Υπάρχει σωτηρία για τον πλανήτη Γη (;)

Σήμερα ξεκινάει η 27^η Διάσκεψη Κορυφής για το Κλίμα (COP 27) στο Sharm el–Sheikh της Αιγύπτου.

Θεωρώ, προσωπικά πάντα μιλώντας, πως το να εστιάσουμε –γι’ άλλη μια φορά- μόνο στις επιπτώσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή στις ζωές μας αλλά και στις μελλοντικές γενιές  καταντάει πλέον κουραστικό.  Δεν νομίζω πως υπάρχει άνθρωπος στον πλανήτη Γη που να μην γνωρίζει για τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής: καταστροφικές πλημμύρες, παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, καύσωνες και , και, και, ένα σωρό άλλα και.

ΦΑΚΕΛΟΣ COP27: Mπορεί να σωθεί ο πλανήτης;

Γι’ αυτό, λέω να το δούμε σήμερα το θέμα από μια άλλη πλευρά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν πρέπει να πιέζουμε να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή.

Διαβάστε επίσης: COP27 – ΕΕ: 8 ερωτήσεις και απαντήσεις για την 27η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή

Σε αυτήν τη νέα Διάσκεψη Κορυφής για το κλίμα που θα διαρκέσει έως τις 18 Νοεμβρίου, ηγέτες, επιστήμονες και ένα σωρό άλλοι ειδικοί από τις περισσότερες χώρες του κόσμου, θα προσπαθήσουν για άλλη μια φορά, να σχεδιάσουν και να πάρουν μέτρα για τη σωτηρία του πλανήτη. Σωστά; Σωστά.

Εδώ και δεκαετίες οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου… 

Η κλιματική αλλαγή όμως δεν είναι μια κατάσταση που εμφανίστηκε πρόσφατα στη ζωή μας. Εδώ και δεκαετίες οι ειδικοί κρούουν των κώδωνα του κινδύνου. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: αφού  ξέραμε και ξέρουμε τί πρέπει να γίνει γιατί δεν το κάνουμε;

Διαβάζω δημοσιεύματα ( που επικαλούνται έρευνα του Reuters) πως ένα χρόνο πριν, στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα στη Γλασκώβη, περίπου 200 χώρες συμφώνησαν να σημειώσουν καλύτερες επιδόσεις ως προς τις δεσμεύσεις τους για μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, αλλά μόνο γύρω στις 25 το έχουν κάνει (!).

Επιπλέον, σε πρόσφατες  δηλώσεις του , ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, τόνισε πως τα τρέχοντα παγκόσμια προβλήματα όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο πληθωρισμός και οι υψηλές τιμές ενέργειας και τροφίμων αποσπούν την προσοχή των κυβερνήσεων, και για το λόγο αυτό, θα πρέπει οι κυβερνήσεις να επαναφέρουν την κλιματική αλλαγή στο επίκεντρο της διεθνούς συζήτησης.

Την ίδια ώρα, -και εξαιτίας των προαναφερόμενων προβλημάτων- η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα ολοένα και μεγαλώνει με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις δεσμεύσεις των κυβερνήσεων στις Διασκέψεις του ΟΗΕ και τους επιδιωκομένους στόχους για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Διότι περί κλιματικής κρίσης πρόκειται.

Επανέρχομαι λοιπόν στο προαναφερόμενο ερώτημα. Γιατί τόσα χρόνια που είναι γνωστό το πρόβλημα δεν κάναμε κάτι, και τώρα είμαστε με την … πλάτη στον τοίχο; Ένα παράδειγμα. Διάβασα πρόσφατα πως πολύτιμα δάση στην Ευρώπη αποψιλώνονται, αφού πολλοί άνθρωποι   δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στο υψηλό κόστος θέρμανσης και καταφεύγουν στα καυσόξυλα,  με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους εξαιτίας της αυξημένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης. 

Πετάμε την μπάλα στην εξέδρα… 

-«Ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να κάνουμε. Δεν λείπει η γνώση. Αυτή ευτυχώς έχει γίνει δημόσια εδώ και αρκετά χρόνια. Καθώς μπαίνουμε λοιπόν στην αποκρυπτογράφηση των επιταγών της επιστήμης, στο ‘τι πρέπει να κάνω εγώ για να συμβάλλω στη λύση’, ε, εκεί, αρχίζουμε να σφυρίζουμε αδιάφορα και να πετάμε την μπάλα στην εξέδρα…», μού λέει, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο « όσο καθυστερούμε να κάνουμε τα αυτονόητα, τόσο η λύση θα είναι πιο ακριβή, η μετάβαση πιο απότομη και η δυσκολία προσαρμογής πιο μεγάλη. Η λύση δεν είναι τεχνικά αδύνατη».

-Και πού …μπλοκάρει;

-«Η λύση παρεμποδίζεται  απ’ όλους  αυτούς που επωφελούνται από τη σημερινή αδιέξοδη κατάσταση, από αυτούς που τη δημιούργησαν. Να ξεκινήσουμε τον κατάλογο; Βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, αγροδιατροφική βιομηχανία κ.α», συμπληρώνει ο Νίκος Χαραλαμπίδης.

Οι αντιφάσεις… 

Κατά τον Συντονιστή στο Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ Γιάννη Ευσταθόπουλο , στο πεδίο της κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης η Ευρώπη βιώνει μια σειρά από αντιφάσεις.

-Γιατί συμβαίνει αυτό;

-« Συμβαίνει επειδή από τη μια, τα κράτη μέλη και οι πληθυσμοί τους καλούνται να αντιμετωπίσουν άμεσα τις επιπτώσεις της πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης, συχνά με τρόπους που αντιβαίνουν τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους, και από την άλλη, να συνεισφέρουν ταυτόχρονα στον κορυφαίο στόχο της κλιματικής  ουδετερότητας που προϋποθέτει τεράστιους επενδυτικούς πόρους, πρωτοφανείς απαιτήσεις σε επίπεδο δημόσιων πολιτικών, και ριζικούς μετασχηματισμούς τόσο σε οικονομικό όσο και κοινωνικό επίπεδο».

Η νέα κρισιακή συνθήκη και η επίτευξη των κλιματικών στόχων 

Όπως μού αναφέρει, ο Γιάννης Ευσταθόπουλος, η νέα «κρισιακή συνθήκη» δυσχεραίνει συνεπώς ακόμη περισσότερο την επίτευξη των στόχων καθώς σε συνθήκες ραγδαίας μείωσης της αγοραστικής δύναμης, αύξησης των ήδη υψηλών ανισοτήτων και γενικευμένης ανασφάλειας, οι αλλαγές που δρομολογούνται για την κλιματική μετάβαση είναι πολύ πιθανό να προσκρούσουν σε πρόσθετες αντιδράσεις από την πλευρά της κοινωνίας και των επιχειρήσεων».

Και συμπληρώνει: « Να σου υπενθυμίσω ότι το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία πυροδοτήθηκε το 2018 από μια αύξηση της περιβαλλοντικής φορολογίας ( του φόρου άνθρακα) κι αυτό σε πολύ πιο ομαλές οικονομικές συνθήκες σε σύγκριση με το σήμερα».

Δίκαιη μετάβαση 

–Και τι μπορεί να γίνει;

-«Η Ευρώπη και οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη καλούνται να διαμορφώσουν πολιτικές που θα προωθήσουν μια πολιτική κλιματικής μεταβάβασης, η οποία θα διασφαλίσει τη λεγόμενη δίκαιη μετάβαση. Αυτή η δίκαιη μετάβαση δεν περιορίζεται σε πολιτικές αποζημιώσεων, όπως προβλέπεται σήμερα (αν και ανεπαρκώς), αλλά επιτάσσει σαφώς πιο φιλόδοξους, ολοκληρωμένους και ριζοσπαστικούς σχεδιασμούς», λέει ο Γιάννης Ευσταθόπουλος.

-Όπως;

-«Όπως μια γενναία φορολογική μεταρρύθμιση για τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και ταυτόχρονα τη χρηματοδότηση των πολιτικών δίκαιης μετάβασης δεδομένου ότι τα πλουσιότερα εισοδηματικά στρώματα έχουν σαφώς μεγαλύτερο κλιματικό αποτύπωμα. Ενδεικτικά: το 10% των πλουσιότερων στρωμάτων στον πλανήτη είναι υπεύθυνα για το 50% όλων των εκπομπών, ενώ το χαμηλότερο 50% του πληθυσμού παράγει μόλις το 12% των συνολικών εκπομπών. Αντίστοιχες ανισότητες καταγράφονται και στην Ελλάδα».

Κλιματικές ανισότητες  μεταξύ Βορρά και Νότου 

-« Σε διεθνές επίπεδο , επείγει να αντιμετωπιστούν οι κλιματικές ανισότητες μεταξύ Βορρά και Νότου. Οι χώρες του Νότου βιώνουν από τη μία σε μεγαλύτερο βαθμό τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής όπως είδαμε στο Πακιστάν και, από την άλλη, έχουν σε πολλές περιπτώσεις υψηλό μερίδιο συμμετοχής στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ( η Κίνα και η Ινδία έχουν την 1^η θέση και 3^η θέση στην παγκόσμια κατάταξη συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με δεύτερες τις ΗΠΑ», επισημαίνει ο Συντονιστής στο Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Το κρίσιμο ερώτημα 

Έτσι, το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι:  πώς μπορούν οι χώρες αυτές να εξασφαλίσουν αξιοπρεπή επίπεδα διαβίωσης και ευημερίας για τον πληθυσμό τους τηρώντας ταυτόχρονα τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους για τη διάσωση του πλανήτη;

Όπως μου λένε , από το Παρατηρητήριο Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, μέχρι σήμερα κυριαρχούσε η άποψη ότι μόνο μέσα από την αγορά και την τεχνολογία θα μπορέσει η ανθρωπότητα να πετύχει τους κλιματικούς στόχους για τη διάσωση του πλανήτη. Ωστόσο, πληθαίνουν οι φωνές που –διαβλέποντας τα όρια της ανεπάρκειας αυτής της προσέγγισης, αλλά και τις επιπτώσεις και τις εξωτερικότητες που και η αγορά και η τεχνολογία πυροδοτούν- καλούν για τον ριζικό επαναπροσδιορισμό του μοντέλου ανάπτυξης στην κατεύθυνση του slow growth ή ακόμη και της απομεγένθυσης…

Τι λέτε λοιπόν. Υπάρχει σωτηρία για τον πλανήτη Γη (;)