Το μεγάλο στοίχημα του ελληνικού τουρισμού: Ευκαιρίες και προοπτικές

Το 2022, σε μια χρονιά με πόλεμο, πανδημία, ενεργειακή κρίση και κλειστές τις αγορές της Ρωσίας και της Κίνας, ο ελληνικός τουρισμός πέτυχε τη μεγάλη επιστροφή του. Ξεπέρασε κατά 2,5 με 3 δισ. ευρώ το στόχο του προϋπολογισμού, ενώ τα έσοδα εκτιμάται ότι θα προσεγγίσουν τα 18,2 δισ. του 2019 με κάποιους νησιωτικούς προορισμούς μάλιστα να έχουν κινηθεί σε υψηλότερα επίπεδα. Tαυτόχρονα, το στοίχημα της κρουαζιέρας κερδήθηκε, με 5000 calls και αύξηση του homeporting σε ελληνικά λιμάνια -αριθμός ρεκόρ που συνοδεύτηκε από την ένταξη νέων προορισμών εντός της χώρας.

Θετικές οι προοπτικές για το 2023

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα υποδεικνύουν ότι και το 2023 θα ξεκινήσει με ιδιαίτερη δυναμική, ορμώμενη από τις περσινές καλές επιδόσεις. Ενδεικτικά, ήδη στις διεθνείς εκθέσεις που έχουν πραγματοποιηθεί τα μηνύματα για τον ελληνικό τουρισμό ήταν ικανοποιητικά, με αεροπορικές εταιρείες και tour operators να εκφράζουν ενδιαφέρον, και κάποιες μάλιστα εξ αυτών να προχωρούν στην ενίσχυση πτητικών προγραμμάτων και πακέτων διακοπών για τη χώρα μας. Μεγάλοι tour operators, όπως ο γερμανικός όμιλος της TUI και ο FTI, έχουν ανοίξει τα συστήματα των προκρατήσεων για την επόμενη τουριστική περίοδο με την πατρίδα μας να πρωταγωνιστεί στις προσφορές του early booking.

Το ενδιαφέρον για την Ελλάδα καταδεικνύει άλλωστε και η πρόσφατη μελέτη «Exploring Consumer Travel Attitudes and Expectations to Drive Tourism Recovery» που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδιών (European Travel Commission), σε δείγμα καταναλωτών από τις Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και ΗΠΑ. Σε αυτήν, η χώρα μας διατηρεί την 4η δημοφιλέστερη θέση στην προτίμηση των καταναλωτών για ταξίδια που θα πραγματοποιηθούν το τρέχον έτος, μετά τη Γερμανία, την Πορτογαλία και τη Γαλλία.

Συνεπώς, έχουμε μπροστά μας καλές προοπτικές τις οποίες όμως καλούμαστε να κατακτήσουμε ενεργοποιώντας τις δικές μας δυνάμεις και κυρίως χωρίς να δείξουμε κανένα σημάδι εφησυχασμού με πρώτο στοίχημα τις υποδομές.

Τουριστικοί λιμένες

Δεν είναι τυχαίο ότι τους τελευταίους 12 μήνες προχωρήσαμε τις διαδικασίες για 27 Τουριστικούς Λιμένες, υλοποιώντας έτσι την απόφαση του Υπουργείου Τουρισμού, να κινηθεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα αναφορικά με την μεταρρυθμιστική μας ατζέντα για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού της πατρίδας μας.

Συγκεκριμένα, πριν από λίγες ημέρες η αρμόδια Επιτροπή Τουριστικών Λιμένων που συγκαλείται από την Γενική Γραμματέα Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης συνεδρίασε για 7η φορά μέσα σε 12 μήνες για τη ρύθμιση ζητημάτων που αφορούν 17 τουριστικούς λιμένες σε όλη τη χώρα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι δύο σημαντικότερες μαρίνες της χώρας μας με άνω των 1.000 θέσεις ελλιμενισμού, στον Άλιμο και στα Γουβιά Κέρκυρας

Παράλληλα, στο ίδιο χρονικό διάστημα, χάρη στις ενέργειές μας, επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος σε σοβαρά εκκρεμή ζητήματα για 10 επιπλέον τουριστικούς λιμένες. Μεταξύ αυτών σημαντικές μαρίνες όπως η Μαρίνα Ρόδου, η Μαρίνα Αστέρα Βουλιαγμένης αλλά και το Καταφύγιο Τουριστικών Σκαφών στην Αλύπα Παλαιοκαστρίτσας στην Κέρκυρα όπου κατόπιν της αδειοδότησής του, εγκαινιάσαμε με τον Υπουργό Τουρισμού κ. Βασίλη Κικίλια τον Αύγουστο του 2022.

Συνολικά, εξετάστηκαν διάφορα ζητήματα προκειμένου να δοθούν λύσεις σε περισσότερους από 50 Τουριστικούς Λιμένες μέσα στο 2022.

Τούτων λεχθέντων, οι προκλήσεις μπορεί να μην έχουν εκλείψει και να μην περιορίζονται πλέον στο πεδίο της δημόσιας υγείας, αλλά να περιλαμβάνουν και γεωπολιτικές αναταράξεις με σοβαρές προεκτάσεις στην παγκόσμια οικονομία, ωστόσο οι προοπτικές για το ελληνικο τουριστικό οικοσύστημα παραμένουν θετικές.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, αξίζει να επισημανθούν κάποιες διεθνείς τάσεις που έχει έρθει η ώρα να τις εκμεταλλευτούμε στο έπακρο.

Τουρισμός τρίτης ηλικίας

Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη του τουρισμού τρίτης ηλικίας και η διαμονή μακράς διάρκειας των συνταξιούχων από άλλες χώρες μπορούν να συμβάλλουν με πολλούς τρόπους στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας καθώς:
α. Αξιοποιούν δυναμικό που υπάρχει και για το οποίο έχουν ήδη γίνει σημαντικές επενδύσεις:

• Το ξενοδοχειακό δυναμικό εκτός περιόδου αιχμής, και αυτό που βρίσκεται σε περιοχές μακριά από τις δημοφιλείς ακτές.
• Τους ιατρούς που υποαπασχολούνται, τα διαγνωστικά κέντρα και κλινικές.
• Το μεγάλο αργούν δυναμικό του οικοδομικού κλάδου.

β. Συνθέτουν με διαφορετικό τρόπο υπαρκτές παραγωγικές ικανότητες (capabilities), και δίνουν ευκαιρίες για να αναπτυχθούν νέες ικανότητες παρεμφερείς με τις προηγούμενες.

γ. Οι επισκέπτες μακράς διαμονής (με ιδιόκτητη ή ενοικιαζόμενη κατοικία στην Ελλάδα), φέρνουν εισοδήματα που έχουν αποκτήσει στο εξωτερικό. Η ζήτηση που δημιουργούν δεν αυξάνει το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών, και είναι υγιής τρόπος να αυξηθούν τα έσοδα των διεθνώς μη εμπορεύσιμων δραστηριοτήτων που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση.

δ. Οι υπηρεσίες προς την τρίτη ηλικία είναι πεδίο όπου θα υπάρξουν πολύ μεγάλες τεχνολογικές καινοτομίες στο κοντινό μέλλον. Όσο πιο οργανωμένοι είναι οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών στην Ελλάδα, και όσο περισσότερο αναγνωρίζεται η χώρα ως διεθνής πόλος έλξης, τόσο πιθανότερο είναι να βρεθεί στην πρωτοπορία της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών της φροντίδας.

Πιο αναλυτικά, για τον τουρισμό τρίτης ηλικίας, με βάση τους πολλαπλασιαστές που εκτιμά ο ΣΕΤΕ, το ΚΕΠΕ και το ΙΟΒΕ και εφόσον επιτευχθεί η προσέλκυση 1 εκατ. επιπλέον ξένων τουριστών τρίτης ηλικίας, οι οποίοι θα δαπανήσουν €1,5 δισ., η επίδραση στο ΑΕΠ θα είναι αύξηση κατά 3,7 δισ. ευρώ περίπου.

Ιατρικός τουρισμός

Επιπλέον, σύμφωνα με τη μελέτη για την «Ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού στη χώρα μας» που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) με την υποστήριξη του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας, η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη υπηρεσιών ιατρικού τουρισμού.

Εκτός από (α) το εξαιρετικό κλίμα και (β) το φυσικό κάλος, που ευνοούν την αποκατάσταση και την αποθεραπεία, (γ) είναι χώρα μεγάλου τουριστικού ενδιαφέροντος, (δ) διαθέτει υψηλής ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, έχει (ε) εξαιρετικό επιστημονικό προσωπικό, (στ) άριστες ξενοδοχειακές υποδομές, (ζ) ανταγωνιστικές τιμές σε σχέση με τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες της δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, ενώ (η) παραμένει μια χώρα ασφαλής για τους ξένους.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύσει κάθε χρόνο περισσότερους από 100.000 ασθενείς ταξιδιώτες, με έσοδα άνω των 400 εκατ. € ετησίως.

Ψηφιακοί νομάδες

Τέλος, σε μια εποχή που η εργασία αλλάζει μορφή και τα κράτη ανταγωνίζονται για να κερδίσουν όσους παρέχουν υπηρεσίες εξ αποστάσεως, η χώρα μας μπορεί να προσελκύσει ψηφιακούς νομάδες για πολλούς λόγους, όπως η καλή ποιότητα ζωής που προσφέρει, οι εξαιρετικές κλιματικές συνθήκες, το φτηνό κόστος ζωής, οι αυξημένες δυνατότητες του ανθρώπινου δυναμικού της, η διοικητική επάρκεια του κρατικού μηχανισμού, αλλά και το ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί ειδικά για αυτούς τους εργαζομένους από το 2021.

Να σημειωθεί ότι η πατρίδα μας θα είχε όφελος της τάξεως του 1,6 δισ. ευρώ, εάν προσείλκυε για μόλις έξι μήνες 100.000 ψηφιακούς νομάδες που έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν από οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο. Το ποσό αυτό ή έστω μέρος του, όπως προκύπτει από μελέτη του φορέα MIT Enterprise Forum και ισοδυναμεί με εισπράξεις 2,5 εκατομμυρίων τουριστικών αφίξεων για μία εβδομάδα διαμονής, μπορούμε να το διεκδικήσουμε δυναμικά καθώς οι ψηφιακοί νομάδες πέραν του ότι (α) τονώνουν την αγορά, καθώς εργάζονται και συγχρωτίζονται αλληλοεπιδρώντας με τον τοπικό πληθυσμό, (β) αφήνουν παράλληλα τεχνολογικό και δημιουργικό αποτύπωμα. Επιπροσθέτως, (γ) συμβάλλουν στην αύξηση της ζήτησης ακινήτων, στην τοπική αγορά, στην προσφορά προϊόντων και υπηρεσιών και άρα στην ανάγκη ίδρυσης σχετικών επιχειρήσεων.

Εν ολίγοις, τα επόμενα χρόνια, θα κληθούμε όλοι μας, να προσαρμοστούμε στις σύγχρονες ανάγκες και στις νέες προτεραιότητες. Στο Υπουργείο Τουρισμού πιστεύουμε ότι έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε την ατζέντα για την πραγματική μεταμόρφωση του τουρισμού και τη μετάβαση στην επόμενη μέρα.

Ας εστιάσουμε λοιπόν σε όλα αυτά που μας κάνουν αισιόδοξους για ένα καλύτερο μέλλον. Με την προϋπόθεση, όμως, ότι έχουμε κάνει το καλύτερο δυνατό στο παρόν.

* Η Ολυμπία Κ. Αναστασοπούλου είναι Γενική Γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης, Δικηγόρος, LLM, MBA & Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ.