Το τέλος της συναίνεσης για την COVID

Oι κρίσεις θέτουν απαιτητικές δοκιμασίες για τις κυβερνήσεις. Παρά τον ανανεωμένο φόβο, τις δυσκολίες και την ανισότητα, η πλειονότητα των ανθρώπων παγκοσμίως είναι πλέον ικανοποιημένη με την αντιμετώπιση της πανδημίας. Υπάρχουν όμως επιφυλάξεις.

Η πόλωση, πρώτον, μεταξύ των στρατοπέδων υπέρ και κατά των εμβολίων είναι τραυματική, γιατί κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ξένοι μεταξύ τους όταν πρέπει να επικρατήσει η αλληλεγγύη. Η δεύτερη προειδοποίηση είναι ότι οι οικονομικές-πολιτικές διαμάχες έχουν επανέλθει στην επιφάνεια. Υπήρχε αρχικά μια ισχυρή συναίνεση σχετικά με το τι πρέπει να γίνει.

Στην Ευρώπη, η συμφωνία για την αναστολή των κανόνων δημοσιονομικών και κρατικών ενισχύσεων επιτεύχθηκε χωρίς πολλή συζήτηση, ενώ η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να ξεκινήσει ένα ειδικό πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων ήταν γρήγορη και καθαρή.

Επιπλέον, η Γαλλία και η Γερμανία συμφώνησαν τον Μάιο του 2020 να προτείνουν μια άνευ προηγουμένου δημοσιονομική πρωτοβουλία, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ θα εκδώσει ομόλογα για τη χρηματοδότηση μεταβιβάσεων στις πιο πληγείσες, πιο ευάλωτες και λιγότερο εύπορες χώρες-μέλη της.

Αλλά αυτή η αρμονία τελειώνει. Ο πληθωρισμός βρίσκεται στο επίκεντρο. Τα νοικοκυριά της μεσαίας τάξης στη Βόρεια Ευρώπη ανησυχούν ολοένα και περισσότερο ότι η ΕΚΤ θέτει σε κίνδυνο τις αποταμιεύσεις τους, με το δημοφιλές γερμανικό ταμπλόιντ «Bild» να αποκαλεί τη γαλλίδα πρόεδρο της τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, «Madame Inflation».

Εάν η τρέχουσα έκρηξη πληθωρισμού αποδειχθεί προσωρινή, θα αναπληρώσει τις προηγούμενες ελλείψεις σε σχέση με τον στόχο της ΕΚΤ και θα βοηθήσει στη διόρθωση των ανισορροπιών ανταγωνιστικότητας που έχουν εναπομείνει μεταξύ της Βόρειας και της Νότιας Ευρώπης, όπου οι τιμές αυξάνονται πιο αργά.

Αλλά εάν οι πληθωριστικές υπερβάσεις συνεχιστούν, η συναίνεση για την πανδημική πολιτική θα καταρρεύσει και ο θυμός για το ευρώ θα αναδυθεί ξανά στον Βορρά.

Στο δημοσιονομικό μέτωπο, επίσης, η συναίνεση για την πανδημία διαβρώνεται εν μέσω αυξανόμενων διαφορών μεταξύ εκείνων που προειδοποιούν για την πρόωρη εξυγίανση και εκείνων που ανησυχούν για την αύξηση του δημόσιου χρέους.

Το ερώτημα είναι αν οι συζητήσεις πολιτικής θα καταλήξουν να τροφοδοτούν πολωτικές διαμάχες, ακριβώς σε μια εποχή που η Ευρώπη χρειάζεται μια συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του δημοσιονομικού της συμφώνου.

Η κληρονομιά του κοινού τραύματος, του επίμονου φόβου και των οξύτατων διχασμών μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες καθιστά την παρούσα φάση επικίνδυνα λεπτή οικονομικά και πολιτικά.

Εάν γίνει κακή διαχείριση, μπορεί να ανοίξει ξανά παλιές πληγές και να συντρίψει τη νεοαποκτηθείσα νομιμότητα των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. Σε κρίσεις, όπως και σε στρατιωτικές συγκρούσεις, η νίκη δεν πρέπει ποτέ να δηλώνεται πολύ σύντομα. Εξάλλου, το να κερδίζεις μάχες σημαίνει ελάχιστα πράγματα αν κάποιος καταλήξει στην ηττημένη πλευρά του πολέμου.

Ο Jean Pisani Ferry είναι βασικός εταίρος της ομάδας σκέψης του Bruegel και του Peterson Institute for International Economics. Κατέχει την έδρα Tommaso Padoa-Schioppa στο European University Institute