Τουρκία: Το μεγάλο στοίχημα με τα επιτόκια

Πόσο σύντομα θα μπορέσει η Τουρκία να αποκαταστήσει πλήρως την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών μετά τις συνεχείς και σημαντικές αυξήσεις των επιτοκίων; Αυτό είναι ένα από τα βασικά ερωτήματα για την οικονομία της χώρας που ακολουθεί πλέον πολύ πιο παραδοσιακή και ορθόδοξη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική υπό τον υπουργό Οικονομικών Μεχμέτ Σίμσεκ και την επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν, με τις ευλογίες του Σουλτάνου Ταγίπ Ερντογάν.

Τουρκία: Πώς τροφοδοτεί την πολεμική μηχανή της Ρωσίας

Η Τουρκία έχει ήδη προχωρήσει σε χωρίς προηγούμενο αυξήσεις τον κόστος δανεισμού, από 8,5% που ήταν το Μάιο του 2023 κατά τις γενικές εκλογές στη χώρα, σε 40% σήμερα. Τα πραγματικά επιτόκια βρίσκονται τώρα σε θετικό έδαφος σε σχέση με τον αναμενόμενο πληθωρισμό στα τέλη του 2024 αφού η κεντρική τράπεζα εκτιμά ότι έως τότε ο δείκτης τιμών θα διαμορφωθεί στο 36%. Τον Οκτώβριο ο πληθωρισμός έτρεχε με ποσοστό 61,36%.

Οι κινήσεις εντάσσονται στα πλαίσια της νέας ισχυρής στρατηγικής της Άγκυρας για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών και την επιστροφή περισσότερων επενδυτών στη χώρα, υπό την εποπτεία Σίμσεκ και Γκαγιέ Ερκάν.

Η τελευταία μεγάλη αύξηση σημειώθηκε μόλις την περασμένη εβδομάδα όταν η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας αύξησε τα επιτόκια κατά 500 ολόκληρες μονάδες βάσης. Ήταν η έκτη κατά σειρά σημαντική αύξηση στο κόστος δανεισμού.

Η αλλαγή πολιτικής συνοδεύεται ακόμη από σημαντικές προσπάθειες για προσέλκυση νέων κεφαλαίων από το εξωτερικό. Ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σίμσεκ ανακοίνωσε πριν λίγες μόνο ημέρες νέα κίνητρα για την ενθάρρυνση εισροών συναλλάγματος στην Τουρκία, στα πλαίσια προσπαθειών της κυβέρνησης να σταθεροποιήσει τη λίρα, να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Έτσι αποφασίστηκαν μειώσεις στη φορολογία για ιδιώτες και επιχειρήσεις που έχουν έσοδα στο εξωτερικό, υπό την προϋπόθεση ότι τα κέρδη αυτά θα μεταφερθούν στην Τουρκία, είπε ο Σίμσεκ.

«Για να ενθαρρύνουμε την εισροή ξένου συναλλάγματος στη χώρα μας, θα αυξήσουμε τις φοροαπαλλαγές για τις δραστηριότητες των φορολογουμένων και εταιρειών στο εξωτερικό, υπό την προϋπόθεση ότι τα κέρδη εισάγονται στη χώρ» ανέφερε.

Στο μικροσκόπιο των αγορών η χώρα

Η μείωση της αβεβαιότητας μετά τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του Μαΐου δημιούργησε προϋποθέσεις για να επιστρέψουν στην οικονομία περιουσιακά στοιχεία σε ξένο νόμισμα που διατηρούνταν στο εξωτερικό ή «κάτω από το μαξιλάρι, σχολίαζε το Al-monitor. Αυτή η εμπιστοσύνη αυξήθηκε όταν ο Μεχμέτ Σίμσεκ, οικονομολόγος που χαίρει μεγάλης εκτίμησης μεταξύ των διεθνών επενδυτών, ανέλαβε τα ηνία της οικονομίας τον Ιούνιο, αναφέρεται. Ο ιστότοπος επικαλείται στοιχεία της κεντρικής τράπεζας σύμφωνα με τα οποία τέτοιες εισροές ανήλθαν συνολικά σε περίπου 16 δισεκατομμύρια δολάρια το τετράμηνο από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο.

Την ίδια περίοδο, ξένοι επενδυτές έριξαν περίπου 5 δισεκατομμύρια δολάρια σε τουρκικές μετοχές και κρατικά ομόλογα, ενώ οι εισροές με τη μορφή τραπεζικών καταθέσεων και δανείων ανήλθαν συνολικά σε περίπου 9,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ήταν ο πιο αδύναμος κρίκος. Ενώ οι πωλήσεις ακινήτων απέφεραν 930 εκατομμύρια δολάρια, οι πραγματικές άμεσες επενδύσεις παρουσίασαν εκροή περίπου 630 εκατομμυρίων δολαρίων, αναφέρει το Al-monitor.

Συνολικά οι ξένες εισροές ανήλθαν σε σχεδόν 15 δισεκατομμύρια δολάρια τους πρώτους τέσσερις μήνες υπό τον Σίμσεκ, με το συνολικό αριθμό να φτάνει τα 31 δισεκατομμύρια δολάρια περιλαμβανομένων και των λεγόμενων εισροών από άγνωστες πηγές. Το ποσό αυτό κάλυψε εύκολα το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των 3,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων την περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου, οδηγώντας επίσης σε αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της χώρας κατά 27 δισεκατομμύρια δολάρια, αναφέρει η ίδια πηγή.

Επιτόκια: σε υψηλά 20 ετών

Ειδικά όσον αφορά τα επιτόκια της λίρας Τουρκίας, αυτά σήμερα είναι τα υψηλότερα των δύο δεκαετιών υπό την ηγεσία του Ερντογάν και υψηλότερα από όλες σχεδόν τις άλλες αναδυόμενες οικονομίες στον κόσμο.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναμένουν ότι θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους, αναφέρει η Barron’s και το AFP. Τα υψηλά επιτόκια σήμερα «υπογραμμίζουν τα βάθη στα οποία έχει βυθιστεί η οικονομία της Τουρκίας αφού ο Ερντογάν αποφάσισε να εφαρμόσει την ανορθόδοξη θεωρία του ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό στην πραγματική ζωή. Η συμβατική οικονομία υπαγορεύει ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο», σημειώνεται.

Ο επίσημος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού της Τουρκίας κορυφώθηκε στο 85% τον Οκτώβριο του 2022 και διαμορφώθηκε στο 61% τον περασμένο μήνα. Η λίρα έχει χάσει περισσότερο από το 70% από τότε που ο Ερντογάν άρχισε να εφαρμόζει το πείραμα χαμηλού κόστους δανεισμού σε περιβάλλον υψηλών τιμών –πείραμα που ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια και ολοκληρώθηκε το Μάιο. Ο Ερντογάν άλλαξε πορεία αφού κέρδισε το δεύτερο γύρο προεδρικών εκλογών τον Μάιο έχοντας κάνει μεγάλες παροχές σε ψηφοφόρους, περιλαμβανομένων και αυξήσεων μισθών απείλησαν να κάνουν το πρόβλημα του πληθωρισμού στην Τουρκία ακόμη χειρότερο, σημειώνεται στη σχετική ανάλυση.

Από τις αρχές του καλοκαιριού όμως τοποθέτησε στην κυβέρνηση νέα ομάδα φιλικών προς την αγορά οικονομολόγων με καλή φήμη στη Wall Street που έχουν λειτουργήσει θετικά για τις αγορές.

Ο υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σίμσεκ και η επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Χαφιζέ Γκαγιέ Ερκάν προσπάθησαν να ισορροπήσουν την οικονομία με πιο συμβατικές συνταγές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση του υψηλού κόστους διαβίωσης και τη διευκόλυνση επιχειρήσεων και τραπεζών, σημειώνεται. Επιπλέον, ο Σίμσεκ πέρασε τους τελευταίους μήνες μεταβαίνοντας μεταξύ των παγκόσμιων οικονομικών πρωτευουσών όπως η Νέα Υόρκη και της Μέσης Ανατολής, πουλώντας το σχέδιό του για ανάκαμψη σε μεγάλους επενδυτές και κρατικά επενδυτικά ταμεία. «Θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των επενδυτών με τις υγιείς πολιτικές και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις μας», αισιοδοξεί πλέον ο επικεφαλής του οικονομικού επιτελείου του Ερντογάν.