Βρετανία: Ολοταχώς προς παρατεταμένη οικονομική ύφεση

Μπροστά σε μια οικονομική ύφεση που εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες άλλων αναπτυγμένων οικονομιών βρίσκεται μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου.

BoE και επιτόκια

Όπως επισημαίνεται στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank, προκειμένου να περιορισθούν οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, που υπονομεύουν την ανάκαμψή της, η Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας (BoE) αύξησε εκ νέου το βασικό της επιτόκιο κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες (Γράφημα 4), την προηγούμενη Πέμπτη, ανεβάζοντας το επιτόκιο αναφοράς στο 3,5%. Τον Νοέμβριο, η BoE είχε προβεί σε αύξηση του βασικού επιτοκίου της κατά 0,75 π.μ. -τη μεγαλύτερη εδώ και 30 χρόνια- συμβαδίζοντας με την επιθετική νομισματική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Βρετανία: Η οικονομία προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 1,4% το 2023

Κίνδυνος φτώχειας

Το μέγεθος της οικονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει τώρα η χώρα αποτυπώνεται στο γεγονός ότι περίπου 2 εκατ. βρετανικά νοικοκυριά θα αντιμετωπίσουν απότομες αυξήσεις στο κόστος των στεγαστικών δανείων τους, τα επόμενα δύο χρόνια, ενώ, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ιδρύματος Resolution, περίπου 14 εκατ. Βρετανοί (3 εκατ. περισσότεροι σε σχέση με το 2021) μπορεί να ζουν σε συνθήκες φτώχειας, το επόμενο έτος (“In at the deep end”, The Living Standards Outlook 2022 – Summer Update, September 2022, Resolution Foundation).

Το Brexit

Υπάρχει διάχυτη η αντίληψη ότι το Brexit αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες που συνέβαλαν στην πολιτική μεταβλητότητα και αβεβαιότητα, καθώς και την οικονομική παρακμή της χώρας (Foreign Affairs Magazine, “How Britain Stumbled”, November 14th 2022). Παρά το γεγονός ότι το Brexit δεν είναι η μοναδική και προφανής εξήγηση για όλα όσα συμβαίνουν, αφού δεν βρίσκεται στον πυρήνα της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, ωστόσο, συνεχίζει να διαμορφώνει έμμεσα τις εξελίξεις στο Η.Β.

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Η.Β. (Brexit analysis, Office for Budget Responsibility, May 2022) έχει εκτιμήσει ότι η αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) θα μειώσει τη μακροπρόθεσμη παραγωγικότητα της χώρας κατά 4% σε σχέση με αυτή που θα ήταν, αν η χώρα είχε παραμείνει στην Ε.Ε. Επιπλέον, έχει εκτιμηθεί ότι η βρετανική οικονομία θα υποστεί πλήγμα £100 δισ., σε όρους ΑΕΠ, ετησίως,

Εκτιμάται ότι το Brexit έχει επηρεάσει τη συνολική οικονομική και δημοσιονομική θέση του Η.Β., καθιστώντας το πιο ευάλωτο στους οικονομικούς κλυδωνισμούς που πλήττουν την Ευρώπη, στην τρέχουσα φάση. Επιπλέον, το πρόσφατο νομοσχέδιο που εισήγαγε η κυβέρνηση Truss (Retained EU Law – Revocation and Reform Bill 2022-23), το οποίο δίδει τη δυνατότητα κατάργησης ή τροποποίησης όλων των νόμων που κληρονομήθηκαν από την Ε.Ε., μπορεί να προκαλέσει μεγάλη αβεβαιότητα στις επιχειρήσεις σχετικά με το ρυθμιστικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν αλλά και στις επενδυτικές τους αποφάσεις. Ταυτόχρονα, μπορεί να προκύψει εμπορικός “πόλεμος” με την Ε.Ε., εάν υπάρξει αντιπαράθεση σχετικά με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, δηλαδή τη νομική ρύθμιση που διέπει το νέο εμπορικό καθεστώς της Βόρειας Ιρλανδίας, μετά το Brexit.

Από το τελευταίο τρίμηνο του 2019, δηλαδή πριν το ξέσπασμα της πανδημίας και μέχρι σήμερα, η βρετανική οικονομία είναι η μόνη μεταξύ των οικονομιών του G7 που δεν έχει ανακτήσει την απώλεια του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της (Γράφημα 5). Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι οι επιδόσεις του Η.Β. τα επόμενα δύο χρόνια θα είναι χειρότερες από οποιαδήποτε άλλη προηγμένη οικονομία.

Η στερλίνα

Όσον αφορά στο νόμισμα, η στερλίνα υποτιμήθηκε περισσότερο από 10% μετά την ψηφοφορία για το Brexit το 2016 και, έκτοτε, παραμένει περίπου σε αυτό το επίπεδο. Αυτή η διολίσθηση αύξησε τις τιμές των εισαγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, επιδεινώνοντας τους όρους του εμπορίου. Κατά συνέπεια, αύξησε το επιχειρηματικό κόστος και τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα να μην ενισχυθούν οι εξαγωγές ή η ανταγωνιστικότητα της βρετανικής οικονομίας, παρά τη θυσία των πραγματικών μισθών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ιδρύματος Resolution (“The Big Brexit: An assessment of the scale of change to come from Brexit”, June 2022), η υποτίμηση της λίρας είχε ως αποτέλεσμα οι πραγματικοί μισθοί να μειωθούν κατά 2,9%, κοστίζοντας στα νοικοκυριά £870 κάθε χρόνο, κατά μέσο όρο.

Η ποσοτικοποίηση του εμπορικού αντικτύπου του Brexit είναι δύσκολη, ωστόσο, τα αποτελέσματα διαφόρων μελετών αλλά και τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του Η.Β. επιβεβαιώνουν ότι, αμέσως μετά την εφαρμογή του νέου εμπορικού καθεστώτος την 1η Ιανουαρίου του 2021, καταγράφηκε απότομη μείωση των εμπορικών ροών με την Ε.Ε. αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο (Γράφημα 6), μείωση της ποικιλίας των εμπορευμάτων και απώλεια εμπορικών σχέσεων μεταξύ εταιρειών. Παρά το γεγονός ότι στην πορεία οι εξαγωγές αλλά κυρίως οι εισαγωγές από την Ε.Ε. ανέκαμψαν, τους τελευταίους μήνες, δείχνουν, εκ νέου, σημάδια επιβράδυνσης, προφανώς εξαιτίας των δευτερογενών επιπτώσεων της ενεργειακής κρίσης, που αύξησε το κόστος μεταφοράς και το κόστος παραγωγής.