Τράπεζες: Το ΤΧΣ και η επιστροφή στον ιδιωτικό τομέα

Τον δρόμο για την πλήρη επιστροφή του τραπεζικού συστήματος στον ιδιωτικό τομέα, 12 χρόνια μετά τη χρεοκοπία του ελληνικού Δημοσίου που οδήγησε τον κλάδο στην αγκαλιά του κράτους, ανοίγει ο νέος νόμος για την αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ).

Ηταν Φεβρουάριος του 2012 όταν οι τράπεζες μετά την εφαρμογή του PSI, του κουρέματος δηλαδή του δημόσιου χρέους στο πλαίσιο του δεύτερου μνημονίου, είδαν το σύνολο των κεφαλαίων τους να εξανεμίζεται. Τις ζημιές αυτές τότε κλήθηκε να καλύψει το νεοσύστατο Ταμείο. Μπορεί οι ιδιώτες μέτοχοι να τα έχασαν σχεδόν όλα, η στήριξη ωστόσο των ομίλων, που επιλέχθηκε να παραμείνουν ανοιχτοί, ήταν ζωτικής σημασίας για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Τα χρήματα που εισέφερε τότε το κράτος, με το δάνειο που έλαβε από την Ευρώπη, διέσωσαν το σύνολο των καταθέσεων.

Εκτοτε, ξεκίνησε από τις τράπεζες ένας άνευ προηγουμένου αγώνας για την εξυγίανσή τους, υπό το βάρος της πολιτικής αστάθειας της περιόδου που πυροδοτούσε συνεχείς κρίσεις, των υπερβολών του παρελθόντος στις χορηγήσεις δανείων που έπρεπε τάχιστα να αντιμετωπιστούν, της προβληματικής ελληνικής νομοθεσίας στον τομέα διαχείρισης χρεών, αλλά και των εσωτερικών αδυναμιών τους. Εν τέλει, ύστερα από επτά και πλέον χρόνια μετασχηματισμού, οι συστημικοί όμιλοι έχουν πετύχει τη μείωση των δεικτών καθυστερήσεων σε ανεκτά επίπεδα, κάτω από το 10%, και έχουν θέσει τις βάσεις για βιώσιμη κερδοφορία. Ταυτόχρονα βγήκαν στις αγορές, αντλώντας φρέσκα κεφάλαια μέσω εκδόσεων ομολόγων και μετοχών, κερδίζοντας ξανά την εμπιστοσύνη της επενδυτικής κοινότητας.

Πλέον, παρά το δύσκολο διεθνές χρηματοοικονομικό περιβάλλον, η επαναφορά τους στην ευρωπαϊκή κανονικότητα είναι πιο κοντά από ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό, η πλήρης αποδέσμευση από το Δημόσιο αποτελεί προτεραιότητα. Ο νέος νόμος εξυπηρετεί αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Δημιουργεί τον οδικό χάρτη ώστε έως και το 2025, οπότε εκπνέει η διάρκεια ζωής του, το ΤΧΣ να μηδενίσει όλες τις συμμετοχές του (Εθνική Τράπεζα 40,3%, Τράπεζα Πειραιώς 27%, Alpha Bank 9%, Eurobank 1,4%, Attica Bank 63,1%).

Τις σχετικές τροποποιήσεις χαιρέτισε και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μέσω της γνωμοδότησής της. Κατά τη Φρανκφούρτη η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι τα περισσότερα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου για το ΤΧΣ έχουν ολοκληρώσει τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Με τον τρόπο αυτόν θα στηριχθεί κατά την ΕΚΤ η μετάβασή τους σε καθεστώς κοινών εποπτευόμενων οντοτήτων, διασφαλίζοντας ίσους όρους ανταγωνισμού με άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες.

Οι αλλαγές που φέρνει ο νόμος

Αναλυτικότερα, οι βασικότερες αλλαγές που επιφέρει ο νέος νόμος είναι οι εξής:

Καθορίζεται η διαδικασία για την πλήρη αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις τράπεζες στις οποίες διαθέτει μετοχές, το αργότερο έως και το 2025. Συγκεκριμένα, το ΔΣ του Ταμείου έχει την υποχρέωση να συντάξει στρατηγική αποεπένδυσης, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το γενικό πρόγραμμα διάθεσης των συμμετοχών του, με ειδικότερες κατευθύνσεις ανά πιστωτικό ίδρυμα, καθώς επίσης και τις αναγκαίες ανταγωνιστικές διαδικασίες προσφορών, τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτές και τις πιθανές μεθοδολογίες διάθεσης των μετοχών ή/και άλλων μέσων που κατέχει.

2. Το ΤΧΣ θα λειτουργεί ως κοινός μέτοχος των τραπεζών, με βάση το ποσοστό του. Ωστόσο, για εφέτος διατηρεί το δικαίωμα αρνησικυρίας για τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης σχετικής με τη διανομή μερισμάτων και την πολιτική παροχών και πρόσθετων απολαβών (bonus) προς τον πρόεδρο, τον διευθύνοντα σύμβουλο και τα λοιπά μέλη του διοικητικού συμβουλίου, καθώς και για όσους έχουν τη θέση ή εκτελούν καθήκοντα γενικού διευθυντή και τους αναπληρωτές τους. Επίσης, οι σταθερές αποδοχές τους δεν μπορούν να υπερβαίνουν το σύνολο των αντίστοιχων απολαβών του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Από το 2023 αυτό καταργείται για όσες τράπεζες θα διατηρούν το ποσοστό των κόκκινων δανείων στο συνολικό τους χαρτοφυλάκιο κάτω από το 10%.

3. Αναμορφώνεται το μοντέλο διοίκησης του ΤΧΣ, με στόχο την απλούστευσή του και την ενίσχυση της ευελιξίας του, κατά τη λήψη αποφάσεων.