Πληθωρισμός: Αν το 8% είναι ανησυχητικό, το 3% θα μπορούσε να είναι χειρότερο

Αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί η ιστορία του πληθωρισμού. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αυξάνει τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης την Τετάρτη – και στη συνέχεια προχωράει σε δύο μικρότερες αυξήσεις τον Δεκέμβριο και τον Φεβρουάριο, όπως αναμένεται. Ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνουν οι τιμές καταναλωτή πέφτει από το σημερινό 8% στο 2% και η ανεργία αυξάνεται σε μικρό βαθμό φτάνοντας περίπου στο 4,5%. Αυτό είναι το σενάριο στο οποίο ελπίζει η Fed. Τι γίνεται όμως αν ο πληθωρισμός δεν επιστρέψει στο 2%, και αντ’ αυτού κολλήσει κάπου υψηλότερα, όπως στο 3%; Τότε είναι που τα πράγματα θα αρχίσουν να γίνονται τρομακτικά.

Ο διοικητής της Fed Τζέι Πάουελ έχει μόνο ένα εργαλείο για να περιορίσει την κλιμάκωση των τιμών: τα παλιά αξιόπιστα επιτόκια. Ωστόσο, πολλά αναφορικά με το σημερινό περιβάλλον είναι νέα και ασυνήθιστα. Οι καταναλωτές συνεχίζουν να ξοδεύουν ακόμη και όταν τα αγαθά και οι υπηρεσίες γίνονται πιο ακριβά. Ορισμένοι δείκτες υποδηλώνουν ότι ο πληθωρισμός μειώνεται, όπως η απότομη πτώση του χρόνου που χρειάζονται οι κατασκευαστές για να κάνουν παραδόσεις. Άλλοι δείκτες όμως εξακολουθούν να υποδηλώνουν αυξανόμενο πληθωρισμό, όπως η αύξηση των κενών θέσεων εργασίας τον Σεπτέμβριο.

Για χρόνια, η κεντρική τράπεζα αγωνιζόταν για να φτάσει τον πληθωρισμό στο 2%. Τώρα ο χρόνος που θα χρειαστεί για να τον μειώσει παραμένει άγνωστος. Οι παγκόσμιες εμπορικές συναλλαγές έχουν επιβραδυνθεί και το κόστος της ενέργειας μπορεί να παραμείνει υψηλό για όσο καιρό μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία. Το Ινστιτούτο Brookings εκτιμά ότι τα συνεχιζόμενα κρούσματα Covid-19 θα συνεχίσουν να κρατούν 4 εκατομμύρια ανθρώπους εκτός εργασίας – γεγονός που θα μπορούσε να καταστήσει την Αμερική λιγότερο παραγωγική ή να αυξήσει το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης. Επιπλέν, στελέχη της Fed υποστηρίζουν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης στον οποίο η οικονομία αρχίζει να αναπτύσσεται είναι χαμηλότερος από ό,τι θεωρούσαν προηγουμένως, σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης του Σεπτεμβρίου.

Για μία κεντρική τράπεζα, το εφιαλτικό σενάριο είναι εκείνο, σύμφωνα με το οποίο ο πληθωρισμός υποχωρεί σε ένα επίπεδο πάνω από τον στόχο της και στη συνέχεια σταθεροποιείται μόνιμα εκεί. Και δεν μπορεί να προβλεφθεί ποια θα ήταν η πορεία των επιτοκίων σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μία επιλογή είναι να συνεχίσουν να αυξάνονται.

Αλλά κάθε αύξηση των επιτοκίων θα προσθέτει άγχος στους δανειολήπτες και θα ωθεί τις αγορές να κινούνται πτωτικά. Η Fed τεχνικά δεν χρειάζεται να ανησυχεί γι’ αυτό, αλλά θα μπορούσε να γίνει πολιτικό ζήτημα αν ο πλούτος των εύπορων Αμερικανών γίνει καπνός. Ορισμένοι Δημοκρατικοί υποστηρίζουν ήδη ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων της Fed πλήττουν τους φτωχούς- ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι κατηγορούν τον Πάουελ ότι άφησε τον πληθωρισμό να ξεφύγει εξ αρχής.

Η εναλλακτική λύση θα ήταν να εγκαταλείψει την προσπάθεια. Η ιδέα ότι οι τιμές πρέπει να αυξάνονται με ρυθμό περίπου 2% είναι περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη: εξαπλώθηκε σαν ιός, αφού πρώτα υιοθετήθηκε από την Κεντρική Τράπεζα της Νέας Ζηλανδίας το 1990,πριν υιοθετηθεί και από τη Fed το 2012. Η κατάργηση όμως του στόχου για πληθωρισμό 2% θα έμοιαζε με παραδοχή αποτυχίας από τη Fed. Οι υπεύθυνοι καθορισμού των επιτοκίων φοβούνται ότι οι προσδοκίες των καταναλωτών μπορεί να γίνουν, κατά την ορολογία των κεντρικών τραπεζιτών, ανεξέλεγκτες, οδηγώντας τους εργαζόμενους να ζητούν ολοένα και υψηλότερους μισθούς, τροφοδοτώντας την ταχύτερη αύξηση των τιμών.

Ο Πάουελ και οι συνάδελφοί του διοικητές κεντρικών τραπεζών μπορεί ακόμη να αποφύγουν αυτό το δίλημμα. Οι καταναλωτές, των οποίων η συμπεριφορά έχει αποδειχθεί ότι είναι δύσκολο να προβλεφθεί, μπορεί να μειώσουν τις δαπάνες καθώς οι αποταμιεύσεις τους εξαντλούνται. Οι αυξήσεις των επιτοκίων θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ενδεχόμενη ύφεση, κατάσταση που είναι μεν επώδυνη αλλά έχει την τάση να μειώνει γρήγορα τον πληθωρισμό, όπως έχει δείξει το παρελθόν. Αυτό δεν θα προσδώσει δημοφιλία στον Πάουελ, αλλά αντιμέτωπος με μία οικονομική κατάσταση που δεν θα επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να πετύχει τους στόχους της, μάλλον θα προτιμήσει να είναι αποτελεσματικός παρά δημοφιλής.

REUTERS BREAKINGVIEWS