Πετρέλαιο: Οι κυρώσεις αλλάζουν τον ενεργειακό ρόλο της Ολλανδίας

Το πετρέλαιο είναι το μεγαλύτερο commodity στον κόσμο, με την παγκόσμια αγορά αργού το 2022 να υπολογίζεται σε 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια .

Το εμπόριο αυτό διευκολύνεται τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς και κυριαρχείται από traders κάθε είδους. Κορυφαίοι παραγωγοί πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, της Ρωσίας και του Ιράκ παραδίδουν πετρέλαιο σε καταναλωτές όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), με ένα μεγάλο μέρος του πετρελαίου της Ευρώπης να διέρχεται από τον εμπορικό κόμβο ARA (Άμστερνταμ-Ρότερνταμ – Αμβέρσα).

Άλμα 63% των εισαγωγών LNG στην Ευρώπη το 2022

Η περιοχή ARA

Όπως γράφει το oilprice.com, η περιοχή ARA είναι ένα εξαιρετικά διασυνδεδεμένο δίκτυο λιμανιών και αποτελεί ενεργειακή πύλη στην Ευρώπη και βασικό παράγοντα στις διεθνείς αγορές πετρελαίου για δεκαετίες.

Η ARA παρέχει στους εμπόρους αποτελεσματικότητα χρόνου και εξοικονόμηση κόστους χάρη στο ότι φιλοξενεί ένα ευρύ φάσμα καλά ανεπτυγμένων υποδομών, διυλιστηρίων, πετροχημικής βιομηχανίας, υπηρεσιών αποθήκευσης και ανάμειξης και μεταφορικών εγκαταστάσεων.

Οι παγκόσμιες αβεβαιότητες αλλάζουν ταχύτατα το ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης

Το λιμάνι του Ρότερνταμ είναι ο κύριος κόμβος εμπορίου αργού πετρελαίου, το λιμάνι της Αμβέρσας φιλοξενεί μια εκτεταμένη χημική βιομηχανία, ενώ το λιμάνι του Άμστερνταμ ειδικεύεται στα logistics και σε συνδυασμό με το λιμάνι είναι ο παγκόσμιος κόμβος για την ανάμειξη διαφορετικών ποιοτήτων βενζίνης. Το πετρέλαιο που παραδίδεται στην Ολλανδία είτε χρησιμοποιείται εγχώρια, είτε επανεξάγεται σε παγκόσμιους προορισμούς.

Τα πολλαπλά οφέλη που προσφέρει ο κόμβος ARA — ευελιξία, διαθεσιμότητα και ποικιλία προϊόντων και logistics — τον καθιστούν ελκυστικό κόμβο επενδύσεων για άλλες συναφείς βιομηχανίες, όπως τα βιοκαύσιμα. Οι προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις και οι διασυνδέσεις της ARA προσφέρουν σημαντικά υλικοτεχνικά πλεονεκτήματα για τα βιοκαύσιμα, με πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν τη χρήση βιοκαυσίμων ή άλλων ανανεώσιμων καυσίμων για τις μεταφορές. Η Ισπανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ολλανδία είναι οι κορυφαίοι Ευρωπαίοι παραγωγοί βιοκαυσίμων.

Το Ρότερνταμ

Συνολικά, το λιμάνι του Ρότερνταμ εκτιμάται ότι έχει άμεση προστιθέμενη αξία 27,9 και 27,2 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2019 και το 2020, αντίστοιχα, με αργό και πετρελαϊκά προϊόντα αξίας 100-150 δισεκατομμυρίων ευρώ να διακινούνται μέσω των ολλανδικών λιμανιών ετησίως. Εν τω μεταξύ, οι επενδύσεις, η απασχόληση και η καινοτομία σε διάφορους τομείς οδήγησαν στην άνοδο του λεγόμενου «φαινόμενου του Ρότερνταμ».

Πράγματι, το Ρότερνταμ διαχειρίζεται τη μεγαλύτερη ποσότητα ροής υγρού χύδην στην Ευρώπη με μικρά δεξαμενόπλοια ικανά να μεταφέρουν ρωσικά καύσιμα στην Ολλανδία λόγω του μικρού βάθους του καναλιού στη διαδρομή της Βαλτικής από τη Ρωσία προς την Ολλανδία. Αλλά τα πράγματα δεν ήταν πάντα τόσο βολικά. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα μεγάλα πλοία μπορούσαν να ταξιδεύουν στο Αμβούργο μόνο σε παλίρροια, περιορίζοντας έτσι την ευελιξία του λιμανιού. Το Ρότερνταμ, ωστόσο, προσφέρει ανώτερη ευελιξία επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σημείο όπου τα καύσιμα συλλέγονται από πολλά μικρότερα πλοία και στη συνέχεια φορτώνονται σε τεράστια δεξαμενόπλοια και επανεξάγονται αλλού.

Είναι ενδιαφέρον επίσης, να σημειωθεί ότι η περιοχή ARA δεν αναγνωρίζεται επίσημα παρά το γεγονός ότι είναι ένας από τους πιο στενά ολοκληρωμένους και γνωστούς κόμβους εμπορίου πετρελαίου. Εκπληκτικό είναι το γεγονός ότι ένας τόσο τεράστιος κόμβος δεν προέκυψε από κυβερνητικές προσπάθειες ή ακόμη και σκόπιμη χωροταξία, αλλά «από μια αυθόρμητη κατακερματισμένη προσπάθεια κυρίως ιδιωτικών φορέων»: διεθνείς εταιρείες άνοιξαν αργότερα γραφεία, ερευνητικές εγκαταστάσεις και άλλα γραφεία στην Ολλανδία και επένδυσαν επίσης σε στέγαση, σχολεία και δραστηριότητες αναψυχής.

Η ARA γίνεται ένας λιγότερο σημαντικός παγκόσμιος κόμβος πετρελαίου

Δυστυχώς για τον εμβληματικό κόμβο του πετρελαίου, οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο σηματοδοτεί μια αλλαγή στις οδούς του εμπορίου πετρελαίου και είναι πιθανό να καταστήσει τον κόμβο ARA λιγότερο σημαντικό μακροπρόθεσμα. Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Ευρώπη ήταν η μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών ενέργειας της Ρωσίας, με το λιμάνι του Ρότερνταμ να βρίσκεται σε προνομιακή θέση για χειρισμό, χρήση και αναδιανομή μεγάλων ποσοτήτων καυσίμων.

Ωστόσο, από τις 5 Δεκεμβρίου 2022, το ρωσικό αργό πετρέλαιο δεν είναι πλέον αποδεκτό στην Ευρώπη, ενώ τα ρωσικά προϊόντα πετρελαίου απαγορεύτηκαν από τις 5 Φεβρουαρίου 2023. Οι ροές αργού στην ARA έχουν ανακατευθυνθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό μετά τις απαγορεύσεις. Ξαφνικά, το λιμάνι του Ρότερνταμ δεν είναι πλέον ο κύριος αποδέκτης ρωσικού πετρελαίου.

Οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη μειώθηκαν το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και έχουν αντικατασταθεί από αυξημένες παραδόσεις από τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία και τη Βραζιλία.

Επιπλέον, οι άμεσοι εμπορικοί δρόμοι από τη Ρωσία προς την Κίνα και την Ινδία καθώς και η ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων των εταιρειών της Μέσης Ανατολής θα καταστήσουν ακόμη πιο δύσκολο για την ARA να παραμείνει βασικός εμπορικός κόμβος πετρελαίου μακροπρόθεσμα. Βραχυπρόθεσμα, το εμπόριο βενζίνης μέσω του λιμένα του Άμστερνταμ είναι πιθανό να μειωθεί σημαντικά λόγω των νέων προτύπων βενζίνης που εισήχθησαν στην Ολλανδία. Οι ολλανδικές εταιρείες καλούνται πλέον να τηρούν αυστηρότερα πρότυπα κατά την παραγωγή και την εξαγωγή βενζίνης.

Η προκλήσεις

Σύμφωνα πάντα με το oilprice.com η ευρωπαϊκή αγορά ντίζελ αντιμετωπίζει επίσης προκλήσεις. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ειδικά κατά τις αρχές του 2022, ανάγκασαν πολλούς παραγωγούς να στραφούν στο ντίζελ , επιδεινώνοντας περαιτέρω τη συμπίεση της προσφοράς. Η ΕΕ προσπαθεί να προμηθευτεί το ντίζελ της από την Ινδία και επίσης περιορισμένους όγκους από τις ΗΠΑ, ασκώντας πίεση στις αντίστοιχες εγχώριες αγορές τους. Αυτό ανάγκασε τις κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη να αυξήσουν το μερίδιο του ντίζελ στα στρατηγικά αποθέματα εν αναμονή των υψηλών τιμών το 2023.

Αλλά δεν είναι μόνο η Ολλανδία και το εμπόριο πετρελαίου της ARA που νιώθουν τις επιπτώσεις από τον πόλεμο της Ρωσίας. Όντας βιομηχανικό κέντρο, εμπορικός κόμβος, logistics knot και λιμάνι ανεφοδιασμού, η μετατόπιση από την ARA είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις άλλες δραστηριότητες επηρεάζοντας αρνητικά την ευελιξία των βιομηχανιών και αυξάνοντας τις τιμές παραγωγής.

Σε μια πιο φωτεινή νότα, η Ολλανδία είναι πιθανό να παραμείνει σημαντικός κόμβος φυσικού αερίου.

Σε τελική ανάλυση, το φυσικό αέριο έχει γίνει ένα πολύ σημαντικό ενεργειακό asset στην Ευρώπη μετά την απομάκρυνση του ρωσικού πετρελαίου και η Ολλανδία φιλοξενεί το Title Transfer Facility (TTF), τη μεγαλύτερη ψηφιακή πλατφόρμα εμπορίας φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η ολλανδική κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις και έχει εφαρμόσει πολιτικές που έχουν καταστήσει τη χώρα βασικό ευρωπαϊκό κόμβο για το φυσικό αέριο.

Πράγματι, το TTF διαχειριζόταν περισσότερο από το 70% των συναλλαγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη το 2020.

Η ολλανδική κυβέρνηση σχεδιάζει επίσης να επεκτείνει την δυναμικότητα εισαγωγής LNG στον τερματικό σταθμό Gate στο Ρότερνταμ καθώς και στον τερματικό σταθμό EemsEnergy, θέτοντας έτσι την Ολλανδία σε θέση να γίνει επίσης σημαντικός κόμβος LNG, δεδομένης της ήδη εκτεταμένης υποδομής φυσικού αερίου.