Κίνα: Ποιες εταιρείες δεν εγκαταλείπουν την χώρα

Τα κακά μαντάτα για την οικονομία της Κίνας δεν ήταν λίγα το 2023, καθώς μερικά από τα μεγαλύτερα brands του κόσμου εξετάζουν ή ήδη μεταφέρουν την παραγωγή σε πιο φιλικές ακτές λόγω ανησυχίας για τους ελέγχους ασφαλείας, τον προστατευτισμό και τις κλονισμένες σχέσεις μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον.

Μεταξύ των εταιρειών που «ετοιμάζουν βαλίτσες» είναι οι Adidas, Apple και Samsung.

Αλλά, καθώς έληξε το ταραχώδες για την κινεζική οικονομία 2023, υπήρξε τουλάχιστον ένα φωτεινό σημείο για το Πεκίνο όσον αφορά τις ξένες επενδύσεις: οι αμερικανικές αλυσίδες φαστ φουντ αποφάσισαν ότι μια αγορά 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων είναι απλά πολύ δελεαστική για να εγκαταληφθεί, μεταδίδει το AP.

Η μητρική εταιρεία του KFC China άνοιξε το Νο 10.001 εστιατόριό της στην Κίνα και στοχεύει να λειτουργεί αρκετά καταστήματα ώστε να εξυπηρετεί τον μισό πληθυσμό της χώρας μέχρι το 2026.

Η McDonald’s σχεδιάζει να ανοίξει 3.500 νέα καταστήματα στην Κίνα τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ενώ η Starbucks επένδυσε 220 εκατομμύρια δολάρια σε μια μονάδα παραγωγής και διανομής στην ανατολική Κίνα, το μεγαλύτερο έργο της εκτός ΗΠΑ.

Αλλες επενδύσεις ήθελε ο Σι

Σίγουρα δεν ήταν αυτό που είχε στο μυαλό του ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ , όταν αναφέρθηκε, απευθυνόμενος στους αμερικανούς CEO, στην ανοδική πορεία της «υπερμεγέθους αγοράς» της Κίνας τον περασμένο μήνα, ενώ βρισκόταν στο Σαν Φρανσίσκο για μια σύνοδο κορυφής παγκόσμιων ηγετών.

Την ώρα που η Ουάσιγκτον περιορίζει τις εξαγωγές τσιπ υπολογιστών και γενικότερα προηγμένης τεχνολογίας, οι επενδύσεις σε fast food και άλλα καταναλωτικά αγαθά δεν ταιριάζουν στο σχέδιο του Πεκίνου για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της χώρας.

Και ενώ ορισμένες αμερικανικές εταιρείες αυξάνουν τις επενδύσεις τους στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, οι συνολικές ξένες επενδύσεις άρχισαν να μειώνονται φέτος. Το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου, οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις στην Κίνα μειώθηκαν σε έλλειμμα 11,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το πρώτο τριμηνιαίο έλλειμμα από τότε που το Πεκίνο άρχισε να δημοσιεύει τα στοιχεία το 1998.

Καθώς το καζάνι σιγοβράζει μεταξύ της Κίνας και των δυτικών εμπορικών εταίρων της, πολλές πολυεθνικές εταιρείες μετατοπίζουν τις επενδύσεις τους σε άλλα μέρη, όπως η ΝΑ Ασία ή η Ινδία, ή επαναπατρίζουν τα κέρδη τους. Το Πεκίνο επιρρίπτει μέρος της ευθύνης στις πολιτικές της Ουάσιγκτον.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εμπορίου, Σου Τζουετίνγκ ,κατηγόρησε πρόσφατα τις ΗΠΑ ότι έχουν επανειλημμένα πολιτικοποιήσει οικονομικά, εμπορικά και τεχνολογικά ζητήματα και το έχουν παρακάνει με τα θέματα ασφάλειας, ότι έχουν κάνει κατάχρηση μέτρων ελέγχου των εξαγωγών και έχουν περιορίσει το αμερικανικό εμπόριο και τις επενδύσεις στην Κίνα.

Η αβεβαιότητα διώχνει επενδυτές

Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο από το Επιχειρηματικό Επιμελητήριο ΗΠΑ-Κίνας, το οποίο εκπροσωπεί αμερικανικές εταιρείες στην Κίνα, έδειξε ότι η αβεβαιότητα έχει επηρεάσει αρνητικά: το 43% των μελών του δήλωσε ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον της Κίνας είχε επιδεινωθεί τον περασμένο χρόνο και το 83% είπε ότι ήταν λιγότερο αισιόδοξοι για την Κίνα από ό,τι πριν από τρία χρόνια. Το 21% είπε ότι επένδυε λιγότερα στην Κίνα, έναντι μόλις 10% που επένδυε περισσότερα. Έρευνες σε ευρωπαϊκές και ιαπωνικές εταιρείες έχουν δείξει παρόμοια αποτελέσματα.

Η αγορά της Κίνας μπορεί να είναι γιγάντια, αλλά αυτό δεν την εμποδίζει από το να νοσεί. Η ανεργία στους νέους Κινέζους αυξήθηκε σε πάνω από 20% τον Ιούνιο (τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία), οι τιμές των κατοικιών πέφτουν και το χρηματιστήριο υποχωρεί σχεδόν 15% από το καλοκαίρι.

Ωστόσο, η αισιοδοξία για την Κίνα καθώς άλλες βιομηχανίες προσπαθούν να αποσείσουν τον κίνδυνο και να ξεμπερδέψουν από το Πεκίνο μπορεί να είναι ένας παράγοντας που αυξάνει τα κέρδη για τη βιομηχανία fast-food.

«Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει καλύτερος χρόνος για να απλοποιήσουμε τη δομή μας, δεδομένης της τεράστιας ευκαιρίας να πιάσουμε την αυξημένη ζήτηση και να ωφελήσουμε περαιτέρω από τις μακροπρόθεσμες δυνατότητες της ταχύτερα αναπτυσσόμενης αγοράς μας», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της McDonald’s, Κρις Κεμπζίνσκι, καθώς η εταιρεία Σικάγο ανακοίνωσε τον Νοέμβριο ότι αύξησε τη μειοψηφική της ιδιοκτησία κατά 20% στα franchise καταστημάτων McDonald’s στην Κίνα, το Μακάο και το Χονγκ Κονγκ στο 48%.

Άλλωστε, τα μπέργκερ και τα latte δεν προκαλούν τις συγκρούσεις που έχουν περισσότερες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας στην περίπλοκη σχέση ΗΠΑ-Κίνας.

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας επιδεινώνουν το κλίμα

Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας έφτασαν σε χαμηλό σημείο τον Φεβρουάριο, όταν ο Μπάιντεν διέταξε να καταρριφθεί ένα κινεζικό κατασκοπευτικό μπαλόνι που διέσχιζε τις ηπειρωτικές Ηνωμένες Πολιτείες.

Το Πεκίνο, το οποίο ισχυρίζεται ότι η αυτοδιοικούμενη Ταϊβάν είναι δική του επικράτεια, διαμαρτυρήθηκε επίσης για μια στάση στις ΗΠΑ, νωρίτερα αυτό το έτος. Η Κίνα απάντησε στους νέους ελέγχους των ΗΠΑ στις εξαγωγές προηγμένων τσιπ υπολογιστών και στην τεχνολογία θέτοντας δικά της όρια στις εξαγωγές ζωτικών αγαθών όπως ο γραφίτης, το γάλλιο και το γερμάνιο, όλα τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ημιαγωγών, ηλιακών συλλεκτών, πυραύλων και ραντάρ.

Η σχέση φαίνεται να σταθεροποιείται κάπως, καθώς τελειώνει το 2023, όπως υπογραμμίστηκε από τη συνάντηση Μπάιντεν και Σι τον περασμένο μήνα έξω από το Σαν Φρανσίσκο.

Αλλά από τότε, οι κορυφαίοι σύμβουλοι του Μπάιντεν είπαν ότι δεν υπάρχουν σχέδια για αλλαγή της στρατηγικής της αυστηροποίησης των κανονισμών και του αποκλεισμού των επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας που εδρεύουν στις ΗΠΑ στην Κίνα, επικαλούμενοι ανάγκες εθνικής ασφάλειας.

Τόσο ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, το φαβορί των Ρεπουμπλικανών για τις προεδρικές εκλογές του 2024, όσο και ο Μπάιντεν ανησυχούν ότι θα εξαρτώνται από την Κίνα, έναν πιθανό αντίπαλο, για προμήθειες κρίσιμων υλικών που χρησιμοποιούνται σε πολλά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας. Και οι δύο προσπάθησαν να μειώσουν την εξάρτηση της Αμερικής από τα κινεζικά εργοστάσια και έχουν ενθαρρύνει τις εταιρείες να φύγουν από την Κίνα προς άλλες χώρες.

Ωστόσο, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν έχουν δηλώσει ότι δεν θέλουν να δουν μια πλήρη αποσύνδεση των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.

Περιορισμός ρίσκου, ναι. Αποσύνδεση, όχι

«Περιορισμός ρίσκου, ναι. Αποσύνδεση, όχι», είπε ο Νίκολας Μπερνς, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κίνα, σε πρόσφατη εκδήλωση στην Ουάσιγκτον. «Θέλουμε να συνεχίσουμε μια σημαντική εμπορική και επενδυτική σχέση με την Κίνα, απλώς όχι… στη σφαίρα που θα μπορούσε να την βοηθήσει να μας ξεπεράσει κάποια στιγμή τα επόμενα 10 χρόνια στη στρατιωτική τεχνολογία».

Η Ροουζμαρί Κόουτς, εκτελεστική διευθύντρια του μη κερδοσκοπικού Ινστιτούτου Reshoring, σημείωσε ότι οι αποφάσεις για επέκταση ή μείωση είναι σχετικά εύκολες για μια εταιρεία όπως η McDonald’s ή τους ανταγωνιστές της στο fast-food.

Τα franchise «μπορούν να ανοίξουν ή να κλείσουν», είπε η Κόουτς. «Δεν είναι σαν να επενδύεις σε ένα εργοστάσιο αυτοκινήτων».

Η τεράστια αγορά της Κίνας είναι ζωτικής σημασίας για πολλές ξένες εταιρείες: Στην ετήσια συγκέντρωση τους για την ημέρα των επενδυτών αυτόν τον μήνα, τα στελέχη της McDonald’s παρατήρησαν ότι 70 εκατομμύρια από τα 150 εκατομμύρια πελάτες που δραστηριοποιούνται στο πρόγραμμα πιστότητας πελατών της βρίσκονται στην Κίνα.

Η KFC China λέει ότι η ανάπτυξη στα νέα της καταστήματα ήταν κατά μέσο όρο πάνω από 22% τα τελευταία πέντε χρόνια και σχεδιάζει να ανοίξει 1.200 επιπλέον καταστήματα τα επόμενα τρία χρόνια. Η αλυσίδα Popeyes Louisiana Kitchen λειτουργεί ξανά στην Κίνα από τον προηγούμενο Αύγουστο με ένα εμβληματικό εστιατόριο στη Σαγκάη και σχεδιάζει να ανοίξει 1.700 καταστήματα τα επόμενα 10 χρόνια.

Το… βιολί του το Πεκίνο

Όμως, παρά την υπόσχεση της τεράστιας αγοράς της Κίνας, οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν άλλους λόγους να σκεφτούν δύο φορές την επέκτασή τους στην Κίνα.

Τον Ιούλιο, οι ΗΠΑ συνέστησαν στους Αμερικανούς να επανεξετάσουν το ταξίδι στην Κίνα λόγω αυθαίρετων απαγορεύσεων επιβολής του νόμου και εξόδου και του κινδύνου παράνομων κρατήσεων.

Η υπουργός Εμπορίου Τζίνα Ραϊμόντο προειδοποίησε τους κινέζους ηγέτες ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις ενδέχεται να σταματήσουν να επενδύουν στη χώρα εάν δεν αντιμετωπιστούν παράπονα για επιδείνωση των συνθηκών λόγω επιδρομών σε εταιρείες, ανεξήγητων προστίμων και απρόβλεπτης συμπεριφοράς αξιωματούχων.

Ενώ επιμένει ότι η Κίνα επιθυμεί να έχει ξένες επενδύσεις, το Πεκίνο δεν έδωσε καμία ένδειξη ότι ενδέχεται να αλλάξει τις πολιτικές στο εμπόριο, στην πρόσβαση στην αγορά και άλλες πολιτικές που ενοχλούν την Ουάσιγκτον και τους άλλους εμπορικούς της εταίρους.

Για την Ουάσιγκτον είναι ένα θέμα χάραξης γραμμών οι οποίες προς το παρόν είναι δυσδιάκριτες για κλάδους χαμηλής τεχνολογίας, όπως τα fast food.