Startups: Γιατί η Bird έπεσε από το… σκούτερ

Όπως πολλοί επαγγελματίες που εργάζονται εκτός τεχνολογίας, ο Edward Fu ήταν σκεπτικός όταν άκουσε για πρώτη φορά για startups που υποστηρίζονται από επιχειρήσεις και επικεντρώνονται σε μια αρκετά πεζή δραστηριότητα: ενοικιάσεις σκούτερ. Αλλά όταν ένας από αυτούς, μια εταιρεία που ονομάζεται Bird, του πρόσφερε μια συνέντευξη εργασίας στην έδρα της στη Σάντα Μόνικα, μια πόλη που ο Fu δεν είχε επισκεφθεί ποτέ, ήταν αρκετά περίεργος να πάει να δει τι αφορούσε η όλη φασαρία, σύμφωνα με το fortune.

Οι «Silicon Valley» της Ελλάδας και τα success stories

«Αποφάσισα στο δρόμο μου προς τη συνέντευξη ότι έπρεπε να οδηγήσω ένα από αυτά τα πράγματα», δήλωσε ο Fu, πρώην εταιρικός δικηγόρος με πτυχίο πληροφορικής, στο Fortune. «Όταν είσαι στη Σάντα Μόνικα μια ωραία καλοκαιρινή μέρα, είναι μια καταπληκτική εμπειρία. Είναι αναζωογονητικό».

Πουλήθηκε.

Ο Fu δεν ήταν μόνος. Πίσω στο 2018, γοητευμένοι κάτοικοι της πόλης και τουρίστες από τη Σάντα Μόνικα έως το Ντάλας συνέρρεαν σε ένα νέο φαινόμενο ηλεκτρικών σκούτερ “dockless”. Μήνες νωρίτερα, ένα πρώην στέλεχος της Uber και της Lyft ονόματι Travis VanderZanden είχε ξεκινήσει την εταιρεία σκούτερ Bird, με 10 οχήματα διαθέσιμα κατά μήκος της ακτής του Ειρηνικού. Οι ανταγωνιστές εμφανίστηκαν σε όλο τον κόσμο.

Οι πελάτες θαμπώθηκαν από τη δυνατότητα να εντοπίσουν αμέσως μια δίτροχη βόλτα με το GPS ενός τηλεφώνου, να ξεκινήσουν το σκούτερ με μια εφαρμογή και να το εγκαταλείψουν οπουδήποτε μετά. Το «όραμα» της Bird για δρόμους με λιγότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και πιο φιλικές προς το περιβάλλον μεταφορές ήταν ένα άλλο πλεονέκτημα. Ίσως το πιο σημαντικό, τα σκούτερ ήταν απλά διασκεδαστικά, σύμφωνα με το fortune.

Από τον θρίαμβο στην κατάρρευση

Μέσα σε οκτώ μήνες από την έναρξη του Bird, η startup καυχήθηκε ότι ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο βόλτες, συχνά σε πόλεις όπου οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν είχαν εγκρίνει ρητά την άφιξή της. Καμία σημασία. Λίγους μήνες αργότερα, οι επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων αποτίμησαν την Bird στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια, σηματοδοτώντας την ταχύτερη άνοδο αποτίμησης για οποιαδήποτε εταιρεία εκείνη την εποχή. Η Uber για σκούτερ ήταν μονόκερος.

Μέχρι το 2019, είχε συγκεντρώσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε αποτιμήσεις που σχεδόν έφτασαν τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Με ένα στόλο σκούτερ που τελικά θα ξεπερνούσε τα 100.000 σε περισσότερες από 300 πόλεις, η Bird τα πήγαινε περίφημα μέχρι που… κατέρρευσε.

Όπως σε κάθε «μεταθανάτια» επιχείρηση πλήθος παραγόντων μπορούν να επισημάνουν γεγονότα που έπαιξαν ρόλο στην πορεία της Bird – με μαθήματα για ιδρυτές νεοσύστατων επιχειρήσεων, υπαλλήλους, επενδυτές, ακόμη και αξιωματούχους της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Αλλά η άνοδος και η πτώση της Bird λέει επίσης κάτι σημαντικό για το κυρίαρχο και συχνά μιμούμενο μοντέλο της Silicon Valley. Είναι μια υπενθύμιση ότι τα περίφημα επιχειρηματικά μοντέλα της οικονομίας διαμοιρασμού που ώθησαν νέους τιτάνες της βιομηχανίας όπως η Uber και η Airbnb στην επιτυχία παρέσυραν επίσης αμέτρητες νεοσύστατες επιχειρήσεις με παρόμοια όνειρα αλλά διαφορετικές πολυπλοκότητες, οδηγώντας σε έντονα αποκλίνοντα αποτελέσματα.

Από την αρχή, η Bird είχε όλα τα σημάδια ότι ήταν το επόμενο αποτυχημένο παράδειγμα της οικονομίας διαμοιρασμού. Όχι μόνο ο Travis VanderZanden είχε τη γενεαλογία της Uber, είχε ακόμη και το ίδιο μικρό όνομα με τον διάσημο συνιδρυτή της Uber, Travis Kalanick.

«Έχοντας μεγαλώσει οδηγώντας ένα δημόσιο λεωφορείο που οδηγούσε η μητέρα του στο Appleton του Wisconsin… Το VanderZanden εμπνεύστηκε να λύσει την πρόκληση «πρώτου και τελευταίου μιλίου» για εκατομμύρια επιβάτες δημόσιων συγκοινωνιών», ανέφερε η Bird στο ενημερωτικό δελτίο της.

Και ενώ η Uber χρειάστηκε μερικά χρόνια (και μια μετάβαση από λιμουζίνες σε πιο προσιτά κοινόχρηστα αυτοκίνητα) για να απογειωθεί, τα σκούτερ της Bird απογειώθηκαν αμέσως . Για τους επενδυτές, ήταν σχεδόν αδύνατο να αντισταθούν.

«Κοιτούσα έξω από το γραφείο μου στον 6ο όροφο ενώ τηλεφωνούσα και κυριολεκτικά παρακολουθούσα 5 σκούτερ να περνούν από το γραφείο μας κάθε 2-3 λεπτά», έγραψε ο εξέχων επενδυτής επιχειρηματικών κεφαλαίων Mark Suster με έδρα τη Σάντα Μόνικα σε μια ανάρτηση το 2018. Τελικά, έγραψε ο Suster, πήγε κατευθείαν στο γραφείο της Bird «και παρακάλεσε τον Travis να πάρει χρήματα από εμάς».

Αλλά οι πόλεις είχαν περάσει από την εμπειρία της Uber. Ήταν προετοιμασμένες. Και σε αντίθεση με την υπηρεσία αυτοκινήτων της Uber, ήταν εύκολο να κατασχεθούν δεκάδες σκούτερ εάν οι αξιωματούχοι τα έκριναν παράνομα. Τα ατυχήματα και οι θάνατοι που αφορούσαν αναβάτες σκούτερ είχαν επίσης επιφυλακτικούς τους τοπικούς κυβερνητικούς αξιωματούχους. Ο «μεγάλος λανθασμένος υπολογισμός» της Bird, σύμφωνα με τον Ali Griswold, συγγραφέα του ενημερωτικού δελτίου Substack Oversharing, σκεφτόταν ότι θα μπορούσε να κινητοποιήσει τους χρήστες της ενάντια στους περιορισμούς της πόλης, όπως έκανε με επιτυχία η Uber. Η Bird τελικά θα αντιστρέψει την πορεία της και θα ακολουθήσει μια πιο συνεργατική προσέγγιση με τοπικούς και κρατικούς αξιωματούχους, σύμφωνα με τα fortune.

Η πίεση των επενδυτών

Για τον Bradley Tusk, έναν πολιτικό στρατηγικό αναλυτή που συμβούλευε τόσο την Uber όσο και την Bird σε ρυθμιστικά θέματα, καθώς και έναν πρώιμο επενδυτή της Bird που συνεισέφερε 1 εκατομμύριο δολάρια στον γύρο Series A, η πίεση που άσκησαν ορισμένοι επενδυτές στον Bird να επεκταθεί ήταν ασφυκτική : «Αυτή είναι μια μεγάλη προειδοποιητική ιστορία για το τι πήγε στραβά στην επιχείρηση τα τελευταία δύο χρόνια».

Μερικοί από τους ανταγωνιστές σκούτερ της Bird εξακολουθούν να κυκλοφορούν: η Lime, ο κορυφαίος αντίπαλος της Bird στις ΗΠΑ, πρόσφατα πείραξε μια μελλοντική IPO, αν και το έχει κάνει και στο παρελθόν. Στην Ευρώπη, όπου η Bird εξακολουθεί να λειτουργεί μέσω θυγατρικής που δεν αποτελεί μέρος της πτώχευσης, δύο μεγάλοι παίκτες ανακοίνωσαν σχέδια συγχώνευσης και σχημάτισαν τη μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρονικών σκούτερ της ηπείρου.

Πολλοί άλλοι έχουν καταρρεύσει ή έχουν καταπιεί εξαγορές. Ακόμα κι αν η Bird καταλήξει χαμένη, όσοι εμπλέκονται στην ιστορία της startup εξακολουθούν να ελπίζουν ότι μια καθαρή, μικρής απόστασης επιλογή αστικής μεταφοράς τελικά θα πιάσει.

«Δεν φτάσαμε εκεί», είπε ο επενδυτής Suster, «αλλά ελπίζω κάποιος να το κάνει».