Στους Μπερνάνκι, Ντάιαμοντ και Ντίμπβιγκ το Νόμπελ Οικονομίας

Ο πρώην επικεφαλής της Federal Reserve, Μπεν Μπερνάνκι, μαζί με τους Ντάγκλας Ντάιαμοντ και Φίλιπ Ντίμπβιγκ  κέρδισαν το Νόμπελ Οικονομίας 2022 «για την έρευνα για τις τράπεζες και τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις», ανακοίνωσε τη Δευτέρα η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.

Ο Μπερνάνκι ήταν πρόεδρος της Federal Reserve από το 2006 έως το 2014 και τώρα βρίσκεται στο Brookings Institute στην Ουάσιγκτον, ο Ντάιαμοντ είναι καθηγητής στο University of Chicago Booth School of Business και ο Ντίμπβιγκ είναι καθηγητής στο Olin Business School του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον στο Σαιντ Λούις.

Η επιτροπή Νόμπελ είπε ότι το έργο τους στις αρχές της δεκαετίας του 1980 «βελτίωσε σημαντικά την κατανόησή μας για το ρόλο των τραπεζών στην οικονομία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια χρηματοπιστωτικών κρίσεων», και έδειξε γιατί είναι ζωτικής σημασίας να αποφευχθεί η κατάρρευση των τραπεζών. Πρόσθεσαν ότι αυτό ήταν «ανεκτίμητο» κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008-09 και της πανδημίας του κορωνοϊού.

Διαβάστε επίσης – Νόμπελ Ειρήνης σε δύο οργανισμούς και έναν ακτιβιστή

«Το Κραχ της δεκαετίας του 1930 παρέλυσε για πολλά χρόνια τις οικονομίες του κόσμου και είχε τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Καταφέραμε ωστόσο να διαχειριστούμε καλύτερα τις μετέπειτα κρίσεις χάρη στα ευρήματα των φετινών βραβευθέντων» ανέφερε η επιτροπή των βραβείων.

«Οι τρεις οικονομολόγοι βελτίωσαν σημαντικά τις γνώσεις μας για τον ρόλο των τραπεζών στην οικονομία, ιδιαίτερα στη διάρκεια οικονομικών κρίσεων. Ένα σημαντικό εύρημα των μελετών τους είναι το γιατί έχει ζωτική σημασία η αποτροπή της κατάρρευσης τραπεζών».

Bank run

«Για να λειτουργήσει η οικονομία, οι αποταμιεύσεις πρέπει να διοχετεύονται σε επενδύσεις. Εδώ όμως υπάρχει μια σύγκρουση: οι καταθέτες θέλουν άμεση πρόσβαση στα χρήματά τους σε περίπτωση απρόοπτων εξόδων, ενώ οι επιχειρήσεις και οι ιδιοκτήτες κατοικιών θέλουν να να είναι σίγουροι ότι δε θα υποχρεωθούν να εξοφλήσουν τα δάνειά τους πρόωρα. Στη θεωρία τους, οι Ντάιαμοντ και Ντίμπβιγκ δείχνουν πώς οι τράπεζες προσφέρουν τη βέλτιστη λύση σε αυτό το πρόβλημα. Δρώντας ως ενδιάμεσοι που δέχονται καταθέσεις από πολλούς πελάτες, οι τράπεζες επιτρέπουν στους καταθέτες να έχουν πρόσβαση στις καταθέσεις τους όποτε το επιθυμούν, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν μακροχρόνια δάνεια.

Ωστόσο, οι ανάλυσή τους έδειξε επίσης πώς ο συνδυασμός αυτών των δύο δραστηριοτήτων καθιστά τις τράπεζες ευάλωτες σε φήμες για επικείμενη κατάρρευσή τους. Αν ένας μεγάλος αριθμός καταθετών σπεύσει ταυτόχρονα στην τράπεζα για ανάληψη των καταθέσεών τους, οι φήμες μπορεί να μετατραπούν σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία -εκδηλώνεται bank run και η τράπεζα καταρρέει. Αυτή η επικίνδυνη δυναμική μπορεί να προληφθεί αν η κυβέρνηση εγγυηθεί τις καταθέσεις και λειτουργήσει ως δανειστής έσχατης λύσης για τις τράπεζες.

«Ο Ντάιαμοντ έδειxνε πώς οι τράπεζες επιτελούν μια άλλη κοινωνικά σημαντική λειτουργία. Ως ενδιάμεσοι μεταξύ πολλών καταθετών και δανειοληπτών, οι τράπεζες είναι πιο κατάλληλες για την αξιολόγηση του αξιόχρεου των δανειοληπτών και τη διασφάλιση της χρήσης των δανείων για καλές επενδύσεις.

Ο Μπεν Μπερνάνκι ανάλυσε το Κραχ της δεκαετίας του 1930, τη χειρότερη οικονομική κρίση της σύγχρονης ιστορίας. Μεταξύ άλλων, έδειξε πώς τα bank run ήταν καθοριστικός παράγοντας για το γεγονός ότι η κρίση ήταν τόσο βαθιά και παρατεταμένη. Όταν οι τράπεζες κατάρρευσαν, πολύτιμες πληροφορίες για τους δανειολήπτες χάθηκαν και δεν μποούσαν να αναδημιουργηθούν γρήγορα. Ως αποτέλεσμα, η ικανότητα της κοινωνίας να διοχετεύει τις αποταμιεύσεις σε παραγωγικές επενδύσεις περιορίστηκε σημαντικά.

«Ο Μπεν Μπερνάνκι σε ένα έγγραφο του 1983 έδειξε με στατιστική ανάλυση και ιστορικές πηγές, ότι οι τραπεζικές κινήσεις οδήγησαν σε χρεοκοπίες τραπεζών και αυτός ήταν ο μηχανισμός που μετέτρεψε μια σχετικά συνηθισμένη ύφεση στην ύφεση της δεκαετίας του ’30, την πιο δραματική στον κόσμο και σοβαρή κρίση που έχουμε δει στη σύγχρονη ιστορία», δήλωσε ο Τζον Χάσλερ, μέλος της επιτροπής για το Νόμπελ Οικονομικών.

Νόμπελ Λογοτεχνίας 2022: Στην Ανί Ερνό το φετινό βραβείο

Η πλειοψηφία των προηγούμενων βραβευθέντων ήταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Μόνο δύο γυναίκες έχουν κερδίσει ποτέ, η Έλινορ Όστρομ το 2009 και η  Έστερ Ντούφλο το 2019.

Το βραβείο είναι το τελευταίο από τα φετινά Νόμπελ και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων κορωνών Σουηδίας.

Το Νόμπελ Οικονομίας

Σε αντίθεση με τα άλλα βραβεία (χημείας, φυσικής, ιατρικής, λογοτεχνίας και ειρήνης) το Βραβείο Οικονομικών Επιστημών δεν ζητήθηκε ποτέ από τον Άλφρεντ Νόμπελ στη διαθήκη του. Θεσπίστηκε αυθαίρετα το 1968, 70 χρόνια μετά τον θάνατό του από την Τράπεζα της Σουηδίας με αφορμή τη συμπλήρωση τριακοσίων χρόνων από την ίδρυσή της. Απονέμεται από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών με βάση τα ίδια κριτήρια απονομής που εφαρμόζονται και για τα υπόλοιπα βραβεία.

Οι βραβευθέντες οικονομολόγοι λαμβάνουν χρυσό μετάλλιο από τον Βασιλιά της Σουηδίας. Η απονομή γίνεται στη Στοκχόλμη στις 10 Δεκεμβρίου, ημέρα θανάτου του Άλφρεντ Νόμπελ, μαζί με τα υπόλοιπα βραβεία εκτός από το Νόμπελ Ειρήνης, που απονέμεται στο Όσλο. Το ποσό χρημάτων που αντιστοιχεί σε κάθε βραβευθέντα είναι το ίδιο με αυτό που δίνεται για τα υπόλοιπα βραβεία.

Η επιλογή των υποψηφίων

Η επιλογή των υποψηφίων γίνεται από τη Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών, η οποία επιλέγει και τους υποψηφίους για τα Νόμπελ Χημείας και Φυσικής. Κάθε χρόνο γίνονται προτάσεις για εκατοντάδες πρόσωπα, τα οποία βρίσκονται βέβαια στη ζωή, από ειδικούς. Οι προτάσεις αυτές υποβάλλονται σε μία επιτροπή αποτελούμενη από πέντε έως οκτώ μέλη. Όπως και για τα υπόλοιπα βραβεία όχι περισσότερα από τρία ζώντα πρόσωπα μπορούν να μοιραστούν το βραβείο. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο της τάξης των 10 εκατομμυρίων σουηδικών κορόνων (περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ).

Τον Φεβρουάριο του 1995 αποφασίστηκε να διευρυνθούν τα όρια του βραβείου. Έτσι προσδιορίζεται πλέον σαν βραβείο στις κοινωνικές επιστήμες προκειμένου να συμπεριληφθούν επιτεύγματα σε τομείς όπως η πολιτική επιστήμη, η ψυχολογία και η κοινωνιολογία. Επιπλέον η επιτροπή επιλογής βραβευθέντων εμπλουτίστηκε με δύο μέλη μη οικονομολόγους, ενώ μέχρι τότε αποτελούνταν από πέντε οικονομολόγους.