Ρωσία: Οι δυσκολίες στην κατάσχεση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων

Αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πάγωσαν περίπου 280 δισεκατομμύρια δολάρια ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που ήταν «σταθμευμένα» στα τραπεζικά τους συστήματα. Από τότε, διαφωνούν για το τι θα πρέπει -και τι μπορούν- να κάνουν με τα κεφάλαια αυτά.

Ρωσία: Στα σκαριά deal με Δύση για τα δεσμευμένα assets – Ποιους όρους θέτει η Μόσχα

Η Ουάσιγκτον θέλει να τα κατάσχει ώστε να στηρίξει την κατεστραμμένη οικονομία της Ουκρανίας. Ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι επιφυλακτικές, δεδομένης της πιθανότητας ανεπιθύμητων συνεπειών. Το Bloomberg ανέλυσε περί τίνος πρόκειται και ποιες είναι οι τάσεις ανάμεσα στους εμπλεκόμενους.

1. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ παγώματος και κατάσχεσης;

Η δέσμευση ενός περιουσιακού στοιχείου σημαίνει ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, να μετακινηθεί ή να πωληθεί, αλλά η νόμιμη ιδιοκτησία του δεν αλλάζει. Η κατάσχεση ενός περιουσιακού στοιχείου μεταβιβάζει την ιδιοκτησία στην αρχή κατάσχεσης, η οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει ή να πουλήσει το περιουσιακό στοιχείο.

2. Ποια ρωσικά περιουσιακά στοιχεία έχουν δεσμευτεί;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η G-7 και η Αυστραλία έχουν παγώσει περίπου 280 δισεκατομμύρια δολάρια περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας με τη μορφή τίτλων και μετρητών. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε επιφανείς Ρώσους πάγωσαν περισσότερα από 58 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία, από τον Μάρτιο του 2023.

3. Τι αφορά η συζήτηση;

Πρώτον, σε τι συμφωνούν οι χώρες: Η ΕΕ, η G-7 και η Αυστραλία αποδέχονται όλες ότι αυτά τα κονδύλια πρέπει να παραμείνουν εκτός πρόσβασης από τη Ρωσία, εκτός εάν συμφωνήσει να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Αλλά διαφωνούν για το αν μπορούν πραγματικά να τα χρησιμοποιήσουν και πώς. Οι ΗΠΑ θέλουν να δεσμεύσουν τα περιουσιακά στοιχεία και έχουν υποστήριξη από Ηνωμένο Βασίλειο και Καναδά. Γαλλία, Γερμανία και ΕΚΤ έχουν εκφράσει ανησυχίες για μια τέτοια κίνηση και προσπαθούν να αποφύγουν οποιαδήποτε γρήγορη απόφαση.

Προς το παρόν, η ΕΕ σημειώνει σιγά-σιγά πρόοδο σε χωριστά σχέδια για να επιβάλει τουλάχιστον έναν απροσδόκητο φόρο στα κέρδη που παράγονται από τα παγωμένα κεφάλαια. Τα κέρδη ανήλθαν σε 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023..

4. Οι κίνδυνοι από την κατάσχεση ρωσικών κεφαλαίων

Η Γαλλία, η Γερμανία και η ΕΚΤ ανησυχούν για τα ρωσικά αντίποινα που στοχεύουν ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία, καθώς και για τον πιθανό αντίκτυπο στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα του ευρώ ως αποθεματικού νομίσματος. Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν υποβάθμισε τέτοιους κινδύνους τον Φεβρουάριο.

Η Ρωσία έχει απειλήσει με αντίποινα που θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν δήμευση περιουσιακών στοιχείων από «μη φιλικές» χώρες που κρατούνταν στις δικές της τράπεζες που είχαν επίσης παγώσει στην αρχή της σύγκρουσης που εκτιμάται ότι ανέρχονται σε σχεδόν 6,6 δισεκατομμύρια δολάρια στα τέλη του 2022. Η Μόσχα διερευνά νομικές ενέργειες που θα μπορούσαν να βαλτώσουν κάθε προσπάθεια της Δύσης για κατάσχεση για χρόνια.

Επίσης μια μαζική αρπαγή περιουσιακών στοιχείων θα παραβίαζε μια βασική αρχή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος – την ιερότητα της ιδιοκτησίας. Τι μήνυμα θα στελνόταν εάν οι χώρες που θεωρούν τους εαυτούς τους στυλοβάτες μιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες θεωρηθεί ότι τους παραβαίνουν όταν δεν τους βολεύουν;

5. Πόσο σταθερές είναι οι προτάσεις που εξετάζονται;

Είναι όλες ριψοκίνδυνες. Η χρήση των περιουσιακών στοιχείων ως εγγύηση θα απέφευγε μια κατ’ αποκοπή κατάσχεση, αλλά θα έπρεπε να αλλάξουν χέρια εξαρχής πριν χρησιμοποιηθούν ως βάση για νέα συγκέντρωση κεφαλαίων.

Μια εναλλακτική λύση περιλαμβάνει τη χρήση των κεφαλαίων χωρίς κατάσχεση. Η ιδέα είναι ότι οι κυβερνήσεις της G-7 θα παράσχουν μια «εγγύηση» στις αγορές ότι τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία δεν θα επιστραφούν στη Ρωσία εκτός εάν συμφωνήσει να πληρώσει το κόστος της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.

6. Ποιο είναι το νομικό επιχείρημα για τις κατασχέσεις;

Κατά την άποψη των ΗΠΑ, τα λεγόμενα αντίμετρα προσφέρουν μια νομική βάση για μια μελλοντική κατάσχεση. Αυτός ο όρος αναφέρεται σε μέτρα που θα ήταν παράνομα εάν επιβληθούν σε ένα κράτος που δεν έχει παραβιάσει τις διεθνείς του υποχρεώσεις — αλλά επιτρέπονται εάν ληφθούν εναντίον ενός παραβατικού κράτους. Εάν η πίεση αποτύχει, τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση αποζημιώσεων.

Οι χώρες της G-7 εξετάζουν ένα «σκληρό και περίπλοκο τεχνικό» μονοπάτι για να βρουν «μια σταθερή νομική βάση», δήλωσε ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Τζιανκάρλο Τζορτζέτι τον Φεβρουάριο.

7. Τι γίνεται με εκείνα τα ρωσικά σούπερ γιοτ;

Προκύπτουν τα ίδια νομικά διλήμματα. Οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε επιφανείς Ρώσους έχουν παγώσει περίπου 58 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων κατοικιών, γιοτ και ιδιωτικών αεροσκαφών. Σχετικά λίγα έχουν κατασχεθεί, καθώς συνήθως επιτρέπεται μόνο όταν αποδεικνύεται ότι τα περιουσιακά στοιχεία είναι προϊόντα εγκλήματος. Αυτό είναι δύσκολο να αποδειχθεί στο δικαστήριο.

8. Υπάρχει προηγούμενο για κατάσχεση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων;

Μετά την εισβολή στο Ιράκ το 2003 και την εκδίωξη του Σαντάμ Χουσεΐν, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους διέταξε την κατάσχεση 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων ιρακινών κεφαλαίων που κρατούνταν σε αμερικανικές τράπεζες, μερικά από τα οποία πήγαν για να πληρώσουν τους μισθούς των ιρακινών κυβερνητικών υπαλλήλων. Το 1996, οι ΗΠΑ κατέσχεσαν κουβανικά κεφάλαια και τα χρησιμοποίησαν αργότερα για να βοηθήσουν στην αποζημίωση των οικογενειών τριών Αμερικανών που σκοτώθηκαν όταν τα αεροπλάνα τους καταρρίφθηκαν από την Κούβα.