Ο κόσμος μπορεί να αξιοποιήσει το εμπόριο για να σώσει τον πλανήτη

Tο εμπόριο είναι ένας σημαντικός παράγοντας της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Σκεφτείτε όλα εκείνα τα αγαθά που ταξιδεύουν από μακριά με ρυπογόνα πλοία – και τις πρώτες ύλες και τα εξαρτήματα που ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο μέσα από περίπλοκες αλυσίδες εφοδιασμού.

Αλλά οι σωστές εμπορικές πολιτικές μπορούν επίσης να κάνουν πολλά για να σώσουν τον πλανήτη. Η λύση είναι να φορολογηθεί το εμπόριο αγαθών υψηλής έντασης άνθρακα και να απαλλαγούμε από τους δασμούς στα καθαρά – επιδοτώντας επίσης τις πράσινες τεχνολογίες και τη διακοπή της βοήθειας σε βρώμικα. Και να τα κάνουμε όλα αυτά δίκαια.

Το εμπόριο δεν βρέθηκε ψηλά στην ατζέντα στην COP27, τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που μόλις ολοκληρώθηκε στην Αίγυπτο. Αλλά χρειάζεται να βρεθεί στο επίκεντρο μέχρι την COP28 του επόμενου έτους στο Ντουμπάι. Πέντε αρχές θα έκαναν μεγάλη διαφορά.

ΦΑΚΕΛΟΣ COP27: Mπορεί να σωθεί ο πλανήτης;

Το πρώτο βήμα είναι να έχουμε ίσους δασμούς άνθρακα. Η φορολόγηση των εταιρειών ανάλογα με την ποσότητα άνθρακα που εκπέμπουν θα έκανε πολλά για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή.

Θα τους ενθάρρυνε να μειώσουν τις εκπομπές τους και να στραφούν σε καθαρότερες τεχνολογίες. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πιστεύει ότι ένας φόρος 75 δολ. για κάθε τόνο άνθρακα που εκπέμπεται έως το 2030 θα πετύχαινε τον στόχο.

Το εμπόδιο είναι ότι, ενώ 46 χώρες έχουν θέσει μια τιμή στον άνθρακα, η μέση τιμή είναι μόνο 6 δολ. ανά τόνο. Από τις μεγάλες οικονομίες, μόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο τιμολογούν τον άνθρακα στα 75 δολάρια ή πάνω από το επίπεδο.

Διαβάστε επίσης – «Sharmageddon»: Η μεταμφιεσμένη ευλογία της COP27

Αυτό θέτει τις βιομηχανίες τους σε ανταγωνιστικό μειονέκτημα. Εάν αυτές οι χώρες καταλήξουν να εισάγουν φθηνότερα προϊόντα εντάσεως άνθρακα από το εξωτερικό – κάτι που είναι γνωστό ως «διαρροή άνθρακα» – ο πλανήτης θα μπορούσε να υποφέρει ακόμα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ αναμένεται τον επόμενο μήνα να οριστικοποιήσει τα σχέδια για έναν Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM).

Η ιδέα είναι να επιβληθούν δασμοί στις εισαγωγές από χώρες που δεν φορολογούν αρκετά τις εταιρείες τους για τον άνθρακα που εκπέμπουν, από το 2026.

Το σχέδιο θα μπορούσε να ωθήσει άλλες χώρες να εισαγάγουν τις δικές τους υψηλότερες εισφορές άνθρακα. Αλλά θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει εμπορικές διαμάχες, ειδικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν σχεδιάζουν να εισάγουν φόρους άνθρακα. Ακόμα κι αν ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν το ήθελε, δεν θα μπορούσε να περάσει τη νομοθεσία μέσω του Κογκρέσου. Η κυβέρνησή του υποστηρίζει ότι αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η μείωση των εκπομπών άνθρακα – και ότι οι κανονισμοί και οι επιδοτήσεις των ΗΠΑ έχουν παρόμοιο αντίκτυπο με έναν φόρο.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει συμφωνημένη μεθοδολογία σχετικά με τον τρόπο σύγκρισης κανονισμών και φόρων άνθρακα. Το ζήτημα δεν ισχύει μόνο για το CBAM της ΕΕ, αλλά και για τους δασμούς άνθρακα που ενδέχεται να ξεκινήσουν άλλες χώρες. Ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη είναι η ιδέα ότι η Αμερική μπορεί να φορολογήσει τις εισαγωγές χωρίς να φορολογήσει τον άνθρακα που εκπέμπεται από την εγχώρια παραγωγή. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ανησυχεί ότι η επιβολή δασμών άνθρακα με ασυντόνιστο τρόπο θα μπορούσε να βλάψει το παγκόσμιο εμπόριο και εργάζεται σε ένα πλαίσιο για να αποφευχθεί αυτό.

Η δεύτερη αρχή είναι να γίνουν πιο δίκαιες οι επιδοτήσεις. Η ΕΕ λέει ότι έχει σχεδιάσει το CBAM της ώστε να συμμορφώνεται με τη βασική αρχή του ΠΟΕ για τη μη διάκριση. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Αμερική έχει κάνει το ίδιο με τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA), ο οποίος προέβλεπε 369 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις για καθαρές τεχνολογίες, όπως ηλεκτρικά οχήματα, πράσινο υδρογόνο και μπαταρίες.

Η ΕΕ και άλλες χώρες είναι θυμωμένοι που ο IRA ευνοεί τους Αμερικανούς παραγωγούς σε βάρος των ξένων αντιπάλων. Αυτό δεν είναι απλώς άδικο. Διασπά το εμπόριο, εμποδίζοντας τις βιομηχανίες να επωφεληθούν από τις παγκόσμιες οικονομίες κλίμακας. Ως εκ τούτου, υπονομεύει μια κατά τα άλλα εξαιρετική πρωτοβουλία για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Η ΕΕ ελπίζει να επιλύσει τη διαφορά της στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εμπορίου και Τεχνολογίας ΗΠΑ-ΕΕ τον επόμενο μήνα. Μια ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου προσπαθεί να καταλήξει σε έναν συμβιβασμό. Αν και η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν θα μπορέσει να αλλάξει η ίδια η νομοθεσία του IRA, θα μπορούσε να αμβλύνει τα προστατευτικά στοιχεία της μέσω μιας σειράς κανονισμών που δεν έχει ακόμη γράψει.

Επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων

Εκτός από την ενθάρρυνση της καθαρής τεχνολογίας, ο κόσμος θα μπορούσε να τιμωρήσει την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Αυτή τη στιγμή το υποστηρίζει τεχνητά. Οι συνολικές επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα ήταν 5,9 τρισεκατομμύρια δολάρια , ή 6,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 2020, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Η μερίδα του λέοντος από αυτές είναι «σιωπηρές επιδοτήσεις», όπου οι κυβερνήσεις δεν χρεώνουν αρκετά για περιβαλλοντικές ζημιές που προκαλούνται από την καύση πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, ή δεν εφαρμόζουν κανονικούς φόρους κατανάλωσης.

Η Ομάδα των 20 μεγάλων οικονομιών δήλωσε ότι θα « εντείνει τις προσπάθειες » για τη σταδιακή κατάργηση των αναποτελεσματικών επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων στη σύνοδο κορυφής την περασμένη εβδομάδα στην Ινδονησία. Οι ηγέτες τους έδωσαν για πρώτη φορά αυτή την υπόσχεση το 2009. Ας ελπίσουμε ότι τώρα το εννοούν.

Η τέταρτη αρχή είναι η φορολόγηση των πλοίων και των αεροπλάνων. Το διεθνές εμπόριο αντιπροσωπεύει το 20%-30% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι περισσότερες από τις οποίες είναι διοξείδιο του άνθρακα, σύμφωνα με τον ΠΟΕ. Αυτό μοιράζεται μεταξύ της παραγωγής αγαθών και της αποστολής τους. Ο τομέας των διεθνών μεταφορών αντιπροσωπεύει το 12% των παγκόσμιων εκπομπών.

Ένας τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος θα ήταν η φορολόγηση των εκπομπών από πλοία και αεροπλάνα. Αυτό θα εμπόδιζε τις εταιρείες να αποστέλλουν πράγματα σε μεγάλες αποστάσεις όταν δεν υπάρχει μια συναρπαστική λογική να το κάνουν. Θα ωθήσει επίσης την ανάπτυξη καθαρότερων καυσίμων για τις μεταφορές.

Η ΕΕ προσπάθησε να φορολογήσει πτήσεις όπως αυτή πριν από μια δεκαετία, αλλά υποχώρησε όταν η Αμερική, η Κίνα και άλλες χώρες απείλησαν με αντίποινα. Τώρα είναι η ώρα για μια ανανεωμένη ώθηση.

Το τελευταίο μέρος του μείγματος είναι η προώθηση του πράσινου εμπορίου. Όσο πιο εύκολη είναι η μεταφορά καθαρών τεχνολογιών όπως τα ηλιακά πάνελ σε όλο τον κόσμο σε χαμηλές τιμές, τόσο πιο γρήγορα οι χώρες θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή.

Ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΕ Ngozi Okonjo-Iweala επεσήμανε στην Αίγυπτο ότι, σε πολλές χώρες, οι δασμοί στα προϊόντα ορυκτών καυσίμων είναι χαμηλότεροι από ό,τι για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό είναι τρελό. Θέλει να αναβιώσει τις συνομιλίες για ένα παγκόσμιο σύμφωνο περιβαλλοντικού εμπορίου. Αν και αυτές κατέρρευσαν το 2016, η κλιματική έκτακτη ανάγκη μπορεί να δώσει την ώθηση για να επιτευχθεί συμφωνία.

Το παγκόσμιο εμπόριο δυσκολεύεται μετά την πανδημία Covid-19, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ένταση μεταξύ Κίνας και Αμερικής. Αλλά η ύφεση της περασμένης εβδομάδας μεταξύ της Λαϊκής Δημοκρατίας και των Ηνωμένων Πολιτειών σημαίνει ότι οι δύο μεγαλύτεροι ρυπαντές άνθρακα μιλούν ξανά για την κλιματική αλλαγή. Μέχρι την COP28, αυτές και άλλες χώρες θα πρέπει να προωθήσουν εμπορικές πολιτικές για να σώσουν τον πλανήτη.

REUTERS BREAKINGVIEWS