Ευρώ: Ποια χώρα αποφεύγει την ένταξη στο κοινό νόμισμα

Από τότε που η ΕΕ ξεκίνησε την μεγάλη διεύρυνση της προς τα ανατολικά σύνορα της το 2004, η Σλοβενία, η Σλοβακία, τα τρία κράτη της Βαλτικής και πρόσφατα η Κροατία έχουν υιοθετήσει το κοινό νόμισμα. Η Βουλγαρία φιλοδοξεί επίσης να κάνει την ίδια κίνηση. Στον αντίποδα η Τσεχία, μαζί με την Ουγγαρία και την Πολωνία, έχουν επανειλημμένα καθυστερήσει να εγκαταλείψουν τα δικά τους νομίσματα.

Στην Ουγγαρία, η πολυετής ύφεση και η κρίση του φιορινιού ώθησαν τις επιχειρήσεις να απαιτήσουν τουλάχιστον χρονοδιάγραμμα για την ένταξη στο ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 42% των δανείων στη χώρα είναι σε ξένο νόμισμα.

ΕΕ: Η χαοτική διπλωματία και οι διαφορετικές φωνές για την κρίση στη Μέση Ανατολή

Αν και η δέσμευση για τη μετάβαση στο ευρώ αποτελούσε βασική προϋπόθεση για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση ωστόσο μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες η Τσεχική Δημοκρατία  δεν έχει κάνει τα απαραίτητα βήματα.

Οι επιχειρηματίες λένε ναι στο κοινό νόμισμα

Η κυβέρνηση δεν έχει πολιτικό σχέδιο για την υιοθέτησή του, οι πολίτες δεν το θέλουν και η κεντρική τράπεζα επιθυμεί να διατηρήσει τον έλεγχο των επιτοκίων, όπως αναφέρει το Bloomberg. Η επιχειρηματική κοινότητα είναι η μόνη που ζητάει το ευρώ και φροντίζει να σπρώξει την οικονομία σ ένα σημείο, που πολιτικοί και κεντρική τράπεζα δεν θα ήθελαν να φθάσουν.

Τα στοιχεία της  κεντρικής τράπεζας δείχνουν ότι για πρώτη φορά το ήμισυ του συνόλου των ανεξόφλητων επιχειρηματικών δανείων από τις εγχώριες τράπεζες  είναι εκφρασμένο σε ξένο νόμισμα, σε ευρώ στην συντριπτική τους  πλειοψηφία. Το ποσοστό μεγαλώνει  εάν συμπεριληφθούν οι πιστώσεις από ξένες τράπεζες. Επιπρόσθετα περίπου το 20% του συνόλου των εγχώριων συναλλαγών μεταξύ τσεχικών εταιρειών πραγματοποιείται σε ευρώ, ενώ πολλοί εξαγωγείς πληρώνουν τους τοπικούς προμηθευτές τους σε ευρώ αντί για κορόνες.

«Η κορόνα είναι νόμισμα μερικής απασχόλησης, διότι οι μεγάλες επιχειρήσεις που κυριαρχούν στην οικονομία έχουν ως επί το πλείστον στραφεί στο ευρώ», σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της Linet Group SE, κατασκευάστριας εταιρείας νοσοκομειακών κρεβατιών υψηλής τεχνολογίας και άλλου εξοπλισμού, Τόμας Κόλαρ. «Δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος να μην έχουμε το ευρώ, αλλά οι πολιτικοί φοβούνται ακόμη και να θέσουν το θέμα, πόσο μάλλον να το εξηγήσουν στους ψηφοφόρους» προσθέτει.

Σχεδόν το σύνολο των πωλήσεων της τσεχικής εταιρείας ύψους 360 εκατ. ευρώ προέρχεται από εξαγωγές  σε 150 χώρες, εξηγεί. Έχει αλλάξει τις περισσότερες από τις δραστηριότητές του από την κορώνα στο ευρώ για να ελαχιστοποιήσει τις απώλειες από τις διακυμάνσεις της αγοράς.

Πολίτες και κυβέρνηση δεν το επιθυμούν

Λίγες χώρες, ωστόσο, είναι τόσο ευρωσκεπτικιστές όσο η Τσεχική Δημοκρατία. Οι δημοσκοπήσεις μεταξύ των μελών της ΕΕ που δεν έχουν υιοθετήσει το ενιαίο νόμισμα έδειξαν ότι οι Τσέχοι έχουν το μικρότερο ποσοστό πολιτών που υποστηρίζουν τη μετάβαση, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου.

Η χώρα βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να εκπληρώσει τις προϋποθέσεις, τα γνωστά κριτήρια του Μάαστριχτ, για την ένταξη στο κοινό νόμισμα. Το χρέος της είναι ένα από τα χαμηλότερα της ΕΕ σε σχέση με το ΑΕΠ ενώ βρίσκεται σε καλό δρόμο για την εκπλήρωση των απαιτήσεων για τον πληθωρισμό και το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Οι ανησυχίες περιλαμβάνουν το πιθανό κόστος διάσωσης ενός ακόμη μέλους του ευρώ και ότι τα αγαθά και οι υπηρεσίες θα γίνουν πιο ακριβά, και δεδομένης της χλιαρής στάσης του κοινού, το θέμα μόλις και μετά βίας μπαίνει στην πολιτική ατζέντα. Τέσσερα από τα πέντε κόμματα του σημερινού κυβερνητικού συνασπισμού υποστηρίζουν τη μετάβαση, αλλά οι κυρίαρχοι Δημοκράτες του Πολίτη κατάφεραν να αποτρέψουν τη συμπερίληψη συγκεκριμένων στόχων στο κυβερνητικό πρόγραμμα.

«Είναι εκτός της κυβερνητικής πολιτικής σε αυτή την προεκλογική περίοδο», τόνισε ο υπουργός Οικονομικών Zbynek Stanjura, ο οποίος είναι επίσης αναπληρωτής πρόεδρος των Δημοκρατών Πολιτών, σε συνέδριο του κόμματος νωρίτερα φέτος.

Tι προβληματίζει την κεντρική τράπεζα

Ενώ η απόφαση είναι καθαρά πολιτικό ζήτημα η Εθνική Τράπεζα της Τσεχίας είναι επίσης αντίθετη στην εκχώρηση των εξουσιών της και του νομίσματος. Οι αξιωματούχοι έχουν υποστηρίξει ότι μια ανεξάρτητη νομισματική πολιτική λειτουργεί ως ανάχωμα έναντι παγκόσμιων σοκ και αυτό επισκιάζει τα πιθανά οφέλη, όπως η εξάλειψη του κόστους μετατροπής ή των συναλλαγματικών κινδύνων για τις επιχειρήσεις.

Ο υποδιοικητής Jan Frait επέκρινε την υποχρέωση να ενταχθεί στην τραπεζική ένωση της ΕΕ πριν από την πραγματική είσοδο στη νομισματική ζώνη, η οποία, όπως είπε, σήμαινε την παραίτηση από την εποπτεία της εγχώριας βιομηχανίας,  μιας από τις καλύτερα κεφαλαιοποιημένες στην Ευρώπη, χωρίς καμία εγγύηση για τον χρόνο εισόδου στην ίδια τη ζώνη του ευρώ.

«Οι όροι που τίθενται σήμερα για την υιοθέτηση του ευρώ είναι εξευτελιστικοί για την Τσεχική Δημοκρατία», είπε σε συνέντευξή του. «Κατά την άποψή μου, αυτό δεν αξίζει να γίνει για εμάς τώρα. Εάν η πολιτική εκπροσώπηση λάβει την απόφαση να εισέλθει στη ζώνη του ευρώ, τότε νομίζω ότι θα πρέπει να διαπραγματευτούμε πιο αξιοπρεπείς όρους.

Αυτό αφήνει τις εταιρείες με ένα πρόβλημα σε μια χώρα που τα δύο τρίτα των εξαγωγών της κατευθύνοτανται στις χώρες της ευρωζώνης. Καθώς τα νομίσματα γίνονται πιο ευμετάβλητα λόγω γεωπολιτικής αστάθειας, όπως ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία ή η σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς, η ένταξη στο οικονομικό μπλοκ των 13 τρισ. ευρώ προσφέρει μεγαλύτερη προστασία, υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς.

Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις ωθούν προς το ευρώ

Οι αυξημένες διακυμάνσεις της κορόνας τα τελευταία χρόνια ενισχύουν την ελκυστικότητα του ενιαίου νομίσματος. Η κεντρική τράπεζα χρειάστηκε να παρέμβει για να στηρίξει την κορώνα, ενώ το κόστος δανεισμού είναι υψηλότερο από ό,τι στην περιοχή του ευρώ.

Η τελευταία έκρηξη μεταβλητότητας προκλήθηκε από την εκπληκτικά μεγάλη μείωση των επιτοκίων στη γειτονική Πολωνία τον Σεπτέμβριο. Αυτό, όπως το έθεσε ο Kόλαρ της Linet, δείχνει ότι χωρίς το ευρώ οι ξένοι επενδυτές βλέπουν την Τσεχική Δημοκρατία ως μια «επικίνδυνη αναδυόμενη αγορά».

Από πολλές απόψεις, η χώρα των περίπου 11 εκατομμυρίων κατοίκων αποτελεί μια επιτυχημένη ιστορία του μετακομμουνιστικού μετασχηματισμού. Η ακμάζουσα αυτοκινητοβιομηχανία βοήθησε τους Τσέχους να ξεπεράσουν ορισμένα από τα παλαιότερα μέλη της ΕΕ, όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, στο βιοτικό επίπεδο που μετράται με βάση το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν.

Οι επιχειρήσεις μπορεί να κερδίσουν κάποιες παραχωρήσεις. Υπάρχουν νομοθετικές προτάσεις που θα τους επιτρέψουν να κάνουν λογιστικές εγγραφές σε ξένο νόμισμα, με αρκετούς νομοθέτες να προβλέπουν τελικά ότι οι εταιρείες θα πληρώνουν φόρους σε ευρώ, δολάρια ή λίρες.

Η επιχείρηση Skoda Auto AS της Volkswagen AG, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής της χώρας, ζητάει εδώ και χρόνια την μετάβαση στο ευρώ. Έχει ήδη μεταφέρει τις λογιστικές καταστάσεις σε ευρώ φέτος, επειδή χρησιμοποιεί το κοινό νόμισμα για τις περισσότερες συναλλαγές της, συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών προς πολλούς τοπικούς προμηθευτές.

Με τους εξαγωγείς να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις συμμετέχουν σε «αυτή την τάση αυθόρμητης ευρωποίησης», τονίζει ο Ράντεκ Σπίτσαρ, αντιπρόεδρος της Συνομοσπονδίας Βιομηχανίας, του κύριου επιχειρηματικού λόμπι της χώρας που εκπροσωπεί πάνω από 11.000 εργοδότες. «Υπό την επιρροή των μεγάλων εταιρειών, και άλλα τμήματα της οικονομίας θα μεταβούν σταδιακά στο να δραστηριοποιούνται σε ευρώ» καταλήγει.