Ανίχνευση ολιγομερών από πολυεστερικά πλαστικά στο ανθρώπινο αίμα – Πρωτοποριακή έρευνα στο ΑΠΘ

Στο πλαίσιο έρευνας των Τμημάτων Χημείας και Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και του Τμήματος Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος, σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων του Πανεπιστημίου Άαρχους στη Δανία, επισημαίνεται η ανίχνευση ολιγομερών από πολυεστερικά πλαστικά στο ανθρώπινο αίμα, σε ένα από τα πλέον έγκριτα διεθνή περιοδικά Αναλυτικής Χημείας.

Η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μια καινοτόμα αναλυτική μεθοδολογία, με τη χρήση αναλυτικού εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας, που επιτρέπει τον προσδιορισμό ιχνών συγκεντρώσεων ολιγομερών από πολυεστέρες [των τερεφθαλικών εστέρων του πολυαιθυλενίου (PET) και του πολυβουτυλενίου (PBT)] σε ολικό αίμα ανθρώπου.

Η μέθοδος επικυρώθηκε και εφαρμόστηκε με επιτυχία στην ανάλυση 34 δειγμάτων ανθρώπινου ολικού αίματος μετά τον θάνατο. Σε τέσσερα από αυτά ανιχνεύθηκε το κυκλικό τριμερές του τερεφθαλικού πολυαιθυλενίου (ΡΕΤ), για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία. Η συγκέντρωση του κυκλικού τριμερούς του PET στα δείγματα που μετρήθηκαν κυμάνθηκε από 6 έως 25 μικρογραμμάρια για κάθε λίτρο αίματος. Πρόκειται για «νανοπλαστικό» που ανιχνεύτηκε σε αίμα ανθρώπου και κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από την κατανάλωση τροφίμων που έρχονται σε επαφή με PET.

Ωστόσο μέχρι στιγμής δεν είχαν ανιχνευθεί σε δείγμα σε ιστό ανθρώπου, ενώ ο μηχανισμός και τα επίπεδα τοξικότητάς τους δεν έχουν μελετηθεί.

Επομένως η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (European Food Safety Authority, EFSA) δεν έχει ορίσει όρια για την ανθρώπινη έκθεση και για την παρουσία τους στο ΡΕΤ.

Η παραπάνω μελέτη παρέχει ένα χρήσιμο αναλυτικό εργαλείο για την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία λόγω της συνεχώς αυξανόμενης χρήσης των πλαστικών περιεκτών τροφίμων. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας απέδειξαν ότι ολιγομερή από τα πλαστικά είναι ικανά να καταλήξουν στην κυκλοφορία του αίματος του ανθρώπινου οργανισμού.

Το PET είναι από τα πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα πλαστικά για συσκευασίες τροφίμων, λόγω των τεχνολογικών χαρακτηριστικών του, της υψηλής αντοχής του και της δυνατότητας να ανακυκλώνεται. Ειδικά οι φιάλες υγρών τροφίμων στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι κατασκευασμένες από ΡΕΤ.

Όλα τα πλαστικά αποτελούνται από επαναλαμβανόμενες μονάδες του ίδιου μορίου και για αυτό ονομάζονται πολυμερή. Κατά τη διαδικασία παραγωγής τους (πολυμερισμός) παράγονται και κυκλικά ολιγομερή, μόρια που αποτελούνται από λίγες επαναλαμβανόμενες μονάδες, μέρος των οποίων μπορούν να καταλήξουν στο ίδιο το τρόφιμο, ανάλογα με το είδος του τροφίμου και τις συνθήκες φύλαξης.

Η έρευνα της διεπιστημονικής ομάδας περιέλαβε αναλυτικές μετρήσεις σε όργανο υπερ-υψηλής ανάλυσης και διαχωριστικής ικανότητας τύπου UHPLC-TiMS-TOF-MS το οποίο είναι εγκατεστημένο στο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας (ΚΕΔΕΚ) ΑΠΘ.

Η έρευνα στοχεύει στην ποσοτική μέτρηση για την ανίχνευση και μέτρηση ολιγομερών πλαστικών σε βιολογικά δείγματα, κυτταρικές καλλιέργειες αλλά και σε εμφιαλωμένα νερά και ελαιόλαδο. Μετρήσεις της ομάδας έχουν ήδη δείξει την παρουσία ολιγομερών σε άλλο είδους τρόφιμα όπως τα ζυμαρικά (τα αποτελέσματα έχουν ήδη δημοσιευθεί από την ομάδα σε άλλη εργασία).

Το έργο μπορεί να θεωρηθεί μεγάλης σημασίας για τη μελέτη ασφάλειας των τροφίμων και της υγείας των ανθρώπων.

Η Εθνική ερευνητική υποδομή FoodOmics GR, την οποία συντονίζουν οι ερευνητικές ομάδες του ΑΠΘ και του ΔΙΠΑΕ που κατευθύνουν τη συγκεκριμένη έρευνα, το κέντρο βιοανάλυσης BIOMIC και το Πανεπιστήμιο του Άαρχους θα συνεχίσουν και θα επεκτείνουν αυτή την έρευνα, μελετώντας τη μετανάστευση των πλαστικοποιητών από τους περιέκτες αποθήκευσης σε άλλα τρόφιμα όπως το λάδι και το νερό, αλλά και στην εκτίμηση της τοξικότητάς τους σε κύτταρα και πειραματόζωα.

Η ομάδα και οι συνεργάτες της στοχεύουν στην κατανόηση και τις επιπτώσεις ολιγομερών που προέρχονται από πλαστικά υλικά ή μικροπλαστικά στο ανθρώπινο σώμα, ώστε να διερευνηθεί ο κίνδυνος της δημόσιας υγείας.

Στοιχεία εργασίας:

Περιοδικό: Analytical and Bioanalytical Chemistry, Springer

Τίτλος: Liquid chromatography-mass spectrometry method for the determination of polyethylene terephthalate and polybutylene terephthalate cyclic oligomers in blood samples

Συγγραφείς: Dimitra Diamantidou, Orthodoxia Mastrogianni, Emmanouil Tsochatzis, Georgios Theodoridis, Nikolaos Raikos, Helen Gika, Stavros Kalogiannis.

Ημερομηνία δημοσίευσης: 13/01/2022 URL: https://link.springer.com/article/10.1007/s00216-021-03741-6