Γαλλία: Επένδυση-μαμούθ 1 δισ. ευρώ της Imerys για εξόρυξη λιθίου

Με αφορμή την ανακοίνωση, τη Δευτέρα, ενός σημαντικού επενδυτικού-εξορυκτικού σχεδίου ενός δισ. ευρώ στο Αλιέ της κεντρικής Γαλλίας για την εκμετάλλευση των σπανίων γαιών που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή από τον γιγαντιαίο γαλλικό μεταλλευτικό όμιλο Imerys (με ισχυρή παρουσία και στην Ελλάδα, μετά την εξαγορά το 2014 της S&B, πρώην Βαρυτίνης, και της Kerneos τρία χρόνια αργότερα), η «Le Figaro» επιχειρεί να περιγράψει τη σημασία και τις σπουδαίες χρήσεις που έχει – και διαρκώς θα αποκτά στο μέλλον – το λίθιο. Ένα στοιχείο που όλες οι μεγάλες βιομηχανικές χώρες, με πρώτη την Κίνα, πασχίζουν να εξασφαλίσουν ώστε να εξαρτώνται όσο το δυνατόν λιγότερο από εξαγωγείς αναγκαστικά αναξιόπιστους, καθότι ευεπίφορους σε γεωπολιτικά παίγνια.

Διαβάστε επίσης – Τι φέρνει η επένδυση της Sunlight στην Ξάνθη

Τι είναι όμως το λίθιο για χάρη του οποίου η Imerys αποφάσισε μια επένδυση τόσο ακριβή και με ορίζοντα έναρξης των εκμεταλλεύσεων το όχι και τόσο κοντινό 2027; «Είναι ένα λευκό αλκαλικό μέταλλο, που κατόπιν επεξεργασίας εμφανίζεται με τη μορφή σκόνης και έχει το χαρακτηριστικό ότι μπορεί να αποθηκεύει ηλεκτρική ενέργεια πολύ καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο υλικό», όπως εξηγεί στη γαλλική εφημερίδα ο Ντιντιέ Ζιλιέν, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων Commodities & Resources.

Διαβάστε επίσης – Στα ύψη η τιμή του λιθίου – Γιατί μας αφορά όλους

Αυτός είναι ο λόγος που το λίθιο είναι ένα από τα βασικά συστατικά των μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Εξυπακούεται ότι χρησιμοποιείται επίσης για επαναφορτιζόμενες μπαταρίες μικρών ηλεκτρονικών συσκευών καθημερινής χρήσης, όπως είναι τα κινητά τηλέφωνα.

Από τα 20 στα 70 ευρώ το κιλό

Η παραγωγή λιθίου είναι δυνατή από δύο πηγές: την εκμετάλλευση πετρωμάτων που περιέχουν πυριτιοαργιλικό λίθιο και από την εκμετάλλευση άλμης από μερικώς αποξηραμένες αλμυρές λίμνες και βρίσκονται κυρίως στις Άνδεις και στο Θιβέτ. Η ευρωπαϊκή επένδυση EuGeLi, που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, κατέστησε επίσης δυνατή την παραγωγή ανθρακικού λιθίου από ευρωπαϊκά γεωθερμικά ύδατα.

Η τιμή του λιθίου έχει εκτιναχθεί σήμερα στα 70 ευρώ το κιλό «χάρη στην ισχυρή ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων τα τελευταία χρόνια», όπως εξηγεί ο Ντιντιέ Ζιλιέν. Διότι «η συνήθης τιμή του μετάλλου κυμαινόταν στα 18 με 20 ευρώ το κιλό».

Εκτίναξη της ζήτησης

Η στροφή των κατασκευαστών αυτοκινήτων προς την ηλεκτροκίνηση – η εγκατάλειψη των κινητήρων εσωτερικής καύσεως έως το έτος 2035 και η ουδετερότητα στον άνθρακα έως το έτος 2050 αποτελούν εξάλλου στρατηγικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης– είναι η βασική αιτία για να… τεσσαρακονταπλασιαστεί η παγκόσμια ζήτηση για λίθιο την τελευταία δεκαετία και για να υπερδιπλασιαστούν η παραγωγή και οι πωλήσεις.

Το 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτήρισε εξάλλου «κρίσιμο» το στοιχείο λίθιο, από το οποίο αποτελείται το 5% έως 9% μιας μπαταρίας ηλεκτρικού οχήματος. Η υπόλοιπη μπαταρία αποτελείται κυρίως από νικέλιο. Σύμφωνα με στοιχεία της γαλλικής ιστοσελίδας για ορυκτούς πόρους MinéralInfo, το 2018 η παγκόσμια χρήση του λιθίου αφορούσε κατά 58% την κατασκευή μπαταριών, ενώ το 2008 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόνο 20%.

Η συνολική κατανάλωση λιθίου αυξήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα από τους 21.000 τόνους το 2008 σε σχεδόν 51.000 τόνους το 2018. Μιλάμε για αύξηση της τάξεως του 142% σε μια δεκαετία.

Η παραγωγή της Αυστραλίας

Η Αυστραλία είναι μακράν η κορυφαία χώρα εξόρυξης και παραγωγής λιθίου με μερίδιο 43% στην παγκόσμια αγορά, σύμφωνα με στοιχεία της Commodities & Resources. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Χιλή με 26% της παγκόσμιας παραγωγής, η Κίνα με 13%, η Αργεντινή με 6% και οι ΗΠΑ με 1%.

Πέντε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες νέμονται εν πολλοίς την παγκόσμια αγορά λιθίου – ουδεμία ευρωπαϊκή συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών.

Πρόκειται για τους τρεις «ιστορικούς παραγωγούς», όπως τους χαρακτηρίζουν οι ειδικοί, δηλαδή για τη χιλιανή SQM (Sociedad Química y Minera de Chile) και τις αμερικανικές εταιρείες Livent (πρώην FMC Corp) και Albemarle Corp.

Επίσης δύο κινεζικές εταιρείες έχουν αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και έχουν εξελιχθεί σε καθοριστικούς «παίκτες» στην αγορά, η Tianqi Lithium και η Jiangxi Ganfeng Lithium. Οι εταιρείες αυτές έχουν αποκτήσει μερίδια σε ορυχεία και εκμεταλλεύσεις και εκτός κινεζικής επικράτειας. Η Tianqi, για παράδειγμα, διαχειρίζεται και εκμεταλλεύεται από κοινού με την Albermarle το τεράστιο κοίτασμα Greenbushes στην Αυστραλία.

Κινεζική κυριαρχία στην επεξεργασία

Μόλις ανακτηθεί το λίθιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για τις βιομηχανίες γυαλιού και κεραμικών. Αλλά για την κατασκευή μπαταριών πρέπει να υποστεί επεξεργασία. Οι Κινέζοι κυριαρχούν παγκοσμίως στον τομέα αυτό. Οι Tianqi Lithium και Jiangxi Ganfeng Lithium έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια σημαντικές επενδύσεις στην επεξεργασία του μετάλλου.

Η Ευρώπη πασχίζει εσχάτως να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα στον τομέα της επεξεργασίας λιθίου. Η επένδυση της Imerys στο Αλιέ της Ωβέρνης εντάσσεται στην προσπάθεια αυτή, καθώς προβλέπει και την κατασκευή μονάδας «καθαρισμού των ορυκτών και επεξεργασίας υδροξειδίου του λιθίου», όπως σημειώνει η «Le Figaro».

Ανάλογες προσπάθειες κάνει στη Γερμανία η Vulcan Energy, ενώ στον αγώνα της απεξάρτησης από τους Κινέζους έχουν μπει επίσης οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο Καναδάς και η Αυστραλία.

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος

Η γκρίνια των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τις επιπτώσεις που έχει για τα οικοσυστήματα και τον πλανήτη κάθε εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου των χωρών, πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

«Ας τελειώνουμε με το μύθο του καθαρού ορυχείου! Όλα όσα διαδίδονται περί αυτού έχουν να κάνουν με την προπαγάνδα. Η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε την τεχνική εξαγωγής υλικού από το υπέδαφος με καθαρό τρόπο. Διότι μια εγκατάσταση ορυχείων περιλαμβάνει πάντα την ανέγερση μιας μεγάλης μονάδας χημικής επεξεργασίας κοντά, η οποία εν τέλει προκαλεί τη ρύπανση του εδάφους και του υδροφόρου ορίζοντα με ποσότητες αποβλήτων που δεν γνωρίζουμε πώς να τις διαχειριστούμε τεχνικά», δήλωσε στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης τη Δευτέρα, αμέσως μετά την ανακοίνωση του μεγάλου project της Imerys, ο Αντουάν Γκατέ, αντιπρόεδρος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης France Nature Environnement (FNE).

«Δεν είναι ασυνήθιστο τα εξορυκτικά έργα να προκαλούν τοπικές αντιδράσεις», σημειώνει η ρεπόρτερ του «Figaro» Λετισιά Λιενάρ και αναφέρει ως παράδειγμα την περίπτωση ενός ορυχείου λιθίου στο Ζαντάρ της Σερβίας. «Στις αρχές του 2022, έπειτα από αρκετές εβδομάδες μαζικών κινητοποιήσεων περιβαλλοντικών συλλόγων και κατοίκων της περιοχής, η κυβέρνηση του Βελιγραδίου αποφάσισε να σταματήσει το έργο εκμετάλλευσης του συγκεκριμένου ορυχείου από τη Rio Tinto», σημειώνει η ρεπόρτερ.

Ασύρτικο από… περλίτη

Η Imerys, κατ’ εξοχήν και εξ ορισμού ρυπογόνος ασφαλώς, προβάλλεται πάντως ως παράδειγμα βιομηχανικού ομίλου για την όσο το δυνατόν περισσότερο φιλική (ή λιγότερο βλαπτική ακριβέστερα) προς το περιβάλλον εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου στις 50 και πλέον χώρες στις οποίες δραστηριοποιείται. Χαρακτηριστικοί είναι οι αμπελώνες που φυτεύει και καλλιεργεί στη Μύλο, σε ήδη αξιοποιημένες από μεταλλευτικής απόψεως εκτάσεις του νησιού.

Συγκεκριμένα η Imerys εμφιαλώνει με τη βοήθεια του Μπουτάρη στη Νάουσα τη Miloterra, μια ποικιλία Ασύρτικου που παράγει με βιολογική καλλιέργεια σε ένα πρώην ορυχείο περλίτη της Μήλου που μετέτρεψε σε αμπελώνα.

«Δεν είναι πρόθεσή μας να επεκταθούμε στην οινοποιία. Πρόκειται για μια συμβολική πρωτοβουλία που θέλει να υποδηλώσει την περιβαλλοντική υπευθυνότητα που μπορεί να έχει στο μέτρο του δυνατού κάθε βιομηχανική δραστηριότητα, αποκαθιστώντας το έδαφος μετά την ολοκλήρωση της εξορυκτικής δραστηριότητας», είχαν εξηγήσει προ ετών στο «ΒΗΜΑ» στελέχη του γαλλικού ομίλου.