτημα σε πέντε χρόνια και όχι σε επτά, όπως προτείνεται σήμερα. Εάν τα φορολογικά έσοδα δεν αυξηθούν και εάν οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες αγορές αποτύχουν να συγκεντρώσουν μεγαλύτερο μερίδιο αυτών των εσόδων, θα πρέπει να αυξηθεί ο ελάχιστος φόρος και να αναπροσαρμοστεί ο τύπος κατανομής των «φορολογικών δικαιωμάτων».

Ο Joseph E. Stiglitz είναι νομπελίστας στα οικονομικά, καθηγητής στο Columbia University, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και πρόεδρος του οικονομικού συμβουλίου του προέδρου των ΗΠΑ.