Εποχή Παγκοσμίου Πολέμου θυμίζει ο πληθωρισμός – Πόσο θωρακισμένη είναι η Ελλάδα

Με τον πληθωρισμό παγκοσμίως να βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 12 ετών, στις ΗΠΑ να εκτινάσσεται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 31 ετών, στην ευρωζώνη να κινείται σε υψηλά 13 ετών (νέο υψηλό 10ετίας και στην Ελλάδα) με αυξητικές τάσεις, αναλυτές και επενδυτές φοβούνται πως οι ισχυρές κεντρικές τράπεζες ή θα αναγκαστούν τελικά να αυξήσουν ταχύτερα τα επιτόκια ή διατηρώντας μία πιο ευέλικτη στάση θα προκαλέσουν αναταράξεις στα χρηματιστήρια, στις αγορές ομολόγων αλλά και στις οικονομίες.

Η Tiffany Wilding, οικονομολόγος για τις ΗΠΑ της κολοσσιαίας εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων PIMCO, εκτίμησε πως ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο στις ΗΠΑ επιβεβαιώνει πως η Fed βρίσκεται σε άβολη θέση, εκτιμώντας πως πλέον θα προχωρήσει σε δύο αυξήσεις επιτοκίων το 2022 (και άλλες τρεις έως τέσσερις το 2023), υποδηλώνοντας πως θα αρχίσει τις αυξήσεις επιτοκίων αμέσως μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος αγορών ομολόγων.

Η Tiffany Wilding, της PIMCO

Οι προσδοκίες

Ο James Knightley, επικεφαλής οικονομολόγος στη Νέα Υόρκη της ING, εκτιμά πως με τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ τον Οκτώβριο (6,2%) σε υψηλό 30 και πλέον ετών και τη δυναμική του να μην αποκλείει πως θα ξεπεράσει και το 7% το επόμενο διάστημα, εύλογα οι προσδοκίες ότι θα επιταχυνθεί ο περιορισμός της ποσοτικής χαλάρωσης με τις αυξήσεις των επιτοκίων να έρχονται νωρίτερα του αναμενομένου, έχουν αυξηθεί. Ο ίδιος προβλέπει την ολοκλήρωση του QE στο τέλος του α’ τριμήνου του 2022 και δύο αυξήσεις επιτοκίων Fed το δεύτερο εξάμηνο του νέου έτους.

Ο James Knightley, της ING

Ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ διατηρώντας υπομονετική στάση θα προλάβει άραγε να  τιθασεύσει τον πληθωρισμό, την ώρα που πατώντας προσεκτικά τα φρένα της νομισματικής χαλάρωσης αυξάνει τον κίνδυνο υπερθέρμανσης των αγορών, αναρωτιέται η Lisa Shalett, επικεφαλής του τμήματος επενδύσεων πλούτου της Morgan Stanley Wealth Management.

Η Lisa Shalett, της Morgan Stanley

Το χάσμα

Η ίδια υπογραμμίζει μάλιστα πως το χάσμα μεταξύ του επιτοκίου των Fed Funds (του επιτοκίου στόχου) και του πληθωρισμού είναι το μεγαλύτερο εδώ και 60 χρόνια, καθώς ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξάνει ενώ τα επιτόκια είναι στο ναδίρ. Ετσι το επίπεδο των  αρνητικών πραγματικών επιτοκίων θα μπορούσε να τροφοδοτήσει φούσκες περιουσιακών στοιχείων αλλά και λανθασμένη κατανομή κεφαλαίων.

Ενώ ο πληθωρισμός προκαλείται συνήθως όταν οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν κατά πολύ το χρήμα σε κυκλοφορία, σήμερα αντιμετωπίζουμε ένα διαφορετικό είδος πληθωρισμού, με συγκεκριμένες διαταραχές λόγω κορωνοϊού στην παγκόσμια οικονομία που σύμφωνα με τον Γιώργο Κοφινάκο, διευθύνοντα σύμβουλο της StormHarbour London, οι συνθήκες μοιάζουν από πολλές απόψεις με τον πληθωρισμό κατά τη διάρκεια ενός Παγκοσμίου Πολέμου: οι κυβερνήσεις λαμβάνουν δραστικά μέτρα που στρεβλώνουν την οικονομία για να αντιμετωπίσουν την πολεμική σύρραξη, η μορφή της ζήτησης αλλάζει ξαφνικά, το παραγωγικό ανθρώπινο δυναμικό μειώνεται, και ορισμένες ροές παραγωγής και εμπορίου διακόπτονται ή επαναπροσανατολίζονται, με προτεραιότητα την παραγωγή πολεμικού υλικού.

Ο Γιώργος Κοφινάκος, της StormHarbour London

Οι μεταφορές

Ετσι και σήμερα: ξαφνικά δεν υπάρχουν αρκετά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (για παράδειγμα, ο δείκτης για τους ναύλους των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων εκτοξεύθηκε στο τελευταίο 6μηνο από 2.000 στις 10.000, επιβαρύνοντας κατά 5 φορές τα μεταφορικά έξοδα. Το ίδιο συνέβη και στα αντίστοιχα πλοία ξηρού φορτιού) ή η χωρητικότητα των λιμένων για εμπορευματοκιβώτια αποδεικνύεται ανεπαρκής για να υποδεχθεί την παραγωγή από την Ασία.

Λόγω  αυτού του γεγονότος, πάνω από 70 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων περιμένουν αγκυροβολημένα για να εκφορτώσουν στα λιμάνια του Λος Αντζελες, πάνω από 240 πλοία είναι σε αναμονή στα δύο κύρια λιμάνια της Κίνας, ενώ ακόμα και στον Πειραιά υπάρχει αναμονή άνω των 30 πλοίων (εδώ υπάρχουν και απεργίες βέβαια!).

Ο αριθμός πλοίων σε αναμονή σε κανονικές συνθήκες είναι μηδενικός. Παρόμοια, οι σιδηροδρομικές μεταφορές, αλλά ακόμα και οι μεταφορές με επαγγελματικά διακρατικά φορτηγά αυτοκίνητα, αντιμετωπίζουν ελλείψεις βαγονιών, διαθέσιμων αυτοκίνητων και προσωπικού αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, δεν λειτουργούν ή υπολειτουργούν αρκετά εργοστάσια τσιπ υπολογιστών που προμηθεύουν τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο των πάντων, από τους προσωπικούς υπολογιστές και τα κινητά μέχρι τα αυτοκίνητα και τα αεροπλάνα.

Αποθέματα

Δημιουργήθηκε πανικός όπου οι υπεύθυνοι προμηθειών των εταιρειών άρχισαν να κάνουν αποθέματα για να καλύψουν κάθε περίπτωση, επιτείνοντας ακόμη περισσότερο το μεταφορικό πρόβλημα και μετακυλίοντας τον πανικό στον τελικό καταναλωτή, με κατάληξη τις ελλείψεις προϊόντων ή την υπερβολική άνοδο των τιμών τους.

Ωστόσο, δεν φαίνεται να υπάρχει μεγάλη βιασύνη να γίνουν επενδύσεις για νέες μεγαλύτερες αποθήκες, νέα πλοία, νέα τρένα κ.λπ., γιατί κανείς δεν ξέρει πόσο θα κρατήσει αυτή η συμφόρηση στο διεθνές σύστημα της εφοδιαστικής αλυσίδας. Αυτό που κάνει ασυνήθιστη την τρέχουσα περίπτωση είναι ότι η νέα αβεβαιότητα στον ανεφοδιασμό έχει επηρεάσει αρνητικά τον κύκλο αποθεμάτων κάθε κλάδου ταυτόχρονα.

Προσφορά και ζήτηση

Ο κορωνο-πληθωρισμός όπως μας προέκυψε λοιπόν, δεν αφορά το πληθωριστικό χρήμα που είναι σε αναζήτηση προϊόντων σε ανεπάρκεια, αλλά τον επαναπροσδιορισμό των αντικειμένων της προσφοράς και της ζήτησης λόγω της πανδημίας, παρατηρεί ο κ. Κοφινάκος, σημειώνοντας πως η πανδημία επέφερε αυξήσεις τιμών σε ολόκληρη την οικονομία, μεταπηδώντας από τη σχετικά ισορροπημένη παγκόσμια οικονομία του 2019 στην πολεμική οικονομία του lockdown του 2020 και στη χαοτική ανάκαμψη του 2021.

Το βασικό σενάριο είναι σήμερα πως εφόσον λυθεί το θέμα της εφοδιαστικής αλυσίδας έως τα μέσα του 2022 όπως υπολογίζεται, τότε θα επανέρθουμε στα προηγούμενα χαμηλότερα επίπεδα πληθωρισμού. Ωστόσο συμβαίνει ενίοτε τα σενάρια να ξαναγράφονται, με άλλους πρωταγωνιστές και άλλο (ας ελπίσουμε αίσιο) τέλος, καταλήγει ο ίδιος.

Πόσο θωρακισμένη είναι η Ελλάδα

Τα προθεσμιακά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης αναμένουν τώρα ότι η Fed θα προχωρήσει στην πρώτη αύξηση των επιτοκίων τον Ιούλιο του 2022, με τα αντίστοιχα στοιχήματα στην ευρωζώνη να αμφιταλαντεύονται μεταξύ του Σεπτεμβρίου ή του Δεκεμβρίου του 2022. Η ευρωζώνη ωστόσο δείχνει να βρίσκεται σε διαφορετική φάση, με την Kομισιόν να εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα επιβραδυνθεί στο 2,2% το 2022 και στο 1,4% το 2023, με την επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ να θεωρεί απίθανο να αυξηθούν τα επιτόκια το 2022 και την ING να αναμένει την πρώτη αύξηση στο γ’ τρίμηνο του 2023.

Με το κόστος δανεισμού στην ευρωζώνη να αυξάνεται και τις αποδόσεις των ελληνικών 10ετών ομολόγων να κινούνται στην περιοχή του 1,2% σε υπερδιπλάσια επίπεδα από το χαμηλό του 0,53% τον περασμένο Αύγουστο, ερώτημα αποτελεί το πόσο θωρακισμένη είναι η Ελλάδα την επόμενη μέρα της ολοκλήρωσης του έκτακτου προγράμματος πανδημίας (PEPP) τον Μάρτιο του 2022.

Κοινή είναι η εκτίμηση επενδυτικών τραπεζών πάντως ότι η ΕΚΤ είτε θα δημιουργήσει ένα νέο πρόγραμμα-«γέφυρα» ύψους 200-300 δισ. ευρώ στο οποίο τα ελληνικά ομόλογα θα είναι επιλέξιμα, είτε θα χαλαρώσουν τα κριτήρια των αγορών μέσω του κανονικού προγράμματος «APP» ώστε να συμπεριλάβουν και τα ελληνικά που δεν διαθέτουν την «επενδυτική βαθμίδα», με τις αγορές ομολόγων συνολικά να γίνονται ευέλικτα και όχι με βάση την κλείδα κατανομής (capital key) ώστε να καλυφθούν και τυχόν αναταράξεις.

Παράλληλα, κοινή είναι η εκτίμηση ότι η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε έναν πολυετή ανοδικό κύκλο, με την Κομισιόν να προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ με ρυθμό 7,1% το 2021 και 5,2% το 2022 έναντι π.χ. προβλέψεων 7,9% και 5% αντίστοιχα της UBS, 8,6% και 3,8% της Bank of America και 7,5% και 5% της HSBC.

Να σημειωθεί ότι για το 2021 η Capital Economics ανέβασε τον πήχη στο 8,5%, έναντι 8,6% της Scope Ratings, 8,2% της Moody’s Analytics, 8,8% της Citigroup και 7,95% του μέσου όρου των προβλέψεων (consensus), αρκετά δηλαδή πάνω από τον αναθεωρημένο στόχο (+6,1%) της κυβέρνησης.