Η Τιμή της Βιοποικιλότητας – μια Πολυκριτήρια Προσέγγιση

Μπροστά σε μια φθίνουσα πορεία της φύσης, οι οικονομικοί παράγοντες βιάζονται να υπολογίσουν το οικολογικό τους αποτύπωμα, αν και είναι απαραίτητο να βρεθεί το σωστό εργαλείο.

Πώς υπολογίζεται η επίδραση μιας οικονομικής δραστηριότητας στη βιοποικιλότητα; Πρέπει να μετρήσουμε τον αριθμό των κομμένων δέντρων, των πτηνών που εξαφανίστηκαν; Καί τί γίνεται με τα έτνομα; Η εξίσωση είναι πολύπλοκη, αλλά κρίσιμη: το μισό του πλούτου που παράγεται στον πλανήτη θα εξαρτηθεί από την καλή υγεία αυτής της βιοποικιλότητας, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό φόρουμ.

Παρούσα κατάσταση

Οι πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έχουν εισαχθεί στη συζήτηση, αλλά η μέτρηση του αποτυπώματος στο ζωντανό ιστό του πλανήτη μας εξακολουθεί να είναι δύσκολη. Ο τρόπος με τον οποίο οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν αυτόν τον κίνδυνο είναι ένα από τα μεγάλα εμπόδια για να ληφθεί υπόψη η βιοποικιλότητα στον ισολογισμό τους. Σε αντίθεση με τον υπολογισμό των εκπομπών, ο πλούτος της φύσης δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα κριτήριο (μονοκριτήρια προσέγγιση, βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Δούμπος, πολυκριτήρια μεθοδολογία για την ανάλυση αποφάσεων σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σάββατο 27 Μαρτίου 2021). Για παράδειγμα, μπορούμε να θεωρήσουμε ως κριτήρια: την εικόνα ενός τόνου ισοδύναμου CO2; Εξετάζουμε τα φυτά, τα ζώα, τα βακτήρια; Ορισμένοι παρακολουθούν ήδη τις εκροές ρύπανσης στη γύρη των μελισσών. Για τους επιστήμονες υπάρχει καθυστέρηση σε αυτό το θέμα επειδή δεν γνωρίζουμε πάντα ποιες μετρήσεις είναι πιο σωστές. Ωστόσο, υπάρχουν ήδη πολλές προσεγγίσεις. Αναπτύχθηκαν από επιστήμονες ή ιδιωτικούς οργανισμούς και βασίζονται σε πολύ διαφορετικά κριτήρια, όπως η τεχνητή μορφοποίηση των εδαφών, η αφθονία των ειδών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ή ο ρυθμός εξαφάνισής τους.

Μερικές προεγγίσεις: η τιμή της φύσης

Ο όμιλος πολυτελείας Kering έχει αναπτύξει τη δική του πρωτότυπη προσέγγιση και τώρα διασφαλίζει ότι μπορεί να μετατρέψει τις διάφορες επιπτώσεις στο νερό, τη χρήση γης ή την παραγωγή των απορριμμάτων σε χρηματική αξία. Όλες αυτές οι εμπειρίες δείχνουν πολύ διαφορετικές μεθοδολογίες, αλλά τα εργαλεία είναι εφαρμόσιμα μόνο κατά περίπτωση και κανένα δεν είναι πραγματικά γενικό. Επομένως μια ολική τιμή της βιοποικιλότητας δεν είναι προς το παρόν και κυρίως, θα δημιουργούσε προβλήματα σχεδόν φιλοσοφικής τάξης. Αξίζει ένας αετός περισσότερο από ένα βάτραχο των αγρών; Η «χρηματικοποίηση» είναι θεωρητικά δυνατή, αλλά η χρηματοοικονομική αντιστάθμιση σε βάρος μιας φύσης που θα συνεχίσει να επιδεινώνεται είναι μια παγίδα. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να εναρμονιστούν αυτές οι μεθοδολογίες. Αυτό είναι το έργο του Science Based Targets Network, ενός παγκόσμιου δικτύου ΜΚΟ και επιστημόνων που πρόκειται να θεσπίσει κατευθυντήριες γραμμές για τις επιχειρήσεις. Οι στόχοι της δίνουν στις επιχειρήσεις και τις πόλεις μια σαφή πορεία προς την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα χρησιμοποιώντας την επιστήμη για να καθορίσουν το ρόλο τους στην προστασία και την αποκατάσταση της φύσης. Η αντιστροφή της απώλειας της φύσης σύμφωνα με τις επιστημονικές αρχές θα δημιουργήσει ένα μέλλον ανθεκτικών επιχειρήσεων, υγιών πόλεων και βιώσιμων οικονομιών. Είναι επίσης σημαντικό εάν θέλουμε να επιστύχουμε τους παγκόσμιους κλιματικούς μας στόχους για μείωση των εκπομπών CO2 στο μισό έως το 2030.

Συμπερασματικά, το θέμα της τιμής της βιοποικιλότητας τίθεται σε πολυκριτήρια βάση και ως εκ τούτου πρέπει να τηρηθούν οι βασικές προϋποθέσεις μοντελοποίησης των κριτηρίων.

Στο επίπεδο ΙΙ της πολυκριτήριας ανάλυσης που αφορά την ανάλυση των συνεπειών και της επεξεργασίας των κριτηρίων, πρέπει να διασαφηνιστούν τα ακόλουθα (βλ. Ζοπουνίδης, Δούμπος).

– Ποιές είναι οι συνέπειες των πιθανών αποφάσεων που ενδέχεται να επηρεάσουν τους στόχους και τα συστήματα αξίας οποιουδήποτε ενδιαφερομένου;

– Μεταξύ των συνεπειών που έχουν διευκρινιστεί ποιές πρέπει να μοντελοποιηθούν και πως;

– Πώς να καταστευαστούν τα κριτήρια ικανά να λάβουν υπόψη αυτές τις συνέπειες και τους παράγοντες αβεβαιότητας και απροσδιοριστίας;

Ένα θεωρητικό πλαίσιο διαρθρώνεται για την ευθυγράμμιση των μεθόδων ποσοτικοποίησης, αλλά αποτελεί μακροπρόθεσμο έργο που δεν πρέπει να εμποδίσει τις επιχειρήσεις να αναλάβουν δράση.

* Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France