Ελιά Καλαμών: Το «στοίχημα» της επόμενης ημέρας – Τι σηματοδοτεί η απόφαση του ΣτΕ

Τίτλοι τέλους έβαλε η απόφαση «βόμβα» του Συμβουλίου της Επικρατείας στην πολύχρονη δικαστική διαμάχη για την επιτραπέζια ελιά Καλαμών, το οποίο αποφάνθηκε ότι η ονομασία Kalamata Olives συνυπάρχει με την ΠΟΠ Ελιά Καλαμάτας/PDO «Elia Kalamatas».

Παραγωγοί, μεταποιητές, εξαγωγείς κάνουν λόγο για μια «ιστορική απόφαση» του ΣτΕ για τον κλάδο της επιτραπέζιας ελιάς, καθώς πλέον μπορούν να χρησιμοποιούν την ονομασία Καλαμάτα/Kalamata στην εξαγωγή. Η χώρα μας εξάγει 80.000 τόνους προϊόντος ετησίως, αξίας πλέον των 250 εκατ. ευρώ.

«Τέλος» στη διαμάχη για την ελιά Καλαμών έβαλε το ΣτΕ

Το «στοίχημα» τώρα είναι για τις 150 μεταποιητικές, τυποποιητικές και εξαγωγικές εταιρείες να πετύχουν την προστιθέμενη αξία του προϊόντος, αλλά και το πώς αυτό θα μεταφραστεί για τους 27.000 ελαιοπαραγωγούς, που παράγουν το 97,5% του ελληνικού προϊόντος και που δικαιωματικά αναμένουν αύξηση της τιμής του προϊόντος και του εισοδήματός τους.

Εθνική θωράκιση του προϊόντος

Στην σπουδαιότητα της απόφαση του ΣτΕ αναφέρεται στον ΟΤ ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ Κώστας Ζούκας, τονίζοντας ότι «για να αντιληφθούμε την σπουδαιότητα της απόφασης του ΣτΕ, αρκεί να αναλογιστούμε, ότι σε περίπτωση ακύρωσης της “ΥΑ Γεωργαντά” θα διακινούνταν μόνο οι 277 τόνοι, αξίας περίπου 1 εκατ. ευρώ, ενώ οι 80.000 τόνοι, αξίας περίπου 250 εκατ. ευρώ θα βρίσκονταν μετέωροι, με ότι αυτό συνεπάγεται για τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς και την ίδια τη χώρα».

Το Kalamata olives, αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά brand names των ελληνικών τροφίμων που όπως επισημαίνει ο κ. Ζούκας «με κόπους δεκαετιών κατάφερε ο εξαγωγικός κλάδος να το καθιερώσει στις διεθνείς αγορές». Έτσι, όπως εξηγεί επανέρχεται πλέον η ομαλοποίηση στην εξαγωγές του προϊόντος και εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη απορρόφηση του από τα χέρια των ελαιοπαραγωγών της ποικιλίας, χωρίς να εμποδίζεται ούτε κατ΄ελάχιστο η παραγωγή, παρασκευή και εμπορία του ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας»/PDO «Elia Kalamatas» (277 τόνοι μέσο όρο ετησίως, αξία σχεδόν 1 εκατ. ευρώ). «Τώρα δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος με όλους τους φορείς, από όλες τις Π.Ε. της χώρας για την εθνική θωράκιση του προϊόντος. Εκεί ακριβώς έγκειται και η ιστορικότητα της απόφασης», τόνισε στον ΟΤ.

«Δεν υπάρχουν χαμένοι, μόνο ομαλοποίηση και ασφάλεια”

«Δεν υπάρχουν χαμένοι, υπάρχει μόνο ομαλοποίηση και ασφάλεια. Οι 80.000+ τόνοι αξίας 270+ εκατ. ευρώ σήμερα και 120.000 τόνοι “αύριο” του εθνικού μας προϊόντος, με το ελληνικό, παγκόσμιας εμβέλειας, brand name “Kalamata olives”, θα συνεχίσουν να εξάγονται απρόσκοπτα σε 100+ χώρες χωρίς τον κίνδυνο της απαγόρευσης των εξαγωγών», τόνισε στον ΟΤ  ο πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Επιτραπέζιας Ελιάς (ΔΟΕΠΕΛ) Γιώργος Ντούτσιας.

Όπως μας εξήγησε, η παραπάνω απόφαση του ΣτΕ ομαλοποιεί και καθησυχάζει την εξαγωγική αγορά των ελληνικών επιτραπέζιων ελιών της ποικιλίας Καλαμών/Καλαμάτα και εξασφαλίζει την απρόσκοπτη απορρόφηση του προϊόντος από τα χέρια των ελαιοπαραγωγών της ποικιλίας.

«Τώρα είναι η ώρα, δίχως τη μέγγενη της ακύρωσης της “Απόφασης Γεωργαντά” και την επακόλουθη οικονομική καταστροφή ενός δυναμικού εξαγωγικού κλάδου της αγροτικής μας οικονομίας (27.000+ ελαιοκομικές εκμεταλλεύσεις, 150+ σύγχρονες μεταποιητικές-εξαγωγικές επιχειρήσεις), να συζητήσουν και να συνεννοηθούν με νηφαλιότητα όλοι οι εκπρόσωποι του κλάδου των επιτραπέζιων ελιών για τη δημιουργία προστατευόμενης ονομασίας για όλο το παραγόμενο προϊόν της ποικιλίας Καλαμών/Καλαμάτα της χώρας μας. Οφείλουμε να συστρατευθούμε για το κοινό συμφέρον του κλάδου μας», σημείωσε.

Η πορεία του προϊόντος

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει επεξεργαστεί η ΔΟΕΠΕΛ περίπου 101.000 τόνοι ελιά ποικιλίας Καλαμών/Καλαμάτα από όλη την χώρα συλλέγονται από 27.000 γεωργικές εκμεταλλεύσεις από όλη τη χώρα και οδηγούνται στην μεταποίηση για την παρασκευή του εμπορικού τύπου με την ονομασία «Kalamata olives» από 150 σύγχρονες μεταποιητικές/εξαγωγικές επιχειρήσεις από όλη τη χώρα.

Οι μεταποιητές παρασκευάζουν συνολικά 90.000 τόνους έτοιμο προς κατανάλωση προϊόν από όλη τη χώρα εκ των οποίων οι 80.000 τόνοι αξίας 250 εκατ. ευρώ εξάγονται με την εμπορική ονομασία Kalamata olives σε 100 χώρες και οι 10.000 τόνοι καταναλώνονται στην Ελληνική αγορά.

Αντίστοιχα, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η ελιά με την ονομασία ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας»/PDO «Elia Kalamatas» των επιτραπέζιων ελιών της ποικιλίας του δέντρου «Καλαμών/Καλαμάτα» που παράγεται και μεταποιείται μέσα στην οριοθετημένη ζώνη της Π.Ε. Μεσσηνίας (προέλευση) και που αναγνωρίσθηκε το 1996 ανέρχεται σε 300 τόνους.

Από τη συνολική αυτή ποσότητα, οι 247 τόνοι αξίας έως 1 εκατ. ευρώ εξάγονται με την εμπορική ονομασία PDO «Elia Kalamatas» από την Π.Ε. Μεσσηνίας σε 42 χώρες και 30 τόνοι πωλούνται στην Ελληνική αγορά με την εμπορική ονομασία ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας».

Ιστορία πάνω από 90 χρόνια

Το ταξίδι της ελιάς Καλαμών στις αγορές του κόσμου μετρά σχεδόν 90 χρόνια πορείας, καθώς από την δεκαετία του 1930 οι επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας Καλαμών εξάγονται με το όνομα «Kalamata olives».

Το 1954 με το Β.Δ. 10/ΦΕΚ222/Α/20.9.1954 «Περί επιβολής ελέγχου κατά την εξαγωγήν των βρώσιμων ελαιών» το Ελληνικό Κράτος υιοθετεί την παραπάνω ονομασία «Calamata olives» (γαλλική γραφή), καθώς ορίζει τους εμπορικούς εξαγωγικούς τύπους της ποικιλίας.

Το 1979 με το Π.Δ. 221/1979 «Περί τυποποιήσεως, συσκευασίας και ποιοτικού ελέγχου των προς εξαγωγήν επιτραπεζίων ελαιών» η ελληνική Διοίκηση θωρακίζει το ήδη γνωστό πλέον της ποικιλίας «Calamata» (brand name) στις αγορές του εξωτερικού και υποχρεώνει ρητά τις εξαγωγικές επιχειρήσεις να εξάγουν τις επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας Καλαμών/Kalamata, με την ονομασία αυτή. Δηλαδή η ελληνική Διοίκηση με το Π.Δ.221/1979 υποχρεώνει ρητά, οι επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας Καλαμών/Kalamata να ονομάζονται στο εξωτερικό “Calamata”.

Το 1993, μετά από 14 χρόνια από το Π.Δ.221/1979 και ενώ οι επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας Καλαμών/Kalamata παρουσιάζουν αυξημένη εξαγωγική δυναμική (20.000 τόνοι), η Ελληνική Διοίκηση αποδέχεται πρόταση του Ν. Μεσσηνίας για την δημιουργία ΠΟΠ με το όνομα «Ελιά Καλαμάτας» / PDO «Elia Kalamatas» χωρίς – όπως επισημαίνουν άνθρωποι της αγοράς – να μελετήσει τις επιπτώσεις που θα δημιουργούσε στους ελαιοπαραγωγούς, στις μεταποιητικές/εξαγωγικές επιχειρήσεις και στις εξαγωγές των επιτραπέζιων ελιών της ποικιλίας Καλαμών/ Kalamata olives της χώρας. Ας σημειωθεί ότι, η ΠΟΠ «Ελιά Καλαμάτας»/ PDO «Elia Kalamatas» σημαίνει προέλευση και δευτερευόντως ποικιλία, το όνομα της οποίας συμπίπτει με την προέλευση.

Έτσι το 1996 με την έγκριση της ΠΟΠ/PDO από την Επιτροπή της Ε.Ε. οι Έλληνες εξαγωγείς υποχρεούνται από την Ελληνική Διοίκηση να μην εξάγουν με την από 60ετίας καθιερωμένη ονομασία της ποικιλίας Kalamata, που είχε κτιστεί από την ποικιλία και όχι φυσικά από την προέλευση και εξαγόταν σε περισσότερες από 100 χώρες στην παγκόσμια αγορά, λόγω του ότι παραπέμπει στην Προστατευόμενη Ονομασία, μένοντας στην ουσία οι ελληνικές επιτραπέζιες ελιές της ποικιλίας Καλαμών/Kalamata χωρίς όνομα στην εκτός Ελλάδας αγορά.

Την σύγχυση που επικρατούσε στις εξαγωγές της χώρας μετά την θέσπιση του ΠΟΠ (1996) με πολύ σημαντικά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα τα οποία το ΥπΑΑΤ γνώριζε, μετά από διαβούλευση από τον Ιούνιο 2015 και μέχρι το 2018, ήρθε να επιλύσει η υπ΄αριθμ.331/20735/26.2.2018/ΦΕΚ648/Β Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.