Μια σουρεαλιστική συζήτηση

Πριν από λίγο καιρό διάβασα πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε το πράσινο φως στην πώληση οικιακών γρύλων, προνυμφών σε σκόνη και άλλων αποξηραμένων εντόμων για ανθρώπινη κατανάλωση…

«Μπλιαχ» αναφώνησα αηδιασμένος διαβάζοντας την είδηση. Το ομολογώ. Αλλά για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους, αυτή ήταν –και είναι- η δική μου προσωπική αντίδραση.

Μια σουρεάλ συζήτηση…

Και όπως ήταν αναμενόμενο, άρχισε μια «σουρεάλ» συζήτηση –κυρίως- στα μέσα κοινωνική δικτύωσης, με πολλούς χρήστες να ισχυρίζονται πως η ΕΕ θα αναγκάσει τους ανθρώπους να τρώνε έντομα που προστίθενται στο αλεύρι, το ψωμί ή τα ζυμαρικά χωρίς να το γνωρίζουν ή να μην είναι σε θέση να το γνωρίζουν, αφού δεν θα υπάρχει ευκρινής σήμανση ή ακόμη ότι θα αναγράφεται ο επιστημονικός όρος των εντόμων, γεγονός που ελάχιστοι άνθρωποι γνωρίζουν…

Για να είμαι ειλικρινής, δεν πιστεύω πως η ΕΕ θα αναγκάσει τους καταναλωτές να τρώνε έντομα. Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Ωστόσο, έχω δυο απορίες: 1ον) θα είμαστε σε θέση να ξέρουμε ποια τρόφιμα περιέχουν έντομα; Να σας θυμίσω πως στα χαρτιά ο κατασκευαστής είναι υποχρεωμένος να αναγράφει στην ετικέτα των τροφίμων τι περιέχουν, αλλά αλήθεια τώρα, πόσοι από εμάς διαβάζουμε τα λεγόμενα ψιλά γράμματα; Και 2ον) γιατί χρειαζόμαστε στη διατροφή μας τα έντομα;

Κλειδί για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής;

Η κατανάλωση εντόμων δεν είναι κάτι καινούργιο. Διαβάζω στον Τύπο πως τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν πως τα έντομα θα μπορούσαν να είναι το κλειδί για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής.

Αναρωτιέμαι ωστόσο, αν για το ίδιο λόγο (περιορισμό κλιματικής αλλαγής) αύριο μού πουν πως για το …καλό μου θα πρέπει να τρώω –και- κατσαρίδες, ή κάποιο άλλο αηδιαστικό έντομο, τότε, τί κάνω; Κι όλα αυτά τη στιγμή, που έχουμε όλα τα «εργαλεία» για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.

Α, ρε Μηλιώκα, από το ’86 τα έλεγες εσύ « (…) είδα ένα κόσμο να γκρεμίζεται μπροστά μου, είδα να γίνεται γιαπί η γειτονιά μου για το καλό μου (…)».

Για το καλό μας ή για να γεμίσουν οι τσέπες κάποιων (;)

Εσείς τι λέτε; Πιστεύετε πως όλες αυτές οι business με τα έντομα γίνονται για το καλό μας ή για να γεμίσουν κάποιοι τις τσέπες τους;

Κάνοντας πρόσφατα μια κουβέντα με την υπεύθυνη εκστρατείας για τη βιώσιμη γεωργία της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace ‘Έλενα Δανάλη, μού είχε πει πως «αυτή τη στιγμή μια χούφτα μεγάλων εταιρειών ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος του διατροφικού μας συστήματος.

Ειδικότερα, σήμερα, παγκοσμίως, ανάμεσα στους 570 εκατομμύρια παραγωγούς αγροτικών προϊόντων και τους 7,2 δισεκατομμύρια καταναλωτών, υπάρχουν μόλις τέσσερις έμποροι διακινητές αγροτικών προϊόντων που ελέγχουν το 75% του εμπορίου βασικών προϊόντων».

Τι καταλαβαίνετε; Πως αυτού του είδους εταιρικός έλεγχος, συνεπάγεται ότι η διανομή των τροφίμων γίνεται με γνώμονα το μεγαλύτερο κέρδος και όχι την πρόθεση να διασφαλιστεί για όλους μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή. Κοινώς, τα τρόφιμα διανέμονται βάσει της ικανότητάς μας να πληρώνουμε, αντί βάσει των διατροφικών ή οικολογικών αναγκών.

Έντομα και επισιτιστική ασφάλεια…

Οι επιστήμονες που είναι υπέρ της κατανάλωσης εντόμων, κάνουν λόγο για πληθυσμιακή αύξηση του πλανήτη αλλά και για ρύπανση που προκαλείται από τη βιομηχανία κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, οπότε βάζουν θέμα επιβίωσης και επισιτιστικής ασφάλειας.

Όπως έχουμε γράψει πολλές φορές εδώ στον « ΟΤ», σήμερα στον πλανήτη γη , 1 στα 3 άτομα ( για την ακρίβεια 2,37 δισεκατομμύρια άνθρωποι) έρχονται αντιμέτωποι με διατροφική ανασφάλεια και 768 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται.

Την ίδια ώρα, κάθε χρόνο πετάμε το 30% της παραγόμενης τροφής (αξίας περίπου 940 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο). Και η Ευρώπη που σήμερα απειλείται με επιτιστική ανασφάλεια, κάθε χρόνο πετάει 88 εκατομμύρια τόνους τροφίμων- συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.

Το έχουμε πει και το ξαναλέμε: αν δεν αλλάξει το αγροδιατροφικό μοντέλο, το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί. Κατά την άποψη μου, χρειάζεται ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής και προώθηση της μεσογειακής διατροφής. Λύση δεν είναι να πάμε από το ένα άκρο στο άλλο…

Δεν ανήκαν ποτέ στη διατροφική κουλτούρα του Έλληνα

-«Τα έντομα δεν ανήκαν ποτέ στη διατροφική κουλτούρα του Έλληνα», μού λέει ο διευθυντής στο Εργαστήρι Γεωργίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών καθηγητής Δημήτρης Μπιλάλης.

-Και δεν μπορεί να αλλάξει αυτό;

-«Ιστορικά ο διατροφικός μας πολιτισμός σχετίστηκε με τα όσπρια και τα σιτηρά. Είναι ιδιαίτερη η σύνδεση της Ελληνικής κουζίνας με τις προαναφερόμενες καλλιέργειες», συμπληρώνει ο Δημήτρης Μπιλάλης.

-Και πού είναι το πρόβλημα;

-«Η ιδιαιτερότητα στη διατροφή ενδέχεται να συνδέεται με τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του πλανήτη, αυτή του covid-19. Η παραγωγή πρωτεΐνης από τη γη έθρεψε και θα θρέψει τον άνθρωπο στο μέλλον».

Πιθανόν να γεμίσουμε τον πλανήτη με έντομα…

Όπως μού εξηγεί ο Δημήτρης Μπιλάλης, για να καλύψει ένας άνθρωπος τις ημερήσιες ανάγκες σε πρωτεΐνες ( περίπου 170-200 γραμμάρια) θα χρειάζεται εκατοντάδες/χιλιάδες έντομα ημερησίως (!).

-«Πιθανώς θα πρέπει να γεμίσουμε τον πλανήτη με έντομα διαταράσσοντας και τη βιοποικιλότητα…», συμπληρώνει χαρακτηριστικά. Και επιπλέον, όπως λέει, «θα πρέπει η σήμανση των τροφίμων με έντομα να είναι ευκρινής και όχι παραπλανητική».

Αποφεύγει να αμφισβητήσει το σημερινό διατροφικό μοντέλο…

-«Η επιχειρηματολογία υπέρ της κατανάλωσης εντόμων ως πηγή πρωτεΐνης βρίθει ισχυρών περιβαλλοντικών επιχειρημάτων (χρήση νερού, χρήση γης, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κ.α)», επισημαίνει, ο διευθυντής του ελληνικού γραφείου της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace Νίκος Χαραλαμπίδης.

Ωστόσο, όπως αναφέρει, « αυτό που αποφεύγει αυτή η λύση (όπως και πολλές άλλες) είναι να αμφισβητήσει, να ταρακουνήσει το σημερινό διατροφικό μοντέλο. Γιατί χρειαζόμαστε τόσο πολύ ζωική πρωτεΐνη; Τι κάναμε (ως είδος) οι άνθρωποι για χιλιάδες χρόνια, χωρίς βιομηχανική εκτροφή ζώων και με σημαντικά μικρότερη κατανάλωση κρέατος; Από πού προέκυψε ως αδιαμφισβήτητη ανάγκη η συνεχής κατανάλωση κρέατος;».

Και συμπληρώνει: «Τα ερωτήματα είναι πολύ δύσκολο να απαντηθούν στη χώρα που ενώ διεκδικεί την πατρότητα της Μεσογειακής διατροφής, της πλούσιας σε φρούτα και λαχανικά, σε δημητριακά και σε ψάρι, με ελάχιστο λευκό κρέας και το σπάνιο κόκκινο κρέας, στην πράξη ανακηρύσσεται πρωταθλήτρια της παιδικής παχυσαρκίας».

‘Έντομα στο πιάτο μας…

-Χρειαζόμαστε τελικά τα έντομα στο πιάτο μας;

-«Πριν απαντήσουμε λοιπόν στον αν χρειαζόμαστε γρύλους ή ακρίδες για σνακ, λέω να απαντήσουμε στο ερώτημα: γιατί επιμένουμε στην κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης; Η βιομηχανία κρέατος (με κύκλο εργασιών πολλά δις ευρώ ετησίως στην ΕΕ) έχει κάθε λόγο να προωθεί το προβληματικό προϊόν της. Εμείς όμως;».

Πάμε τώρα στον τίτλο του κειμένου.

Ερώτηση: με τί είμαστε; Με το κοκορέτσι ή με τα έντομα; Προσωπικά με καλύπτει η απάντηση που μου έδωσε ο Δημήτρης Μπιλάλης. « Ίσως είναι λίγο ειρωνικό για τον Έλληνα να απαγορεύει η ΕΕ το κοκορέτσι και να επιτρέπει τα έντομα…».

Και με τους γρύλους τί κάνουμε; Α, εδώ, με εκφράζει (προσωπικά πάντα μιλώντας) το ανέκδοτο: « άι (…) κι εσύ και ο γρύλος σου…».