Μια Καλύτερη Δεκαετία [γράφημα]

Οι οικονομικοί κύκλοι ή αλλιώς τα κύματα Kondratieff, είναι ένα φαινόμενο που υποδηλώνει ότι η οικονομία ακολουθεί ένα περιοδικό μοτίβο, ενώ ο κάθε κύκλος αναλύεται σε τέσσερις φάσεις που παίρνουν το όνομα τους από τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Τα κύματα Kondratieff (των 40-60 ετών) αλλά και οι μικρότερης διάρκειας διακυμάνσεις, όπως οι επενδυτικοί κύκλοι υποδομής του Kuznets (των 15-25 ετών) μπορεί να εντοπίζονται εμπειρικά στην εξέλιξη των οικονομικών, αλλά δεν είναι επιστημονικά θεμελιωμένες οι απόψεις για τη γέννησή τους και τη διάρκειά τους.

Τα μακροπρόθεσμα κύματα συνδέονται με τεχνολογικά επιτεύγματα κάθε εποχής. Η πρόσφατη κρίση του COVID-19, καθώς και οι συνεχείς τεχνολογικές καινοτομίες, ενισχύουν το ενδιαφέρον για τη μελέτη των μακροχρόνιων κυμάτων και την εφαρμογή τους σε στρατηγικές προβλέψεις και αναλύσεις.

Στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζουμε έναν υπολογισμό των κύκλων τους οποίους έχει διέλθει η ελληνική οικονομία από το 1983 έως σήμερα, ενώ ταυτόχρονα και τις εκτιμήσεις για το μέλλον έως και το 2035, με βάση το Global Economic Model της Oxford Economics. Οι υπολογισμοί βασίζονται στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία.

Σημειώσεις:

1) Το διάγραμμα προκύπτει από την ετήσια μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την ελληνική οικονομία όπως αυτό προκύπτει από την Maddison Database έως και το 2018 και από το Global Economic Model της Oxford Economics για την περίοδο από το 2019 έως το 2035. Στα στοιχεία αυτά πραγματοποιείται εφαρμόζεται το φίλτρο Hodrick Prescott (L=100) για να εξαλειφθεί και να ομαλοποιηθεί η τάση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

2) Το διάγραμμα όπως παρουσιάστηκε στο βιβλίο «Μακροπρόθεσμη Στρατηγική Ανάλυση (Foresight) για την Ελληνική Οικονομία και Κοινωνία ως το 2035» περιλαμβάνει επίσης την πορεία εξέλιξης τεσσάρων ακόμη σεναρίων εξέλιξης της ελληνικής οικονομίας (σενάριο ανάπτυξης, σενάριο μετασχηματισμού, μη βιώσιμο σενάριο και σενάριο κατάρρευσης), που όλα όμως ακολουθούν την ίδια τάση.

Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός νέου κύματος ανάπτυξης, το οποίο αναμένεται να φτάσει στην κορύφωσή του κατά τα έτη 2025-2027. Αυτό το κύμα δεν φαίνεται να έχει την ίδια ένταση με τα προηγούμενα της ελληνικής οικονομίας, κυρίως λόγω «ωρίμανσης» της οικονομίας, αλλά δείχνει σαφώς την τάση ανάπτυξή της από τη βαθιά ύφεση του 2012. Η εξέλιξη της οικονομίας στο επόμενο χρονικό διάστημα δείχνει σταθερή και διατηρήσιμη ανοδική πορεία. Μάλιστα η επιστημονική μας εμπειρία από τη μακροχρόνια μελέτη του αντικειμένου δείχνει ότι αυτή θα είναι η μεγάλη εικόνα της οικονομίας τα επόμενα χρόνια με σημαντικές οικονομικές και πολιτικές επιπτώσεις.

Παναγιώτης Ε. Πετράκης, Ομ. Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Παντελής Χ. Κωστής, Επίκ. Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών