Το ευρώ στα 20

Project Syndicate

Πριν από είκοσι χρόνια, την 1η Ιανουαρίου 2002, πολίτες 12 ευρωπαϊκών χωρών άρχισαν να χρησιμοποιούν νέα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ. Ενα εγχείρημα μεγάλο – εμβληματικό μιας εποχής που οι ευρωπαίοι ηγέτες ήταν αρκετά τολμηροί να μπουν στο άγνωστο – έγινε έτσι απτή πραγματικότητα. Αυτή η άψογη μετάβαση έστεψε μια προσπάθεια που είχε συλληφθεί ως σκέψη τη δεκαετία του 1970, σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1980 και προχώρησε τη δεκαετία του 1990.

Οι προσδοκίες ήταν υψηλές. Δύο δεκαετίες μετά, είναι δύσκολο να αποφύγουμε την απογοήτευση για την οικονομική ολοκλήρωση. Οι πρώτες εκτιμήσεις του εμπορικού αντίκτυπου του ενιαίου νομίσματος διαπίστωσαν ότι μόλις ξεπέρασε το 2%. Πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τοποθετεί το αποτέλεσμα ίσως στο 5%. Η ιστορία των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών είναι πιο δραματική. Τα πρώτα χρόνια, οι τράπεζες παρείχαν πιστώσεις στο εξωτερικό, συχνά απερίσκεπτα, έως ότου η κρίση του ευρώ πριν από μία δεκαετία προκάλεσε μια απότομη υποχώρηση. Οι ρυθμιστικές Αρχές, εφαρμόζοντας τον περίφημο αφορισμό ότι οι τράπεζες είναι παγκόσμιες στη ζωή, αλλά εθνικές σε θάνατο, τους είπαν να σταματήσουν να μοιράζονται ρευστότητα με θυγατρικές εκτός της χώρας. Ακολούθησε κατακερματισμός. Η σύγκλιση πολιτικής στην ευρωζώνη έχει βελτιωθεί. Υπό την πίεση, τα κενά ανταγωνιστικότητας έχουν μειωθεί. Η ΕΚΤ βοήθησε στην καταστολή της κερδοσκοπίας για την έξοδο από την ευρωζώνη, διασφαλίζοντας ότι οι δανειολήπτες σε όλα τα κράτη-μέλη έχουν πρόσβαση σε πίστωση παρόμοιας τιμής. Η απάντηση στο σοκ του Covid-19 ήταν εξαιρετικά συνεργατική, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ.

Η παγκόσμια επιρροή ήταν ίσως ο πιο άπιαστος από τους στόχους του ευρώ. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής το έθεσαν συνειδητά για δύο δεκαετίες, και δικαίως: θα ήταν πρόωρο να διαφημιστεί ένα μη ελεγμένο νόμισμα ως εναλλακτική λύση στο δολάριο. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η διεθνοποίηση του ευρώ έχει αποκτήσει σημασία.

Το τεχνολογικό προβάδισμα της Ευρώπης είναι προ πολλού παρελθόν και η σχετική οικονομική ισχύς της μειώνεται γρήγορα, αλλά λίγες χώρες, αν υπάρχουν, μπορούν να προσφέρουν ένα σταθερό παγκόσμιο νόμισμα. Η Κίνα δεν προσφέρει την απαιτούμενη νομική ασφάλεια και διαφάνεια, η Ιαπωνία είναι πολύ εσωστρεφής και η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πολύ μικρές.

Σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται, η Κίνα προωθεί ένα κινεζοκεντρικό μοντέλο διεθνών σχέσεων και η πολυμερής δέσμευση των ΗΠΑ είναι αμφίβολη, η διεθνής θέση του ευρώ δεν είναι ασήμαντο επίτευγμα. Οι πολιτικοί κάνουν μερικές φορές μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Εκ των υστέρων, το ευρώ ήταν ένα από αυτά. Ενώ οι προβλέψεις των ιδρυτών του ήταν συχνά αδιάφορες, ήταν αναμφισβήτητα ένα σοφό στοίχημα. Αλλωστε, η ευρωζώνη έχει πλέον 19 μέλη και οι υποψήφιοι περιμένουν στην πόρτα.

Ο Ζαν Πιζανί-Φερί είναι εταίρος της ομάδας σκέψης Bruegel και εταίρος του Peterson Institute for International Economics. Κατέχει την έδρα Tommaso Padoa-Schioppa στο European University Institute.