Κατοικίες: Game changer το Ταμείο Ανάκαμψης – 24 δισ. ευρώ χάθηκαν την τελευταία 12ετία

Οι επενδύσεις σε κατοικίες, που κάποτε ήταν το όνειρο του κάθε Έλληνα, σχεδόν μηδενίστηκαν μέσα σε 12 χρόνια, με τη χώρα μας να κατατάσσεται πλέον τελευταία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ-28, ενώ την τελευταία θέση κατέχει και στις επενδύσεις στις λοιπές κατασκευές.

Ωστόσο, η αύξηση της ζήτησης σπιτιών από τις αρχές του 2018 με έμφαση τον κλάδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων, άρχισε σταδιακά να αλλάζει την εικόνα των επενδύσεων σε κατοικίες, ενώ με βάση τις εκτιμήσεις των αναλυτών της κτηματαγοράς οι πόροι που θα εισρεύσουν στη χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και το νέο ΕΣΠΑ θα δώσουν την ευκαιρία να ανακτηθεί μέρος των απωλειών.

Οι ετήσιες επενδύσεις σε κατοικίες υποχώρησαν ραγδαία και διαμορφώθηκαν το 2019 σε μόλις 1,4 δισ. ευρώ, έναντι 25,2 δισ. το 2007, καταγράφοντας πτώση της τάξης του 94,5%!

Όσον αφορά την αντιστοιχία με το ΑΕΠ οι επενδύσεις σε κατοικίες αντιστοιχούσαν το 2019 στο 0,7% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ-28 είναι 5,1%, έναντι 10,8% το 2007. Οι επενδύσεις σε λοιπές κατασκευές διαμορφώθηκαν το 2019 σε 3,3% (μέσος όρος ΕΕ-28: 5,4%).

Διαπιστώνεται ότι η συμμετοχή των επενδύσεων σε κατασκευές στην ελληνική οικονομία είναι πολύ χαμηλότερη συγκριτικά με την αναμενόμενη βάσει του κατά κεφαλή ΑΕΠ της χώρας, όπως επισημαίνεται στην τελευταία μελέτη του ΙΟΒΕ «Ο ρόλος της Βιομηχανίας Κατασκευών και Υποδομών την επόμενη ημέρα της ελληνικής οικονομίας».

Τα σχεδόν 24 δισ. ευρώ που χάθηκαν λόγω της συρρίκνωσης των επενδύσεων σε κατοικίες μείωσαν δραματικά τις συνολικές επενδύσεις για κατασκευαστικά έργα, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να καταγράφει το χαμηλότερο  ποσοστό επενδύσεων σε κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της ΕΕ, στο ήμισυ σχεδόν από την προτελευταία χώρα (Ιρλανδία).

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις λοιπές επενδύσεις σε κατασκευές σημειώθηκε πτώση κατά 38% από το υψηλό που κατέγραψαν το 2009. Οι επενδύσεις σε αυτή την κατηγορία διαμορφώθηκαν το 2019 σε 6,4 δισ. ευρώ, έναντι 7,3 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο την περίοδο 2010-2019.

Επιταχύνθηκε η πτώση του ΑΕΠ

Οι μειωμένες επενδύσεις σε κατασκευές, οι οποίες λειτουργούσαν ενισχυτικά στο ΑΕΠ τα περισσότερα έτη πριν το 2007, μετά το 2008 και μέχρι το 2015 το επηρέασαν αρνητικά, επιταχύνοντας την πτώση του.

Οι επενδύσεις σε κατασκευές συνέβαλαν εκ νέου θετικά στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας το 2016, αλλά αυτή η θετική επίδραση δεν διατηρήθηκε τα επόμενα έτη μέχρι και το 2019.

Άνω του 80% η μείωση των οικοδομικών αδειών από το 2007

Η καθίζηση του κλάδου των κατοικιών αποτυπώνεται και από την πορεία της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, καθώς από περίπου 80 χιλ. άδειες οικοδομών (νέες οικοδομές και προσθήκες) το 2007, ο αριθμός των αδειών υποχώρησε στο ελάχιστο επίπεδό του το 2016, με  12,6  χιλ. άδειες.

Ταυτόχρονα,  σε  όρους  επιφάνειας, η οποία αποτελεί  πιο αντιπροσωπευτικό μέτρο του μεγέθους της οικοδομικής δραστηριότητας, οι νέες οικοδομές και οι προσθήκες αντιστοιχούσαν το 2016 σε 2,3 εκατ. τετραγωνικά μέτρα, έναντι 29,4 εκατ. μέτρων το 2007.

Μετά το 2017 παρουσιάζεται ανοδική τάση και το 2020 οι άδειες για νέες οικοδομές και προσθήκες έφτασαν τις 18,8 χιλ., με συνολική επιφάνεια 4,1 εκατ. τετραγωνικά μέτρα. Μέσα στο 2020, και μετά από μια ισχυρή άνοδο τους πρώτους δύο μήνες του έτους (απόρροια μεταξύ άλλων και της αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές και της μικρής μείωσης του ΕΝΦΙΑ), η έκδοση νέων οικοδομικών αδειών υποχώρησε σημαντικά τον Μάρτιο και τον Απρίλιο εξαιτίας της πανδημίας και των πρώτων μέτρων περιορισμού της κυκλοφορίας και πολλών δραστηριοτήτων. Τους επόμενους μήνες αποκαταστάθηκε σε υψηλότερο επίπεδο συγκριτικά με τους αντίστοιχους μήνες του προηγούμενου έτους, ωστόσο τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο υποχώρησε εκ νέου λόγω των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν. Συνολικά, ωστόσο, το 2020 οι νέες οικοδομικές άδειες αυξήθηκαν κατά 9% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Δεν προτίθενται να αγοράσουν νέα κατοικία οι Έλληνες

Σύμφωνα με τις έρευνες καταναλωτή που διενεργεί το ΙΟΒΕ το ποσοστό του πληθυσμού που δηλώνει ότι προτίθεται να αγοράσει νέα κατοικία το επόμενο 12μηνο στην Ελλάδα παρουσιάζει μία από τις χαμηλότερες επιδόσεις στην ΕΕ.

Η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και οι πιστωτικοί περιορισμοί των νοικοκυριών συνέβαλαν στη δραστική υποχώρηση της πρόθεσης των νοικοκυριών για την αγορά νέας ή την επισκευή  της υφιστάμενης κατοικίας τους.

Σταδιακή ανάκαμψη

Από τις αρχές του 2018 άρχισαν όμως να διαφαίνονται τάσεις ενίσχυσης της πρόθεσης αγοράς και επισκευής κατοικίας. Κάτι που αποτυπώνεται και στις επιχειρηματικές προσδοκίες στις κατασκευές  που ήταν για μια μακρά περίοδο αρνητικές.

Αν και θεωρείται ότι η επικείμενη ενεργοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ήταν ο βασικός λόγος που οι προσδοκίες του κλάδου πέρασαν σε θετικό έδαφος τον Απρίλιο του 2021 για πρώτη φορά μετά τα τέλη του 2008, θετική επίδραση είχε και η σταδιακή αλλαγή στάσης των νοικοκυριών όσον αφορά την πρόθεση για αγορά κατοικίας.

Είναι ενδεικτικό ότι στις κατοικίες μετά τη σημαντική μακροχρόνια πτώση από τα τέλη της δεκαετίας του 2000, από τις αρχές του 2018 έχουν αρχίσει να καταγράφονται αυξητικές τάσεις στους μήνες εξασφαλισμένης δραστηριότητας.

Το πρώτο τρίμηνο του 2021 οι μήνες εξασφαλισμένης παραγωγής των επιχειρήσεων αυξήθηκαν σημαντικά, τόσο στον τομέα των ιδιωτικών κτηρίων, όσο και στον τομέα των δημοσίων έργων.

Η σταδιακή ανάκαμψη καταγράφεται όμως και στις τιμές των διαμερισμάτων, οι οποίες μετά το 2018 συνεχώς ενισχύονται και μάλιστα ταχύτερα από το κόστος κατασκευής, βελτιώνοντας τα κίνητρα για την κατασκευή κτηρίων. Βεβαίως η μείωση κατά 40% που σημειώθηκε μεταξύ 2007 και 2018 δεν έχει ακόμη αναπληρωθεί.