Mέση Ανατολή: Ποια κράτη φλερτάρουν με την χρεοκοπία

Μόλις 100 ημέρες μετά τη βάναυση επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ που ξεκίνησε τον πόλεμο στη Γάζα, η σύγκρουση εξακολουθεί να κλιμακώνεται. Στις 11 Ιανουαρίου, η Αμερική και η Βρετανία άρχισαν να επιτίθενται σε οχυρά των Χούτι στην Υεμένη, μετά από μήνες πυραυλικών επιθέσεων των Χούτι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Πέντε ημέρες αργότερα, το Ισραήλ εξαπέλυσε το μεγαλύτερο στοχευμένο μπαράζ μέχρι σήμερα στο Λίβανο. Στόχος της είναι η Χεζμπολάχ, μια μαχητική ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν, σύμφωνα με τον Economist.

Moody’s: Γιατί δεν βλέπει νέο κύμα πληθωρισμού

Ένας πλήρης περιφερειακός πόλεμος έχει μέχρι στιγμής αποφευχθεί, κυρίως επειδή ούτε το Ιράν ούτε η Αμερική τον θέλουν. Ωστόσο, οι οικονομικές συνέπειες της σύγκρουσης είναι ήδη τεράστιες. Οι εμπορικοί δρόμοι αποκλείονται, διαταράσσοντας την παγκόσμια ναυτιλία και καταστρέφοντας τις τοπικές οικονομίες. Οι πιο παραγωγικές βιομηχανίες της Μέσης Ανατολής χτυπιούνται. Και στον Λίβανο και τη Δυτική Όχθη, οι αυξανόμενες κακουχίες απειλούν να προκαλέσουν ακόμη περισσότερη βία.

Αν κοιτάξουμε το εμπόριο, πριν από την επίθεση της Χαμάς, το ένα πέμπτο των συνολικών εξαγωγών της μέσης χώρας της Μέσης Ανατολής – από την ισραηλινή τεχνολογία έως το πετρέλαιο από τον Κόλπο – στάλθηκαν κάπου αλλού στην περιοχή. Οι γεωπολιτικοί εχθροί συναλλάσσονταν όλο και περισσότερο μεταξύ τους. Τώρα, οι διαδρομές που μετέφεραν περισσότερα από τα μισά αγαθά είναι μπλοκαρισμένες. Το ενδοπεριφερειακό εμπόριο έχει καταρρεύσει. Ταυτόχρονα, το κόστος αποστολής αγαθών από τη Μέση Ανατολή έχει αυξηθεί. Αυτό θα οδηγήσει πολλούς εξαγωγείς, που λειτουργούν με ισχνά περιθώρια κέρδους, εκτός αγοράς τους επόμενους μήνες.

Η Ερυθρά Θάλασσα «χειριζόταν» το 10% όλων των αγαθών που διακινούνταν σε όλο τον κόσμο. Αλλά από τότε που οι Χούθι άρχισαν να εκτοξεύουν πυραύλους, ο όγκος των πλοίων τους έχει μειωθεί μόλις στο 30% των κανονικών επιπέδων. Στις 16 Ιανουαρίου, η Shell, ένας γίγαντας πετρελαίου και φυσικού αερίου, έγινε η τελευταία πολυεθνική που δήλωσε ότι θα αποφύγει τη θάλασσα, σύμφωνα με τον Economist.

Οι Χούθι πυροδοτούν… χρεοκοπίες

Για ορισμένες από τις χώρες που συνορεύουν με την Ερυθρά Θάλασσα, οι πυραυλικές επιθέσεις των Χούτι έχουν πολύ χειρότερες συνέπειες. Η οικονομία της Ερυθραίας υποστηρίζεται από την αλιεία, τη γεωργία και τις εξαγωγές ορυχείων, οι οποίες ταξιδεύουν δια θαλάσσης λόγω των τεταμένων σχέσεων με τους γείτονές της. Για το Σουδάν που πλήττεται από την κρίση, η Ερυθρά Θάλασσα είναι το μοναδικό σημείο εισόδου για βοήθεια, η οποία δυσκολεύεται να φθάσει στους 25 εκατ. ανθρώπους που την έχουν ανάγκη από τότε που ξεκίνησαν οι επιθέσεις.

Περαιτέρω αναστάτωση θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομική καταστροφή την Αίγυπτο, μία από τις μεγαλύτερες χώρες της περιοχής. Για τον πληθυσμό των 110 εκατομμυρίων, η Ερυθρά Θάλασσα είναι μια ζωτική πηγή δολαρίων. Η κυβέρνησή της κέρδισε 9 δισεκατομμύρια δολάρια το έτος έως τον Ιούνιο από τα διόδια στη Διώρυγα του Σουέζ, η οποία συνδέει τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα. Χωρίς τα έσοδα από τα διόδια, η κεντρική τράπεζα της Αιγύπτου θα είχε ξεμείνει από συναλλαγματικά αποθέματα, τα οποία ανέρχονταν σε 16 δισεκατομμύρια δολάρια (ή εισαγωγές δύο μηνών) στις αρχές του 2023. Η κυβέρνηση θα αντιμετώπιζε επίσης μια τεράστια τρύπα στον προϋπολογισμό της, ο οποίος ήδη βασίζεται σε ενέσεις μετρητών από τα κράτη του Κόλπου και το ΔΝΤ, σύμφωνα με τον Economist.

Και οι δύο κρίσεις ενδέχεται να εκδηλωθούν το 2024. Τα ετήσια έσοδα της Αιγύπτου από το Σουέζ είναι 40% λιγότερα από πέρυσι. Αυτό την θέτει σε πραγματικό κίνδυνο να ξεμείνει από δολάρια, γεγονός που θα ωθούσε την κυβέρνησή της σε χρεοκοπία και τον προϋπολογισμό της σε αταξία.

Οι συγκρούσεις έχουν επίσης πλήξει τις πιο ελπιδοφόρες βιομηχανίες της Μέσης Ανατολής. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου, ο τεχνολογικός τομέας του Ισραήλ ήταν το πιο φωτεινό σημείο του, συνεισφέροντας το ένα πέμπτο του ΑΕΠ της χώρας. Τώρα αγωνίζεται. Οι επενδυτές αποσύρουν τη χρηματοδότηση, οι πελάτες ακυρώνουν παραγγελίες και μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της έχει κληθεί να πολεμήσει.

Η Ιορδανία, εν τω μεταξύ, υποφέρει από τον χαμένο τουρισμό, ο οποίος κανονικά θα αποτελούσε το 15% του ΑΕΠ της. Οι αγώνες της είναι εμβληματικοί για εκείνους σε ολόκληρη την περιοχή: ακόμη και τα κράτη του Κόλπου έχουν δει τον αριθμό των τουριστών να μειώνεται. Τις εβδομάδες μετά τις επιθέσεις της Χαμάς, οι διεθνείς αφίξεις στην Ιορδανία μειώθηκαν κατά 54%. Ακριβώς όπως η Αίγυπτος, τα χαμένα έσοδα την φέρνουν επικίνδυνα κοντά στη χρεοκοπία.

Ωστόσο, η πιο επικίνδυνη οικονομική συνέπεια του πολέμου μπορεί να είναι οι κακουχίες που προκαλούνται στους πληθυσμούς του Λιβάνου και της Δυτικής Όχθης, δύο πυριτιδαποθήκες που θα μπορούσαν εύκολα να εκραγούν και να οδηγήσουν σε περισσότερη βία. Καθώς το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ επιδίδονται σε αεροπορικές επιδρομές, καταστρέφουν το νότιο Λίβανο. Περισσότεροι από 50.000 άνθρωποι έχουν ήδη εκτοπιστεί (καθώς και 96.000 στο βόρειο Ισραήλ). Οι επισκευές θα είναι δαπανηρές, αλλά δεν υπάρχουν μετρητά για αυτές: ο Λίβανος έχει μια αδύναμη κυβέρνηση από τότε που χρεοκόπησε το 2019. Τους τελευταίους μήνες η οικονομική της ελεύθερη πτώση έχει επιταχυνθεί, καθώς οι ξένοι τουρίστες και οι τράπεζες, οι οποίες μαζί αποτελούν το 70% του ΑΕΠ της, έχουν εγκαταλείψει τη χώρα μετά από συμβουλή των κυβερνήσεών τους.