Ερυθρά Θάλασσα: Οι επιθέσεις των Χούθι πιθανότατα δεν θα τελειώσουν σύντομα

Οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους από μαχητές Χούθι που έχουν ως ορμητήριό τους την Υεμένη, έχουν ανατρέψει τα ναυτιλιακά δεδομένα μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ, από όπου διέρχεται περίπου το 10% του παγκόσμιου εμπορίου.

Η Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ το Σαββατοκύριακο δήλωσε ότι κατέρριψε «14 μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα που εκτοξεύτηκαν ως κύμα drones από περιοχές της Υεμένης που ελέγχονται από τους Χούθι». Μια μέρα αργότερα, η πετρελαϊκή BP ανακοίνωσε ότι θα «παύσει προσωρινά» όλες τις διελεύσεις τάνκερ που μεταφέρουν το πετρέλαιό της μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, μετά από παρόμοιες αποφάσεις των ναυτιλιακών κολοσσών Maersk, MSC, Hapag-Lloyd και CMA CGM.

Χούθι: Απειλούν να πλήξουν πλοία των ΗΠΑ αν επιτεθούν στην Υεμένη

Το Πεντάγωνο ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι σχηματίζει έναν συνασπισμό θαλάσσιας ασφάλειας με συμμάχους για να αντιμετωπίσει την απειλή και να παρέχει προστασία στα εμπορικά πλοία που διέρχονται από την κρίσιμη αυτή θαλάσσια οδό, σε μια φάση που πολλές εταιρείες από την Τρίτη έχουν εκτρέψει φορτία αξίας άνω των 30 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε άλλες θαλάσσιες οδούς, μακριά από την Ερυθρά Θάλασσα.

Πολλά δεξαμενόπλοια και φορτηγά πλοία που κανονικά διέρχονται μέσω της Διώρυγας του Σουέζ στον Ινδικό Ωκεανό επαναδρομολογούνται στην ήπειρο της Αφρικής, γεγονός που προσθέτει 14 έως 15 ημέρες κατά μέσο όρο στο θαλάσσιο ταξίδι τους. Η διεθνής εταιρεία logistics DHL προειδοποίησε ότι «η εκτροπή θα αυξήσει σημαντικά τους χρόνους διέλευσης μεταξύ Ασίας και Ευρώπης και θα απαιτήσει από τις ναυτιλιακές γραμμές να αυξήσουν την προγραμματισμένη χωρητικότητα».

ΗΠΑ: Συμμαχία 10 χωρών για την προστασία από τους Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα

Οι αλλαγές έχουν ήδη εκτοξεύσει τα ασφάλιστρα στα πλοία και έχουν συμβάλει στην άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Για τα εμπορικά πλοία που διέρχονται από τη ζωτικής σημασίας υδάτινη οδό που συνδέεται με τη Διώρυγα του Σουέζ, το κόστος ασφάλισης εκτινάχθηκε αυτήν την εβδομάδα από περίπου 0,1% με 0,2% στο 0,5% της αξίας του φορτίου. Δηλαδή ένα πλοίο 100 εκατομμυρίων δολαρίων πρέπει να πληρώσει περίπου 500.000 δολάρια ανά ταξίδι! Διαφορετικά θα πρέπει να διαλέξει το αυξημένο κόστος για το ταξίδι γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας.

Από την άλλη, η στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ στην περιοχή μπορεί να μην είναι αρκετή για να καταστείλει τις αναταραχές.

«Μια ειδική ναυτική ομάδα θα είναι σε θέση να αναχαιτίζει αποτελεσματικότερα επιθέσεις με drone και πυραύλους και να αποτρέπει επιχειρήσεις πειρατείας, αλλά η ειδική ομάδα δεν θα μπορεί να βρίσκεται παντού ταυτόχρονα», δήλωσε ο Ryan Bohl, ανώτερος αναλυτής στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική σε δηλώσεις του στο CNBC.

«Εφόσον υπάρχει σημαντικός αριθμός πολιτικών πλοίων που κινούνται σε αυτήν την περιοχή, οι Χούθι θα έχουν πολλούς στόχους για να διαλέξουν».

Αλλά ποιοι είναι οι μαχητές που επιτίθενται στα πλοία και γιατί το κάνουν; Και ένας συνασπισμός ναυτικής ασφάλειας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα είναι αρκετά αποτελεσματικός ώστε να κάνει τους εμπορικούς δρόμους της Ερυθράς Θάλασσας ασφαλείς για το εμπόριο ξανά;

Ποιοι είναι οι Χούθι;

Οι Χούθι είναι μια σιιτική αίρεση του Ισλάμ που ονομάζονται Ζαϊντί Μουσουλμάνοι, μια μειονότητα στην κυρίως σουνιτική Υεμένη, της οποίας οι ρίζες πηγάζουν εκατοντάδες χρόνια πίσω. Εμφανίστηκαν ως πολιτική και μαχητική οργάνωση τη δεκαετία του 1990, αντιτιθέμενοι στην κυβέρνηση της Υεμένης για θέματα όπως η διαφθορά, η επιρροή των ΗΠΑ και η κακομεταχείριση μελών της από το κεντρικό κράτος.

Αφού διεξήγαγαν εξεγέρσεις κατά του κράτους από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και μετά, οι Χούθι αξιοποίησαν την αστάθεια που ακολούθησε την Αραβική Άνοιξη του 2011 για να αυξήσουν τους οπαδούς τους. Το 2003, επηρεασμένοι από τη λιβανέζικη σιιτική μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ, υιοθέτησαν το επίσημο σύνθημα: «Ο Θεός είναι μεγάλος, θάνατος στην Αμερική, θάνατος στο Ισραήλ, κατάρα στους Εβραίους, νίκη στο Ισλάμ».

Το 2014, οι αντάρτες Χούθι κατέλαβαν την πρωτεύουσα Σαναά, πυροδοτώντας έναν πόλεμο με τη Σαουδική Αραβία και την υποστηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση της Υεμένης. Ένας αραβικός συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας το 2015 εξαπέλυσε μια επίθεση κατά της Υεμένης, η οποία συνέχισε να δημιουργεί αυτό που ο ΟΗΕ αποκάλεσε μια από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο.

Ο πόλεμος συνεχίζεται μέχρι σήμερα με περιορισμένες εκεχειρίες και οι Χούθι έχουν εξαπολύσει εκατοντάδες επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους κατά της Σαουδικής Αραβίας από τότε οι πολεμικές εχθροπραξίες μεταξύ των δύο πλευρών, με πολλά από τα όπλα που έχουν να εκτιμάται ότι παρέχονται από το Ιράν.

Οι Χούθι ελέγχουν τώρα το μεγαλύτερο μέρος της Υεμένης, συμπεριλαμβανομένης της Σαναά και του σημαντικού λιμανιού της Χοντέιντα στην Ερυθρά Θάλασσα, και οι τάξεις τους έχουν επεκταθεί μαζικά μαζί με τις στρατιωτικές τους ικανότητες, με τη σημαντική βοήθεια του Ιράν.

Κάποιοι αποκαλούν την ομάδα «πληρεξούσιο του Ιράν», αλλά πολλοί ειδικοί στην Υεμένη λένε ότι δεν είναι άμεσος πληρεξούσιος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Αντίθετα, οι δύο έχουν μια αμοιβαία επωφελή σχέση, αλλά οι Χούθι επιδιώκουν τα δικά τους συμφέροντα, τα οποία συχνά ευθυγραμμίζονται με αυτά του Ιράν, και απολαμβάνουν τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Τεχεράνης.

Γιατί επιτίθενται σε φορτηγά πλοία;

Οι Χούθι έχουν ξεκαθαρίσει την πρόθεσή τους να στοχοποιήσουν ισραηλινά πλοία και οποιαδήποτε πλοία κατευθύνονται προς ή από το Ισραήλ, ως αντίποινα για τον πόλεμο της χώρας στη Γάζα που έχει σκοτώσει μέχρι στιγμής περισσότερους από 20.000 ανθρώπους και έχει προκαλέσει ανθρωπιστική καταστροφή. Το Ισραήλ ξεκίνησε την επίθεσή του στις 7 Οκτωβρίου, αφού η παλαιστινιακή μαχητική ομάδα Χαμάς πραγματοποίησε μια σκληρή επίθεση που σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους στο νότο του Ισραήλ και οδήγησε στην ομηρία 240 άτομα.

Μέχρι στιγμής, οι Χούθι έχουν αναπτύξει μη επανδρωμένα αεροσκάφη άμεσης επίθεσης, πυραύλους κατά πλοίων, ενώ έχουν προβεί ακόμα και σε καταλήψεις εμπορικών πλοίων μέσω προσγείωσης ελικοπτέρου. Και δεν σχεδιάζουν να σταματήσουν.

Ο Μοχάμεντ αλ Μπουκαΐτι, υψηλόβαθμος πολιτικός αξιωματούχος των Χούθι, δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Τρίτη: «Ακόμη και αν η Αμερική καταφέρει να κινητοποιήσει ολόκληρο τον κόσμο, οι στρατιωτικές μας επιχειρήσεις δεν θα σταματήσουν εκτός εάν σταματήσουν τα εγκλήματα γενοκτονίας στη Γάζα και επιτρέψουν τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα να εισέλθουν στην πολιορκημένη περιοχή και να διανεμηθούν στον πληθυσμό της, όσες θυσίες κι αν μας κοστίσει».

Ο ναυτικός συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ

Ο ναυτικός συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, ο οποίος είναι υπό σχηματισμό, «είναι συλλογικά ικανός να αναπτύξει μια σημαντική θαλάσσια δύναμη στην Ερυθρά Θάλασσα», δήλωσε ο Sidharth Kaushal, ερευνητής θαλάσσιας ενέργειας στο Royal United Services Institute με έδρα το Λονδίνο. Άλλα μέλη της πολυεθνικής πρωτοβουλίας περιλαμβάνουν το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μπαχρέιν, τον Καναδά, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία και την Ισπανία, ενώ τη συμμετοχή της Ελλάδας ανακοίνωση την Πέμπτη και ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας.

«Όπως είδαμε με την πρόσφατη δραστηριότητα του USS Carney στην περιοχή, τα σύγχρονα πλοία μπορούν να παρέχουν σημαντική προστασία τόσο στον εαυτό τους όσο και σε άλλα πλοία σε ένα θέατρο απειλών από αέρα και πυραύλων», είπε ο Kaushal, αναφερόμενος στο ειδικό αμερικανικό αντιτορπιλικό που κατέστρεψε 14 drones το Σάββατο.

Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει, είπε ο Kaushal, λόγω του «σχετικά χαμηλού κόστους των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και των πυραύλων» που στοχεύουν στη ναυτιλία και του γεγονότος ότι τα πλοία του ναυτικού πρέπει ακόμα να επιστρέψουν σε φιλικά λιμάνια για να επαναφορτώσουν τα πυρομαχικά που απαιτούνται για την αναχαίτιση των επιθέσεων.

Ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος είναι η απειλή κλιμάκωσης. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να εξουδετερωθεί η απειλή των Χούθι είναι να επιτεθούν στις τοποθεσίες εκτόξευσης τους — η οποία «δεν θα οδηγούσε αυτόματα σε περιφερειακή πυρκαγιά, αλλά θα μπορούσε να αυξήσει τους κινδύνους μιας τέτοιας ευρύτερης ανάφλεξης», είπε ο Kaushal, προσθέτοντας ότι «ούτε οι Χούθι και το Ιράν ούτε οι ΗΠΑ επιθυμούν μια ευρύτερη κλιμάκωση αυτή τη στιγμή».

Ο Corey Ranslem, Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας ναυτιλιακής ασφάλειας Dryad Global, προβλέπει ότι η απειλή για τη ναυτιλία «θα συνεχιστεί στο άμεσο μέλλον όσο συνεχίζεται η σύγκρουση στη Γάζα», είπε στο CNBC.

«Ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα συγκροτηθεί, θα μπορούσαμε επίσης να δούμε το επίπεδο απειλής κατά της εμπορικής ναυτιλίας να μειώνεται εάν οι προσπάθειές τους είναι αποτελεσματικές», είπε.

Ο φόβος των οικονομικών επιπτώσεων

Ο Ranslem προβλέπει ελάχιστο οικονομικό αντίκτυπο βραχυπρόθεσμα. Αλλά κάθε χρόνο πραγματοποιούνται «περίπου 35.000 κινήσεις πλοίων … κυρίως εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας» στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ, είπε.

Αυτό σημαίνει ότι εάν οι απειλές συνεχιστούν, οι χώρες σε αυτές τις περιοχές θα μπορούσαν να δουν σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Η οικονομία του Ισραήλ θα μπορούσε επίσης να επηρεαστεί σοβαρά εάν περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες αρνηθούν να αναλάβουν φορτία που προορίζονται για τα λιμάνια του. Δύο εταιρείες έχουν ήδη λάβει μια τέτοια απόφαση.

«Για τους Χούθι, η πρόκληση θα είναι να καταστούν μια αρκετή μεγάλη απειλή, τέτοια ώστε να αποτρέψουν τις ναυτιλιακές εταιρείες να περάσουν από το Μπαμπ αλ-Μαντάμπ, αποφεύγοντας παράλληλα ενέργειες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια συντριπτική στρατιωτική απάντηση από τον συνασπισμό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», δήλωσε ο Torbjorn Soltvedt, επικεφαλής αναλυτής στη Verisk Maplecroft.

«Οι Χούθι δεν χρειάζεται να εμποδίσουν φυσικά τα πλοία να περάσουν από την Ερυθρά Θάλασσα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να προκαλέσουν αρκετή αναστάτωση ώστε να καταστήσουν απαγορευτικά τα ναυτιλιακά ασφάλιστρα ή να υποχρεώσουν τις περισσότερες ναυτιλιακές εταιρείες να αναστείλουν τις δραστηριότητές τους στην περιοχή».