Καινοτομία: Στην αιχμή της πρωτοπορίας startups, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα – Οι προκλήσεις

Ένα οικοσύστημα καινοτομίας που τολμά, προοδεύει, ανοίγει συνεχώς τα φτερά του με το βλέμμα σταθερά στραμμένο στην πρωτοπορία «χτίζεται» στην Ελλάδα την ώρα που οι startups της χώρας μας, αν και το διεθνές περιβάλλον δεν είναι ευνοϊκό, τραβούν διαρκώς επενδυτικά κεφάλαια. Βέβαια, για να «ωριμάσει» επαρκώς το οικοσύστημα και να σταθεί με αξιώσεις στον ανταγωνισμό απαιτούνται διαρκή άλματα.

Η χαρτογράφηση του οικοσυστήματος καινοτομίας όπως και των προοπτικών και προκλήσεων που αντιμετωπίζει τίθενται επί τάπητος στο συνέδριο «Innovation Greece 5.0: Η Καινοτομία στην Ελλάδα και οι φορείς που τη στηρίζουν».

Οι «Silicon Valley» της Ελλάδας και τα success stories

Το 2024 έχει μπει δυναμικά με τον «πλανήτη» των ελληνικών startups να βρίσκεται σε αναπτυξιακή τροχιά. Μέχρι τις 25 Ιανουαρίου, βάσει στοιχείων του Marathon Venture Capital, στις νεοφυείς επιχειρήσεις διοχετεύθηκαν χρηματοδοτήσεις πέριξ των 30 εκατ. δολαρίων οι οποίες συγκεντρώθηκαν σε οκτώ επενδυτικούς γύρους.

Συγκρατημένη αισιοδοξία

Για το 2024, χωρίς να επαναπαύεται, το οικοσύστημα εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξο. Ο επίμονος πληθωρισμός και οι γεωπολιτικές εντάσεις, που θα μπορούσαν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και τα επενδυτικά τους πλάνα ενδέχεται να «φρενάρουν» τη ροή κεφαλαίων στις startups.

Από την άλλη πλευρά, η  αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας στα μάτια της διεθνούς κοινότητας και οι ευοίωνες αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας λειτουργούν αντισταθμιστικά και  εκτιμάται πως θα επικρατήσουν.

Πάνω από 70 εταιρίες startups στη χώρα μας χρηματοδοτήθηκαν με περισσότερα από 485 εκατ. ευρώ το 2023, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Found.ation μέσα σε ένα «πολεμικό» περιβάλλον αστάθειας και ανασφάλειας.

Τα επίπεδα χρηματοδότησης στην Ελλάδα το 2023 παρουσιάζουν μείωση κατά 24,5%, την ίδια στιγμή που στην Ευρώπη αναμένεται μείωση 38%. Μείωση παρατηρείται και στο κομμάτι της χρηματοδότησης σε πρώιμα στάδια (pre-seed & seed) σε σχέση με το 2022.

Μέσα σε ένα «εχθρικό» περιβάλλον για την χρηματοδότηση της καινοτομίας, οι ελληνικές startups κατάφεραν να αντέξουν τους ισχυρούς κλυδωνισμούς επιτυγχάνοντας να διατηρήσει μέρος της δυναμικής του.

Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνοντας υπόψιν στοιχεία από Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, Dealroom και Found.ation, στα 8,2 δισεκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται η αξία του ελληνικού startup οικοσυστήματος το 2022, με την Ελλάδα να βρίσκεται υψηλά στη σχετική κατάταξη για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το 2023, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, παρέμεινε στα ίδια επίπεδα. Το 2017 η αξία των ελληνικών startups προσέγγιζε τα 1,1 δισ. ευρώ, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους καταδεικνύοντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Found.ation, εκτιμάται ότι έχει περισσότερες από 170 ενεργές startups ανά 1 εκατομμύριο πληθυσμού, ενώ η Βουλγαρία έχει περισσότερες από 230 και η Ρουμανία περισσότερες από 150, γεγονός που μαρτυρά τον σκληρό ανταγωνισμό που αντιμετωπίζει η χώρα μας στην βαλκανική «γειτονιά». Το ελληνικό οικοσύστημα, αν και προοδεύει, καλείται να διανύσει μεγάλη απόσταση.

Το οικοσύστημα της καινοτομίας  που έχει πλέον διαμορφωθεί στην Ελλάδα πατά σε γερές βάσεις με ερευνητικά κέντρα, εκπαιδευτικά ιδρύματα και startups να σέρνουν τον χορό της καινοτομίας.

Εκεί που χτυπά η «καρδιά» της καινοτομίας

Στην αιχμή της πρωτοπορίας βρίσκεται το ερευνητικό κέντρο «Δημόκριτος» όπου πλέον η έρευνα «παντρεύεται» με  τις επιχειρηματικές ανάγκες.

Ο «Δημόκριτος» έχει 120 εγκεκριμένες πατέντες και 12 ενεργούς τεχνοβλαστούς (εταιρείες έντασης γνώσης που συστήνονται για την εμπορική εκμετάλλευση πνευματικής ιδιοκτησίας ενός πανεπιστημίου ή ερευνητικού φορέα). Είναι ενδεικτικό πως ο «Δημόκριτος» επιλέχθηκε να είναι μεταξύ των δέκα ευρωπαϊκών θερμοκοιτίδων που θα χρηματοδοτηθούν από το Innovation Fund του ΝΑΤΟ.

Το ΑΠΘ διαθέτει 98 διπλώματα ευρεσιτεχνίας τα οποία μπορεί μελλοντικά να εκμεταλλευθεί εμπορικά. Οι υψηλής ποιότητας τεχνοβλαστοί του Αριστοτέλειου έχουν προσελκύσει κεφάλαια 1,5 εκατ. ευρώ.

Το ΕΚΕΤΑ διαθέτει 30 ενεργά διπλώματα ευρεσιτεχνίας και 20 τεχνοβλαστούς.

Οι προκλήσεις

Κοινή πρόκληση για ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια αποτελεί η εξεύρεση χρηματοδότησης για να συνεχιστεί απρόσκοπτα το έργο που επιτελείται στα γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας. Η ενίσχυση της εξωστρέφειας, η ανάπτυξη τεχνολογιών που θα καλύπτουν πολλαπλές ανάγκες (ερευνητικές, εμπορικές) και η «διοχέτευση» του ερευνητικού έργου στην αγορά για να κριθεί… επί του πρακτέου σκιαγραφούν τις προκλήσεις οι οποίες ζητούν «απαντήσεις».

Τα νέα πεδία

Την ίδια στιγμή, το οικοσύστημα καινοτομίας «τολμά» να επεκταθεί και σε αρκετά πιο απαιτητικούς και ιδιαίτερα κρίσιμους τομείς όπως είναι η άμυνα ενώ γοργά βήματα προόδου γίνονται από τις ελληνικές νεοφυείς επιχειρήσεις και στην κβαντική μηχανική και υπολογιστική.

Τα δεδομένα και η αλληλεπίδρασή τους αυξάνονται καθημερινά με τόσο μεγάλο ρυθμό που δεν μπορούμε να δημιουργούμε πλέον ολοένα ταχύτερους υπολογιστές με τη σημερινή τεχνολογία. Έτσι, έρχεται η κβαντική μηχανική, η οποία, σε πρώτη φάση, έχει ήδη βρει εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα.

Οι κβαντικοί υπολογιστές εκτιμάται πως θα είναι ικανοί να επιλύσουν περίπλοκα προβλήματα, όπως για παράδειγμα σε πεδία που σχετίζονται με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την κλιματική αλλαγή ή με την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, που σήμερα δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν με τα υπάρχοντα συμβατικά υπολογιστικά συστήματα

Επιπλέον, οι ελληνικές startups «πειραματίζονται» και με την Τεχνητή Νοημοσύνη.