Με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία του 2021, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές των αέριων του θερμοκηπίου κατά 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το έτος 2030, και σε μηδενικά επίπεδα έως το 2050. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μονάδες λιγνίτη επαναλειτούργησαν προσωρινά σε πολλά κράτη μέλη, με σκοπό να ενισχυθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού ενέργειας. Σήμερα, το μεγάλο στοίχημα είναι πώς θα αποφευχθεί η παγίωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, που θα υπονόμευε την Πράσινη Συμφωνία και μαζί της την προσπάθεια ΕΕ να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Παρά τους αρχικούς φόβους, φαίνεται ότι η Ευρώπη με το πλάνο “REPowerEU” κερδίζει το στοίχημα: η παραγωγή ορυκτών καύσιμων στην ΕΕ μειώθηκε δραματικά το πρώτο εξάμηνο του 2023, σημειώνοντας πτώση 17% (-86 TWh) σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2022. Η πτώση ήταν πανευρωπαϊκή: σε μερικές χώρες (η Αυστρία, η Τσεχία, η Δανία, η Φινλανδία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Σλοβενία) η παραγωγή ορυκτών καυσίμων είναι στο χαμηλότερο επίπεδο του 21ου αιώνα.
Πλέον η αιολική και η ηλιακή ενέργεια αντιπροσωπεύουν πάνω από το 30% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, περισσότερο από τα ορυκτά καύσιμα. Το πρώτο εξάμηνο του 2023, δεκαεπτά κράτη μέλη παρήγαγαν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε επίπεδα ρεκόρ, με την Ελλάδα και τη Ρουμανία να ξεπερνούν το 50% της συνολικής παραγωγής ενέργειας, και τη Δανία και την Πορτογαλία το 75%.
Τι πιστεύουν όμως οι ευρωπαίοι πολίτες για αυτό το θέμα;
Σε έρευνα του Ειδικού Ευρωβαρόμετρου που πραγματοποιήθηκε και στα 27 κράτη μέλη μεταξύ 10 Μαΐου και 5 Ιουνίου 2023, ζητήθηκε από τους ερωτηθέντες να τοποθετηθούν στο πώς πρέπει να δράσει η ΕΕ και τα κράτη μέλη στο ενεργειακό ζήτημα. Πρέπει να γυρίσουμε πίσω στα ορυκτά καύσιμα; Ή να επιταχύνουμε την πράσινη μετάβαση;
Σχεδόν έξι στους δέκα (58%) δήλωσαν ότι προτιμούν το δεύτερο: να επιταχυνθεί η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση, και να επισπευστεί η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. Σε 20 κράτη μέλη, πάνω από το 50% των πολιτών συμμερίζεται αυτή την άποψη. Το ποσοστό των πολιτών ήταν υψηλότερο στη Μάλτα (84%), στην Πορτογαλία (77%), και στην Κύπρο (76%). Το ποσοστό της Ελλάδας ήταν το πέμπτο υψηλότερο: 71% των ερωτηθέντων επικροτεί την στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.
Αντιθέτως, στην Εσθονία (30%), στην Τσεχία (33%) και στη Βουλγαρία (34%) το ποσοστό όσων τάσσονται υπέρ της επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης ήταν χαμηλότερο. Ως γνωστόν, η κεντρική και Ανατολική Ευρώπη παραδοσιακά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο. Επίσης, η περισσότερη ενέργεια (55%) προέρχεται από ορυκτά καύσιμα, ενώ το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι χαμηλό.
Ένα μικρότερο αλλά αξιόλογο ποσοστό Ευρωπαίων θεωρούν ότι η σωστή επιλογή για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης είναι η στροφή προς τα ορυκτά καύσιμα, ακόμη και αν χρειαστεί να επιβραδυνθεί η πράσινη μετάβαση. Σε τέσσερις χώρες τουλάχιστον ένας στους πέντε στηρίζει αυτή τη θέση: Τσεχία (29%), Εσθονία (25%), Λετονία (22%), Ρουμανία (21%). Στην Ελλάδα περίπου ένας στους δέκα (11%) τάσσεται υπέρ της στροφής προς τα ορυκτά καύσιμα και της επιβράδυνσης της πράσινης μετάβασης, ποσοστό ελαφρώς χαμηλότερο του Ευρωπαϊκού μέσου όρου (12%). Σε άλλες χώρες (Μάλτα, Πορτογαλία, Κύπρος), το σχετικό ποσοστό δεν ξεπερνά το 5%. Τα χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων δείχνουν ότι οι θιασώτες της στροφής προς τα ορυκτά καύσιμα είναι πιθανότερο να είναι μεγαλύτερης ηλικίας, χαμηλότερης μόρφωσης, και χαμηλότερου εισοδήματος.
Παρότι η κρίση απέδειξε ότι η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να εκτοξεύσει τις τιμές ενέργειας, ακόμη αρκετοί υποστηρίζουν την χρήση τους. Πώς ερμηνεύεται αυτό το παράδοξο; Μια πιθανή απάντηση είναι ότι σε πολλές χώρες οι υψηλές επιδοτήσεις των κυβερνήσεων στους λογαριασμούς ενέργειας συσκότισαν το πρόβλημα και εμπόδισαν τους καταναλωτές να αντιληφθούν τη ραγδαία άνοδο των τιμών των ορυκτών καυσίμων.
Το ζητούμενο παραμένει: πώς θα κατανεμηθεί δίκαια το κόστος της ενεργειακής πολιτικής ώστε να εξασφαλιστεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση των πολιτών στην πράσινη μετάβαση. Ο καλύτερος σχεδιασμός των μέτρων, και η καλύτερη επικοινωνία τους στους πολίτες, είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι πολιτικής στην ΕΕ και στα κράτη μέλη.
Η Χρύσα Παπαλεξάτου είναι Υπότροφος της Ερευνητικής Έδρας Α. Γ. Λεβέντη στο Παρατηρητήριο Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ
Ο Μάνος Ματσαγγάνης είναι Κύριος Ερευνητής, Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Ελληνικής & Ευρωπαϊκής Οικονομίας του ΕΛΙΑΜΕΠ, Υπότροφος της Έδρας «Σταύρος Κωστόπουλος», και Καθηγητής Δημόσιας Οικονομικής στο Πολυτεχνείο Μιλάνου
Latest News
Ερμηνεία δικαστικής απόφασης για διάσωση κύριας κατοικίας – Η σημασία του 316 ΚΠολΔ
Η διαδικασία ερμηνείας δικαστικών αποφάσεων σύμφωνα με το άρθρο 316 ΚΠολΔ διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην αποσαφήνιση ασαφειών και αμφιβολιών που μπορεί να προκύψουν από τη διατύπωση μιας δικαστικής απόφασης
Ο χρυσός θα λάμπει για πάντα - Πώς μπορείτε να επενδύσετε
Ένας ιδιώτης έχει τουλάχιστον δύο τρόπους να συναλλαχθεί το πολύτιμο μέταλλο, χωρίς κινδύνους που σχετίζονται με τον αντισυμβαλλόμενο.
Οι δασμοί του Τραμπ ευκαιρία για τη Χάρις
Ο δεύτερος δρόμος είναι να υπάρξει μια σοβαρή, τεκμηριωμένη συζήτηση της σημασίας του εμπορίου
Εργαζόμενοι συνταξιούχοι: Οι αρνητικές επιπτώσεις σε μέλη ΔΣ νεκρών ανωνύμων εταιρειών
Δικαιούται ο συνταξιούχος να ζητήσει τη διαγραφή του από τα μητρώα ασφαλισμένων του Οργανισμού (τ. ΟΑΕΕ), λόγω απώλειας της ιδιότητας του μέλους με τη λήξη της θητείας και όχι πέραν της εξαετίας, με βάση την απόφαση του ΣτΕ Α' 1414/2024
Ο φορολογικός έλεγχος σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας
Τι θα πρέπει να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι
Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας
Τα βασικά αίτια για την τρέχουσα άνοδο των τιμών συνδέονται με δύο κύριους παράγοντες, έναν διαρθρωτικό και έναν συγκυριακό
Αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα: Ο κίνδυνος της αοριστίας
Το δικαστήριο απορρίπτει αιτήματα που δεν συνοδεύονται από επαρκή στοιχεία
Η Ελλάδα ενεργειακή δύναμη και κόμβος υποδομών
H χώρα μπορεί για πρώτη φορά στην ιστορία της να παράγει περισσότερη – καθαρή – ενέργεια
Τεχνητή Νοημοσύνη και Μάνατζμεντ των Κινδύνων
Η ΤΝ επιτρέπει στις εταιρείες να προσωποποιούν σε βάθος τις στρατηγικές μάνατζμεντ των ρίσκων
H απραξία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε άλλη μια κρίση
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει υποσχεθεί πολλά και έχει πράξει λίγα