Novo Nordisk: Πώς το Ozempic άλλαξε το σκανδιναβικό βασίλειο

Τα κεντρικά γραφεία της Novo Nordisk, της πολυτιμότερης εταιρείας της Ευρώπης, βρίσκονται στην άκρη της δανικής πρωτεύουσας Κοπεγχάγης, αλλά το κέντρο παραγωγής της βρίσκεται εδώ και δεκαετίες στο Kalundborg, μια πόλη 17.000 κατοίκων στη δυτική άκρη του νησιού της Ζηλανδίας, μιάμιση ώρα με το τρένο από την Κοπεγχάγη.

Η παρουσία της Novo Nordisk μετέτρεψε το Kalundborg σε μια ευρωπαϊκή εργοστασιακή πόλη του 21ου αιώνα. Όπως το Μάιντς στη Γερμανία, όπου η τοπική εταιρεία BioNtech γνώρισε ταχεία ανάπτυξη χάρη στο πρωτοποριακό εμβόλιο για την Covid-19, αυτό το δανέζικο απομονωμένο μέρος δείχνει πώς ένας μεγάλος παραγωγικός παίκτης μπορεί ακόμη να κυριαρχήσει σε ένα τοπικό οικονομικό τοπίο, ακόμη και όταν πολλά μέρη της Ευρώπης περνούν στη μεταβιομηχανική εποχή.

Ozempic: Τα γυμναστήρια το «αγκαλιάζουν» και επενδύουν στην ανερχόμενη κατηγορία φαρμάκων

Ακόμα μία φορά

Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτή η μικρή πόλη της Δανίαςβρίσκεται στο επίκεντρο του εδιαφέροντος. Τη δεκαετία του 1920, ένα στοίχημα ενός επιχειρηματία για ένα νέο ναυπηγείο στο Kalundborg δεν πήγε καλά. Δεκαετίες αργότερα, το 1963, ο n 1963, επιχειρηματίας Axel Byvang λανσάρει τα περίφημα Carmen Curlers για σγουρά μαλλιά.

Προσπάθειες έγινα κι άλλες, χωρίς κάποια ιδιαίτερη επιτυχία – σε τέτοιο βαθμό όμως που το ερώτημα για τον δήμαρχο Martin Damm είναι πότε, ή ακόμη και αν, θα συμβεί ξανά κάτι ανάλογο.

Τώρα, λίγες εκατοντάδες μέτρα από το γραφείο του Damm, ένας νέος γίγαντας υψώνεται μέσα σε μια συστάδα γερανών και σύννεφα αναδευμένης σκόνης: μια τεράστια επέκταση του εργοστασίου της Novo Nordisk, ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ινσουλίνης στον κόσμο και της εταιρείας που βρίσκεται πίσω από το φάρμακο Ozempic για τον διαβήτη και τη θεραπεία κατά της παχυσαρκίας Wegovy.

Αντίκτυπος δίχως όρια

Πράγματι, ο αντίκτυπος της επιτυχίας της Novo Nordisk επεκτάθηκε πολύ πέρα από το Kalundborg.

Πέρυσι, η εκτίναξη των κερδών της εταιρείας και τα ποσοστά επανεπένδυσης θεωρήθηκαν ευρέως ως ο βασικός λόγος για τον οποίο η Δανία απέφυγε την ύφεση και για τον οποίο τα επιτόκια θα μπορούσαν να παραμείνουν σχετικά χαμηλά, περιορίζοντας τις πληρωμές στεγαστικών δανείων για πολλούς Δανούς ιδιοκτήτες κατοικιών.

Αλλά η άνοδος της Novo Nordisk έχει επίσης εγείρει ανησυχίες σε μια χώρα με λιγότερους από 6 εκατομμύρια κατοίκους σχετικά με το κατά πόσον θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ανθυγιεινή υπερεξάρτηση «τύπου Nokia», δηλαδή από μια μόνο εταιρεία ή έναν τομέα.

«Εάν ο ρυθμός αύξησης των πωλήσεων και της παραγωγής της Novo Nordisk για κάποιο λόγο επιβραδυνθεί ή ακόμη και αντιστραφεί, η δανική οικονομία δεν θα αποκομίσει πλέον οικονομικά οφέλη», δήλωσε στο Politico ο Jens Nærvig Pedersen, αναλυτής της δανείστριας Danske Bank.

«Η οικονομία της Δανίας μπορεί να έχει παρόμοια μοίρα με τη φινλανδική οικονομία μετά την πτώση της Nokia», πρόσθεσε, αναφερόμενος στη φινλανδική κατασκευάστρια εταιρεία κινητών τηλεφώνων που δεν επέζησε της μετάβασης στα smartphones. «Στην περίπτωση της Δανίας, θα είχε πιθανότατα ορατό αρνητικό αντίκτυπο στο ΑΕΠ και την ανεργία και τα επιτόκια θα ήταν πιθανότατα επίσης υψηλότερα».

Μια «αειφόρος» πόλη

Στο Kalundborg, τα πιθανά μειονεκτήματα της εξάρτησης από τη Novo Nordisk φαίνονται πως ανήκουν στο μακρινό μέλλον.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Δανίας (και πρώην πρωθυπουργός) Lars Lokke Rasmussen εργκαινίασε τα πρώτα έργα στη νέα τοποθεσία τον Νοέμβριο. Η Novo Nordisk, είπε, χτίζει πάνω σε μια περήφανη τοπική παράδοση βιομηχανικής καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένης της Carmen Curlers, της κατασκευάστριας εταιρείας για μπούκλες μαλλιών. «Αλλά νομίζω ότι η Novo Nordisk είναι μια πιο βιώσιμη επένδυση», είπε χαμογελώντας.

Περίπου 4.500 άνθρωποι εργάζονται ήδη στο εργοστάσιο της Novo Nordisk στο Kalundborg – που αντιστοιχεί περίπου στο ένα τέταρτο του πληθυσμού της πόλης. Ο αριθμός των εργαζομένων πρόκειται να αυξηθεί κατά άλλα 1.500 άτομα, καθώς η εταιρεία διοχετεύει περίπου 8 δισεκατομμύρια ευρώ σε προγραμματισμένες επενδύσεις.

Ο δήμαρχος Damm δήλωσε ότι τα έσοδα από τον φόρο εταιρειών αυξήθηκαν κατά τα τελευταία χρόνια, δεκαπλασιάζοντας τα από περίπου 2,7 εκατομμύρια ευρώ όταν ανέλαβε το δημαρχείο το 2010 σε περίπου 27 εκατομμύρια ευρώ σήμερα.

Η αύξηση των καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας σημαίνει ότι τα έσοδα της πόλης από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων αυξήθηκαν, ακόμη και όταν οι πληρωμές ανεργίας και επιδομάτων μειώθηκαν. Το ποσοστό ανεργίας στην πόλη είναι 2,3%, έναντι 6,4% το 2010.

Ο δήμος έχει χρησιμοποιήσει τα επιπλέον μετρητά του με δύο κύριους τρόπους. Πρώτον, έχει μειώσει τους φόρους εισοδήματος έξι φορές σε διάστημα 10 ετών- στο 24,2%, ο τοπικός φορολογικός συντελεστής είναι τώρα περίπου 2 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερος από ό,τι οι γειτονικοί δήμοι, όπως το Odsherred και το Slagelse.

Δεύτερον, έχει επενδύσει σε τοπικά έργα: Ένας νέος σιδηροδρομικός σταθμός εξυπηρετεί το προάστιο γύρω από την τοποθεσία της Novo Nordisk και ο σταθμός του κέντρου της πόλης πρόκειται να αναβαθμιστεί. Εν τω μεταξύ, νέες, χρηματοδοτούμενες από το δήμο προβλήτες προβάλλουν στη θάλασσα από ένα νέο δημόσιο πάρκο.

Αποφυγή της… ολλανδικής νόσου

Το Kalundborg δεν είναι μια πόλη-πρότυπο του 19ου αιώνα, όπως το Port Sunlight της βρετανικής σαπωνοποιίας Lever Brothers ή το Bournville της σοκολατοποιίας Cadbury, όπου οι εταιρείες διέπουν όλες τις πτυχές της τοπικής ζωής και καλύπτουν τις περισσότερες ανάγκες των κατοίκων τους.

Στον κεντρικό δρόμο, ήταν σαφές ότι παρά τις γενικά λαμπρές προοπτικές της πόλης, πολλά καταστήματα λιανικής εξακολουθούσαν να παλεύουν να επιβιώσουν, όπως δείχνουν οι πινακίδες στις βιτρίνες κάποιων καταστημάτων πυ ανακοινώνουν πως κλείνουν.

Εδώ δεν υπάρχουν μεγάλα έργα στέγασης που χρηματοδοτούνται από εργοστάσια ή δήμους: Είναι η ιδιωτική αγορά που αναμένεται να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση καθώς περισσότεροι εργαζόμενοι μετακομίζουν στο Kalundborg.

Ο Damm αναγνώρισε ότι θα υπάρξει πιθανώς καθυστέρηση στην προσφορά: «Μία από τις προκλήσεις μας είναι η έλλειψη νέων κατοικιών, αλλά αυτές έρχονται τώρα».

Υπάρχει επίσης η απειλή της λεγόμενης «ολλανδικής νόσου», όπου αυτό που αρχικά μοιάζει με απρόσμενο κέρδος καταλήγει να έχει επιβλαβή αποτελέσματα μακροπρόθεσμα. Το σύνδρομο ονομάστηκε έτσι λόγω των επιπτώσεων μιας έκρηξης στη βιομηχανία φυσικού αερίου των Κάτω Χωρών, η οποία τελικά είχε καχεκτική επίδραση σε άλλους τομείς της οικονομίας.

Μάκρο κίνδυνοι

Ευρύτερα, οι μακροοικονομικοί έχουν επίσης το βλέμμα τους στραμμένο στους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με την ανάπτυξη της Novo Nordisk, συγκεκριμένα ότι η δανική οικονομία στο σύνολό της μπορεί να γίνει υπερβολικά εξαρτημένη από αυτήν ως τον μεγαλύτερο φορολογούμενο της χώρας, και αναφέρουν τακτικά την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Nokia ως παράδειγμα προς αποφυγήν.

Αυτή η άλλοτε κορυφαία εταιρεία της αγοράς παρήγαγε το 4% του φινλανδικού ΑΕΠ στο γύρισμα του αιώνα, πριν η αποτυχία της να κάνει το άλμα στα smartphones προκαλέσει ραγδαία μείωση των κερδών της, η οποία έπληξε σοβαρά την ευρύτερη οικονομία.

«Η κυβέρνηση θα μπορούσε να γίνει πιο εφησυχαστική σε σχέση με τον στόχο της για υγιή δημόσια οικονομικά, αν αισθανόταν ότι θα μπορούσε να βασίζεται σε αυξανόμενα έσοδα από τη Novo Nordisk», δήλωσε ο Nærvig Pedersen της Danske. Πρόσθεσε ότι μέχρι στιγμής δεν έχει δει κανένα σημάδι τέτοιου εφησυχασμού.

Στην περίπτωση της Δανίας, ο κίνδυνος θα ήταν ότι η άνοδος της Novo Nordisk θα μπορούσε να οδηγήσει σε ενίσχυση του δανέζικου νομίσματος, το οποίο με τη σειρά του θα μπορούσε να καταστήσει τις εξαγωγές της χώρας ακριβότερες στις διεθνείς αγορές, πλήττοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την ικανότητά τους να αναπτυχθούν.