Οι επιπτώσεις της περιβαλλοντικής μετάβασης στην ανάπτυξη και τις τιμές

Η France Strategy, η δεξαμενή σκέψης που συνδέεται με το Μέγαρο Ματινιόν (με την πρωθυπουργική κατοικία δηλαδή), έκρουσε από τον περασμένο Νοέμβριο τον κώδωνα του κινδύνου: η μακροοικονομική σκέψη γύρω από τις επιπτώσεις που θα έχει η περίφημη «πράσινη μετάβαση» τα επόμενα χρόνια, «έχει καθυστερήσει ανησυχητικά».

Οι ειδικοί συχνά συγκρίνουν με τη βιομηχανική επανάσταση αυτό τον απαραίτητο για την επιβίωση του πλανήτη μετασχηματισμό. Οι συνέπειες για την οικονομία θα είναι μεγάλες, προειδοποιούν. Αλλά ουδείς έχει επιχειρήσει μέχρι στιγμής να τις «ποσοτικοποιήσει» – δεν είναι δα και εύκολο.

Σπάνιες γαίες: Τα απόβλητα από τις εξορύξεις πηγή για την παραγωγή τους

Την Τετάρτη η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας – ένας καθ’ ύλην αρμόδιος θεσμός θα έλεγε κανείς – παρουσίασε τέσσερα σενάρια για τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής μετάβασης στον πληθωρισμό. Τα σενάρια αυτά είναι βαθμονομημένα κατά τρόπον ώστε να αντικατοπτρίζουν τις επιπτώσεις που μπορούν να έχουν στις τιμές και στην ανάπτυξη (της γαλλικής οικονομίας εν προκειμένω) οι «απότομες αλλά εύλογες και αιτιολογημένες μεταβάσεις».

Διότι υπάρχουν παράμετροι όπως η διάρκεια της μετάβασης, για παράδειγμα, που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά – αλλά και να επηρεαστούν κατά ένα αμφίδρομο τρόπο – από τους κραδασμούς που μοιραία θα προκληθούν.

Το γοργόν και χάριν έχει

Το βασικό εύρημα της μελέτης είναι ότι όσο καθυστερεί να ξεκινήσει η δράση, τόσο πιο σοβαρές θα είναι οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και στις τιμές. Διότι τώρα το χρονικό περιθώριο επιτρέπει την προοδευτική και βαθμιαία εφαρμογή των απαραίτητων μέτρων, ενώ όσο οι κυβερνήσεις καθυστερούν θα αναγκαστούν να πάρουν πιο δραστικές αποφάσεις με μεγαλύτερο βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο.

Εν προκειμένω όταν μιλάμε για δράση, εννοούμε την επιβολή φόρου στις εκπομπές άνθρακα, τη χορήγηση από τις κυβερνήσεις επιδοτήσεων σε καινοτόμες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες μηδενικής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, την αύξηση των δημοσίων δαπανών για υποδομές και άλλα ανάλογα μέτρα που θα εξασφαλίσουν – αυτό ελπίζεται τουλάχιστον… – τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

Τα απαισιόδοξα σενάρια

Σε ό,τι αφορά τη Γαλλία, η μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας έδειξε ότι οι επιπτώσεις στον πληθωρισμό θα μπορούσαν να κυμανθούν από +0,6 έως -0,8 ποσοστιαίες μονάδες σε χρονικό ορίζοντα πενταετίας, αν η έναρξη της δράσης ξεκινούσε σήμερα και με προοδευτικό ρυθμό. Όσο για τις επιπτώσεις στην ανάπτυξη, αν η κυβέρνηση του Παρισιού εφάρμοζε άμεσα και κλιμακωτά τα πρώτα μέτρα για την «πράσινη μετάβαση», η επιβάρυνση στον πληθωρισμό θα ήταν από +1,6% αρχικά, αλλά σε μια πενταετία τα μέτρα θα λειτουργούσαν αποπληθωριστικά έως -1,1% του γαλλικού ΑΕΠ.

Μια «άτακτη» και εσπευσμένη εφαρμογή των μέτρων, μια αιφνιδιαστική και απρόβλεπτη αύξηση του φόρου άνθρακα κυρίως, θα προκαλούσε μια εκτίναξη του πληθωρισμού που θα έφθανε έως το 1,75% τον πρώτο χρόνο, κυρίως λόγω των ανατιμήσεων στην ενέργεια. Σε μια πενταετία η επιβάρυνση στο επίπεδο των τιμών θα εξακολουθούσε να είναι +0,6 ποσοστιαίες μονάδες.

Στην οικονομική δραστηριότητα η επιβολή εσπευσμένων και αιφνιδιαστικών μέτρων αρχικά θα είχε μηδενική επίδραση. Αλλά μετά από δύο χρόνια θα εξελισσόταν σε τροχοπέδη για την ανάπτυξηυ και σε μια πενταετία θα συμπίεζε το ΑΕΠ κατά περίπου 1,2%, σημειώνουν οι συντάκτες της μελέτης.

Τα αισιόδοξα σενάρια

Σε ένα «τεχνικά αισιόδοξο» σενάριο, το στοίχημα θα είναι η επιβάρυνση της πράσινης μετάβασης να επιμεριστεί σταδιακά στο σύνολο της οικονομίας. Παράλληλα με τις δημόσιες επενδύσεις το σενάριο αυτό προβλέπει και μια αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων, εκ μέρους των επιχειρήσεων κυρίως, που θα αντισταθμίζει την αναπόφευκτη μείωση της κατανάλωσης των νοικοκυριών.

Οι επιπτώσεις της υλοποίησης του σεναρίου σενάριο αυτού θα ήταν και αναπτυξιακές και αντιπληθωριστικές. Το γαλλικό ΑΕΠ θα ενισχύονταν κατά 0,8% στο τέλος της πενταετίας, ενώ ο πληθωρισμός θα υποχωρούσε κατά 0,8% – η υποχώρηση μάλιστα θα ήταν σταθερή, χρονιά με τη χρονιά. Πρόκειται βέβαια για μια «άσκηση επί χάρτου». Για ένα σενάριο «πολύ αβέβαιο» κατά την εκτίμηση της γαλλικής Κεντρικής Τράπεζας, δεδομένου ότι προϋποθέτει την ενεργή και αποφασιστική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι μια μετάβαση που θα βασιζόταν κατά κύριο λόγο στις δημόσιες «πράσινες επενδύσεις», θα είχε ένα μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα, καθώς θα συνέβαλλε στην αύξηση του γαλλικού ΑΕΠ κατά 1,6% μετά την παρέλευση πέντε ετών. Θα προκαλούσε όμως και μια εκτίναξη του πληθωρισμού κατά 1,75% υψηλότερα τον πρώτο χρόνο της εφαρμογής του. Χώρια βέβαια το δημοσιονομικό κόστος που θα είχε, το οποίο περιέργως δεν απασχολεί τους μελετητές της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας.

Σε κάθε περίπτωση η σημαντικότερη επισήμανση των μελετητών της Τράπεζας είναι ότι όσο πιο παρατεταμένη θα είναι η αβεβαιότητα για το ποιες πολιτικές για την περιβαλλοντική μετάβαση θα εφαρμοστούν και για το πώς θα εφαρμοστούν αυτές, τόσο μακροχρόνιες θα είναι εν τέλει οι πιέσεις στις τιμές και στο ΑΕΠ.