Σιτηρά: Πώς διαμορφώνεται ο παγκόσμιος χάρτης των σιτηρών – Πού θα πάνε οι τιμές

Κλιματική αλλαγή, αλλά και γεωπολιτικές συγκρούσεις και οικονομικοί ανταγωνισμοί αλλάζουν άρδην τον παγκόσμιο χάρτη της παραγωγής και εμπορίας σιτηρών.

Στα μέχρι στιγμής στοιχεία που συνίστανται στην αναμενόμενη αύξηση της ευρωπαϊκής παραγωγής -τέτοιας που οδήγησε χώρες γειτονικές της Ουκρανίας να παρατείνουν την απαγόρευση αγοράς μέρους των ουκρανικών σιτηρών- καθώς και στα αρνητικά, για την ώρα, μηνύματα από τη Μόσχα για την ανανέωση της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας, προστίθεται η ανατροπή για την καλλιέργεια της Αυστραλίας, του δεύτερου μεγαλύτερου εξαγωγέα στον κόσμο.

ΕΕ: Αυξάνεται η παραγωγή σιτηρών και ελαιούχων παρά τη ξηρασία

Η παραγωγή χειμερινών καλλιεργειών της Αυστραλίας αναμένεται να μειωθεί από υψηλά ρεκόρ, ελέω του φαινομένου El Niño, με την παραγωγή σιταριού να μειώνεται περισσότερο από 30%, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Γεωργίας της χώρας.

Οι απέραντες εκτάσεις καλλιέργειας σιτηρών της Αυστραλίας προμηθεύουν κυρίως ασιατικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, της Ινδονησίας και της Ιαπωνίας.

Συγκεκριμένα, η συνολική αυστραλιανή παραγωγή χειμερινών καλλιεργειών προβλέπεται να μειωθεί κατά 34% σε 44,9 εκατομμύρια τόνους το 2023–24, περίπου 3% κάτω από τον μέσο όρο της δεκαετίας 2022–23 των 46,4 εκατομμυρίων τόνων.

Η παραγωγή σιταριού και κριθαριού θα μειωθεί κατά 34% και 30% σε 26,2 εκατομμύρια τόνους και 9,9 εκατομμύρια τόνους, αντίστοιχα. Και τα δύο νούμερα είναι κάτω από τον μέσο όρο δεκαετίας.

«Τα τελευταία τρία χρόνια οι αλευροβιομήχανοι στην Ασία παραλάμβαναν άφθονες προμήθειες από την Αυστραλία, αλλά για τον επόμενο χρόνο θα πρέπει να αναζητήσουν εναλλακτικές προμήθειες», είπε στο Reuters έμπορος με έδρα τη Σιγκαπούρη που δραστηριοποιείται στην ευρύτερη εριοχή της Ασίας.

Ο ίδιος εκτιμά ότι εφόσον επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, οι προμήθειες από την Ευρώπη, την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και σε κάποιο βαθμό ακόμη και τις ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντισταθμίσουν τις απώλειες στο αυστραλιανό σιτάρι.

Η αξία των εξαγωγών, συνεπεία της μικρότερης παραγωγής αλλά και της παγκόσμιας τάσης για υποχώρηση των τιμών τσα σιτηρά, προβλέπεται επίσης να υποχωρήσει από τα επίπεδα ρεκόρ, κατά 17% στα 65 δισεκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας.

Η καλοκαιρινή φυτική παραγωγή, η οποία περιλαμβάνει σόργο και βαμβάκι, εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 8% σε 5,1 εκατομμύρια τόνους την ίδια περίοδο, αλλά παραμένει πολύ πάνω από τον μέσο όρο της δεκαετίας.

Αντιστάθμισμα η ευρωπαϊκή παραγωγή

Στον αντίποδα της Αυστραλίας, μέχρι στιγμής τα σημάδια είναι θετικά για την ευρωπαϊκή καλλιέργεια. Η μεγάλη ευρωπαϊκή συγκομιδή θα μπορούσε να ωθήσει την παγκόσμια παραγωγή σιταριού σε νέα ρεκόρ το 2023-24, προβλέπει το υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA). Ειδικότερα, η παραγωγή σιτηρών στην ΕΕ αναμένεται να φθάσει τα 277 εκατομμύρια τόνους (+4,6% σε σύγκριση με τη συγκομιδή του 2022), ωστόσο λίγο χαμηλότερη από τον μέσο όρο της παραγωγής σιτηρών των τελευταίων 5 ετών.

Παρά τη μείωση της καλλιεργούμενης έκτασης το 2023 (-3,8%), οι αναμενόμενες υψηλές αποδόσεις των σιτηρών αναμένεται να εξασφαλίσουν καλύτερο αποτέλεσμα από αυτό του 2022.

Χαρακτηριστικά, περισσότερο από το 90% του μαλακού σίτου της Γαλλίας έχει αξιολογηθεί ως «καλό» ή «πολύ καλό», η υψηλότερη αξιολόγηση εδώ και μια δεκαετία.

Στη Ρουμανία, η παραγωγή υπολογίζεται ότι θα είναι αυξημένη κατά 13%, έχοντας ανακάμψει από την περσινή ξηρασία, σύμφωνα με την Agritel.

Εξαίρεση αποτελεί η η Ισπανία η οποία έχει πληγεί σοβαρά από τη συνεχιζόμενη ξηρασία με τη συνολική παραγωγή σιτηρών να μειώνεται κατά σχεδόν 9 εκατομμύρια τόνους.

Η σοδειά της Ρωσίας θα μπορούσε επίσης να ξεπεράσει τον μέσο όρο της κατά 7%, αν και η παραγωγή δεν θα υπερβεί το ρεκόρ της χώρας το 2022, δήλωσε ο Andrey Sizov, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας γεωργικών συμβούλων SovEcon.

Ζημιές στην Κίνα

Καταρρακτώδεις βροχές έπληξαν χωράφια με σιτάρι στην Κίνα την εποχή της συγκομιδής, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος των καλλιεργειών στην επαρχία με την μεγαλύτερη παραγωγή της χώρας.

Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης το χαρακτήρισαν τις προηγούμενες μέρες ως «τη χειρότερη παρατεταμένη περίοδο βροχερού καιρού κατά τη συγκομιδή» εδώ και περισσότερα από 10 χρόνια. Οι έξι ημέρες βροχοπτώσεων στην κεντρική επαρχία Χενάν που καλλιεργεί περίπου το 27% του σιταριού της χώρας καθυστέρησαν επίσης τη συγκομιδή και επηρεάζουν τόσο τις αποδόσεις όσο και την ποιότητα.

FAO

Οι ισχυρές προοπτικές για τους κορυφαίους μεταφορείς σιταριού στον κόσμο βοήθησαν τις τιμές να μειωθούν σε λιγότερο από το ήμισυ των υψηλών ρεκόρ του περασμένου έτους, περιορίζοντας τον αντίκτυπο της ξηρασίας σε άλλες αναπτυσσόμενες περιοχές και το έλλειμμα που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αυτό αποτελεί καλό οιωνό για πτώση των τιμών στις εισαγωγές τροφίμων και θα μπορούσε να βοηθήσει στον έλεγχο του πληθωρισμού. Ωστόσο, πολλά εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες του Ιουνίου, ενώ τα στενά παγκόσμια αποθέματα σημαίνουν ότι οι αγορές παραμένουν σε άνοδο.

Η μείωση του δείκτη τιμών σιτηρών του FAO κατά 4,8% τον Μάιο έναντι του Απριλίου, λόγω της πτώσης κατά 9,8% στις παγκόσμιες τιμές καλαμποκιού, χάρη στις ευνοϊκές προοπτικές παραγωγής και στην υποτονική ζήτηση, καθώς και της πτώσης των παγκόσμιων τιμών σιταριού κατά 3,5%, συμπαρέσυραν προς τα κάτω τον δείκτη τιμών τροφίμων του οργανισμού στις 124,3 μονάδες, μειωμένος κατά 2,6% σε σύγκριση με τον δείκτη του Απριλίου.

Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση Προμήθειας και Ζήτησης Σιτηρών του FAO, οι πρώιμες προοπτικές για τη σεζόν 2023/24 δείχνουν ότι η παραγωγή σιταριού ενδέχεται να πέσει κάτω από τα επίπεδα του 2022, συμπαρασύροντας αντίστοιχα και το παγκόσμιο εμπόριο.

Η πρώτη πρόβλεψη του FAO για την παγκόσμια κατανάλωση δημητριακών, συμπεριλαμβανομένου του σιταριού, το 2023/24 αναθεωρείται προς τα πάνω, σε 2.803 εκατ., τόνους, αυξημένη κατά 0,9% από το επίπεδο του 2022/23.

Τα ουκρανικά σιτηρά

Σε μια κίνηση που  απειλεί να διαταράξει τις σχέσεις Κιέβου με τους συμμάχους του, πέντε χώρες που γειτνιάζου με την Ουκρανία, αποφάσισαν την επέκταση της απαγόρευσης αγοράς μέρους των ουκρανικών σιτηρών μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου.

Στα τέλη Απριλίου, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Βουλγαρία συμφώνησαν να αντικαταστήσουν τις μονομερείς απαγορεύσεις εισαγωγής στις αποστολές καλλιεργειών από την Ουκρανία με περιορισμούς της ΕΕ. Αυτές οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δήλωσαν ότι οι ροές από την Ουκρανία απειλούσαν το εισόδημα των αγροτών τους καθώς έπεφταν οι τιμές.

Αυτή η συμφωνία της ΕΕ επρόκειτο να λήξει τη Δευτέρα, αλλά οι περιορισμοί στο μαλακό σιτάρι, στο καλαμπόκι καθώς και σε ελαιούχους,  έχουν πλέον παραταθεί έως τις 15 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με έγγραφο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της ΕΕ.

«Οι υποδομές στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία παραμένουν ανεπαρκείς για να αντιμετωπίσουν την αύξηση των ποσοτήτων», αναφέρεται μεταξύ άλλων.

Το Κίεβο κάλεσε την Παρασκευή την ΕΕ να τερματίσει την απαγόρευση των εξαγωγών καλλιεργειών της, λέγοντας ότι βοηθά το Κρεμλίνο να εντείνει την πίεση στην οικονομία της χώρας.

Όταν με την εισβολή της Ρωσίας αρχικά αποκλείστηκαν τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, οι ουκρανοί αγρότες άρχισαν να στέλνουν περισσότερα φορτία σιδηροδρομικώς, με φορτηγά μέσω των γειτόνων της στην ΕΕ. Και, ενώ η συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας έχει δημιουργήσει έναν ασφαλή θαλάσσιο διάδρομο για τις εξαγωγές ουκρανικών καλλιεργειών, οι αποστολές συχνά διακόπτονται.

Προσκόμματα από τη Ρωσία

Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε τη Δευτέρα ότι δεν βλέπει προοπτικές για παράταση της συμφωνίας της Μαύρης Θάλασσας για την εξαγωγή σιτηρών, η οποία πρόκειται να λήξει στα μέσα Ιουλίου, μετέδωσαν ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων.

Το πρακτορείο ειδήσεων TASS ανέφερε ότι το υπουργείο συνεχίζει τις διαβουλεύσεις με ταον ΟΗΕ και ότι οι επιθεωρήσεις πλοίων ξεκίνησαν εκ νέου.

Το πρακτορείο ειδήσεων RIA μετέδωσε ότι νέος γύρος συνομιλιών Ρωσίας-ΟΗΕ θα πραγματοποιηθεί στη Γενεύη στις 9 Ιουνίου.

Έχει προηγηθεί ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος την προηγούμενη εβδομάδα στη διάρκεια επίσκεψής του στο Ναϊρόμπι, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «εάν όλα μείνουν ως έχουν, και απ’ ό,τι φαίνεται θα μείνουν, τότε θα είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε στο γεγονός ότι (η συμφωνία) δεν είναι πλέον λειτουργική».

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε πέρυσι τον Ιούλιο προβλέπει ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα βοηθήσουν τη Ρωσία να ξεπερνά τα όποια εμπόδια στις δικές της εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων για τρία χρόνια.

Η συμφωνία, η οποία έγινε αρχικά με τη μεσολάβηση της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών τον Ιούλιο του 2022, επέτρεψε στην Ουκρανία να ξαναρχίσει τις εξαγωγές από τα νότια λιμάνια της, τα οποία είχαν αποκλειστεί από τη Ρωσία μετά την εισβολή της στη χώρα.

Τα παζάρια

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα απειλήσει να εγκαταλείψει τη συμφωνία,εκβιάζοντας ούτε λίγο ούτε πολύ με τα εμπόδια στις δικές της εξαγωγές τροφίμων και λιπασμάτων.

Απαιτεί επίσης την επαναλειτουργία ενός αγωγού που μεταφέρει αμμωνία από τη Ρωσία στο ουκρανικό λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας Pivdennyi – γνωστό στα ρωσικά ως Yuzhny – για εξαγωγή στις παγκόσμιες αγορές και την επανασύνδεση της γεωργικής της τράπεζας Rosselkhozbank στο διεθνές δίκτυο πληρωμών SWIFT.

Στο πλαίσιο αυτό και για να πείσουν τη Ρωσία να επιτρέψει τις εξαγωγές σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα, τα Ηνωμένα Εθνη συμφώνησαν ταυτόχρονα να βοηθήσουν τη Μόσχα με τις δικές της γεωργικές αποστολές για τρία χρόνια. Το Κρεμλίνο, ωστόσο, επιμένει ότι δεν τηρούνται όσα έχουν συμφωνήσει οι δύο πλευρές και αυτός ήταν εν μέρει ο λόγος για τον οποίο υπήρχαν ανησυχίες ότι η Μόσχα θα αποχωρούσε από τη συμφωνία.