Το κόστος ενέργειας απειλεί την ευρωπαϊκή οικονομία

Μια από τις πολλές κληρονομιές που αφήνει πίσω της η πανδημία είναι η εκτίναξη του κόστους ενέργειας, ειδικά στην Ευρώπη, όπως σε ορισμένες χώρες –με την Ελλάδα να ηγείται καταγράφοντας τις υψηλότερες τιμές ενέργειας- οι τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος εκτινάχθηκαν σε επίπεδα-ρεκόρ.

Στη Γερμανία, οι τιμές χονδρικής αυξήθηκαν περισσότερο από 60% φέτος, προκαλώντας ένα ισχυρό σπιράλ ανατιμήσεων στην οικονομία. Πολλοί επιχειρηματίες, όπως ο Μπάζελ Χάμζε ου έχει καφέ στο Βερολίνο, αναγκάσθηκαν να μετακυλήσουν το υψηλό κόστος της ενέργειας στους πελάτες για να καλύψουν το κόστος.

Οι τιμές ενέργειας ενισχύονται παγκοσμίως καθώς η οικονομία αναδύεται από την πανδημία, πυροδοτώντας ανησυχίες σχετικά με τον πληθωρισμό. Στην Ευρώπη, τα σχέδια για απεξάρτηση από τον άνθρακα παίζει ρόλο καθώς οι εταιρείες κοινής ωφέλειας πληρώνουν τιμές ρεκόρ για να αγοράσουν άδειες ρύπανσης και αναγκάζονται να παράγουν ενέργεια από ορυκτά καύσιμα. Αν προσθέσει κανείς τις ελλείψεις σε φυσικό αέριο και το αποτέλεσμα είναι οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος να βρίσκονται στα ύψη. Η Ισπανία ήδη αναγκάσθηκε να μειώσει τους ενεργειακούς φόρους βλέποντας τις τιμές ενέργειας να σκαρφαλώνουν σε επίπεδα-ρεκόρ και το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να επιτρέψει στις εταιρείες κοινής ωφέλειας να αυξήσουν τα τιμολόγια για δεύτερη φορά φέτος, μια κίνηση που αναμένεται να ανακοινωθεί την Παρασκευή και θα επηρεάσει 15 εκατομμύρια ανθρώπους.

Πονοκέφαλος για τους πολιτικούς

Τα υψηλά ενεργειακά κόστη αποτελούν πονοκέφαλο για τους πολιτικούς και ενώ απομένουν λιγότερες από 100 ημέρες πριν τη συνάντηση των παγκόσμιων ηγετών στη Σκωτία όπου θα αναζητήσουν μια συμφωνία για μηδενισμό των ρύπων. Οι κυβερνήσεις φοβούνται λαϊκή αντίδραση καθώς τα υψηλά τιμολόγια ενέργειας ενισχύουν την αντίσταση των ψηφοφόρων στο να πληρώσουν για την ενεργειακή μετάβαση. Οι Ελβετοί ψηφοφόροι απέρριψαν φέτος έναν φιλόδοξο νόμο για το κλίμα που θα αυξήσει τους φόρους σε πράγματα όπως αεροπορικά ταξίδια και οδήγηση.

«Θα ξαναδούμε κίτρινα γιλέκα στους δρόμους, θα δούμε επανάληψη του ελβετικού δημοψηφίσματος,” αναρωτιέται ο Τιερί Μπρος, καθηγητής ενέργειας στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι. «Δεν πρόκειται να επανεκλεγείς αν οδηγείς τόσους πολλούς ανθρώπους στην ενεργειακή φτώχεια. Αυτό θα ξυπνήσει τις κυβερνήσεις.»

Τα υψηλά κόστη ενέργειας πρόκειται να διατηρηθούν. Η Ρωσία στέλνει λιγότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη και η Ασία μαζεύει φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου, μειώνοντας τα αποθέματα έπειτα από έναν δύσκολο χειμώνα. Οι τιμές αναφοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν ήδη σκαρφαλώσει σε επίπεδα-ρεκόρ και εκτός του ότι ανεβάζουν το κόστος της ενέργειας ενισχύουν τα κέρδη μεγάλων ενεργειακών ομίλων όπως η γερμανική RWE AG και η γαλλική Engie SA.

H εκτίναξη των τιμολογίων ενέργειας –που συχνά είναι το μεγαλύτερο σταθερό κόστος μετά το ενοίκιο- μπορεί να ωθήσει τις μικρές επιχειρήσεις στα όρια. Ο τομέας φιλοξενίας στο Ηνωμένο Βασίλειο έχασε τουλάχιστον 80 δις στερλίνες λόγω των lockdowns, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να παρέμβει. Μια σημαντική άνοδος του ενεργειακού κόστους «θα ήταν καταστροφική» δήλωσε η Κέιτ Νίκολς, CEO της UKHospitality.

Ο πληθωρισμός ανεβαίνει στην Ευρώπη καθώς οι οικονομίες ανακάμπτουν και οι τιμές εμπορευμάτων αυξάνονται. Τα κόστη για τους καταναλωτές στην Ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά 2,2% τον Ιούλιο, το υψηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2018.

Προβληματισμός για τους κλιματικούς στόχους

Ενώ η Ευρώπη έχει το πιο φιλόδοξο σχέδιο απεξάρτησης από τον άνθρακα στον κόσμο, με στόχο την μείωση των ρύπων κατά τουλάχιστον 55% μέχρι το 2030 από τα επίπεδα του 1990, ορισμένες χώρες έχουν αρχίσει να τα «μαζεύουν». Η Γαλλία εργάζεται παρασκηνιακά για να εξασθενήσει ή να καθυστερήσει τη νέα προτεινόμενα αγορά άνθρακα για θέρμανση και οδικές μεταφορές. Αρκετές χώρες, όπως η Ολλανδία και η Ουγγαρία, επίσης ανησυχούν σχετικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το κόστος για την επίτευξη του στόχου για μηδενικούς ρύπους, ενώ παραμένει ασαφές πως η κυβέρνηση σκοπεύει να πετύχει τους στόχους της, μαζί με το να πείσει 600.000 ανθρώπους ετησίως να εγκαταλείψουν τους καυστήρες αερίου και να τους αντικαταστήσουν με ακριβές αντλίες θερμότητας.

Ρεκόρ η Ελλάδα

Προς το παρόν, η Ελλάδα και η Ισπανία δέχονται την μεγαλύτερη πίεση. Στη χώρα μας, η τιμή της μεγαβατώρας διαμορφώθηκε χθες στα 185,59 ευρώ σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, καταγράφοντας την μεγαλύτερη τιμή στην Ευρώπη. Ο πολυήμερος καύσωνας σε συνδυασμό με τα προβλήματα που δημιουργεί το ασταμάτητο κύμα δασικών πυρκαγιών έχουν ανεβάσει τη ζήτηση στις 431,20 γιγαβατώρες, με τον λιγνίτη να κατέχει το 14% της παραγωγής, το φυσικό αρέριο το 43%, τα υδροηλεκτρικά το 9%, τις εισαγωγές το 17% και τις ανανεώσιμες πηγές το 17%.

Στην Ισπανία, μια χώρα χωρίς επαρκή διασύνδεση με τη Γαλλία, οι τιμές ηλεκτρικού ρεύματος ξεπέρασαν τα 100 ευρώ η μεγαβατώρα, ποσό υπερδιπλάσιο σε σχέση με το 2019 πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα για τη σοσιαλιστική κυβέρνηση της χώρας που προεκλογικά υποσχόταν χαμηλότερα ενεργειακά κόστη.