Ιταλία: Το μεγάλο «αγκάθι» του δημογραφικού

Σε σημαντική απειλή για την οικονομία με ανυπολόγιστες κοινωνικές προεκτάσεις για την κοινωνική ασφάλιση, τις συντάξεις και την παραγωγή αναδεικνύεται η μείωση των γεννήσεων στην Ιταλία. Πέρσι ο αριθμός αυτός στη χώρα των 59 εκατομμυρίων μειώθηκε κατά 3,6% σε σύγκριση με το 2022, καταγράφοντας υποχώρηση για 15ο συνεχές έτος.

Η εθνική στατιστική υπηρεσία της χώρας, η ISTAT, προβλέπει πλέον ότι εάν συνεχιστεί η τάση αυτή μέσα στα επόμενα 25 χρόνια η μείωση του πληθυσμού στην Ιταλία θα φτάσει το 10%, με το συνολικό αριθμό των κατοίκων να διαμορφώνεται στα 54,5 εκατ. περίπου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης μετά τη Γερμανία και τη Γαλλία θα πρέπει να βασίζεται περισσότερο σε ξένους εργαζομένους για την παραγωγή.

Ιταλία: Αντιμέτωπη και πάλι με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος

Πρόκειται για μεγάλη πρόκληση για την κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι, όπως ήταν και για τις προηγούμενες κυβερνήσεις, αφού η χώρα που έχει μεταξύ άλλων τεράστιο χρέος -137% ως ποσοστό επί του ΑΕΠ- δεν διαθέτει το δημοσιονομικό χώρο για να επιδοτήσει όσο θα ήθελε νέες γεννήσεις σε μια προσπάθεια να αναστραφεί η αρνητική αυτή τάση. Πρόκειται για εξέλιξη το ίδιο αρνητική με τη μείωση του πληθυσμού στην Ελλάδα αφού και στη χώρα μας ο αριθμός των γεννήσεων έχει υποχωρήσει στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών.

Πλέον λόγω της συνεχούς γήρανσης του πληθυσμού η Ιταλία θα χρειάζεται περίπου 280.000 ξένους εργαζόμενους το χρόνο μέχρι και το 2050 προκειμένου να αντισταθμίσει τη μείωση του εργατικού δυναμικού στο εσωτερικό της, δείχνουν χωριστά στοιχεία που παρουσίασε το πρακτορείο ANSA.

Αποκαλυπτικοί του προβλήματος οι αριθμοί

Ο μέσος όρος του πληθυσμού στην Ιταλία έχει ξεπεράσει τα 48 έτη σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ενώ από κοντά ακολουθούν Πορτογαλία, Βουλγαρία και Ελλάδα με περίπου 46 έτη μέσο όρο ηλικίας τη στιγμή που ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι τα 44,5 έτη. Επιπλέον, μαζί με την Πορτογαλία η Ιταλία έχει το υψηλότερο ποσοστό κατοίκων (24%) με ηλικία άνω των 65 ετών. Πρόκειται ουσιαστικά για τον ένας στους τέσσερις κατοίκους της χώρας. Επίσης το 7,6% του πληθυσμού στην Ιταλία έχει ηλικία άνω των 80 ετών, από 3,3% το 1991. Το ποσοστό αυτό στην Ελλάδα ανέρχεται σε 7,1% σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για τον Ιανουάριο του 2023.

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού αυξάνεται -και πιθανότατα θα συνεχίσει να αυξάνεται διαρκώς- λόγω μείωσης των γεννήσεων. Σύμφωνα με την ISTAT, πέρσι καταγράφηκαν 379.000 γεννήσεις στην Ιταλία σημειώνοντας πτώση 3,6% από το 2022. Πρόκειται για μείωση της τάξης του 34,2% από το 2008 που ήταν η τελευταία χρονιά που στην Ιταλία καταγράφηκε αύξηση των γεννήσεων. Το 2023 γεννήθηκαν κατά μέσο όρο 1,2 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ για να παραμείνει σταθερός ο αριθμός του πληθυσμού πρέπει να γεννιούνται 2,1 παιδιά ανά γυναίκα. Το 2023 καταγράφηκαν επίσης στη χώρα 661.000 θάνατοι. Το μέσο προσδόκιμο ζωής στην Ιταλία έχει φτάσει τα 83,1 χρόνια. Για λόγους σύγκρισης, στην Ελλάδα των 10 εκατ κατοίκων περίπου, οι γεννήσεις έφτασαν πέρσι μόλις τις 73.000, υποχωρώντας στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 90 ετών.

Η πρόκληση για τη Μελόνι

Στην Ιταλία οι γυναίκες για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους κάνουν πλέον κατά μέσο όρο το πρώτο τους παιδί σε ηλικία 32 ετών, μεγαλύτερη ηλικία από όσο παλιότερα, γεγονός που μειώνει τις ευκαιρίες για να κάνουν στη συνέχεια περισσότερα, λέει η ISTAT. Η πρωθυπουργός της Ιταλίας έχει υποσχεθεί ότι είναι προτεραιότητα για την κυβέρνησή της να αυξήσει το ποσοστό γεννήσεων και να ενθαρρύνει τις γυναίκες να κάνουν περισσότερα μωρά ώστε να υπάρξει ένα καλύτερο μέλλον στη χώρα. Ωστόσο, ειδικοί που μίλησαν στους Financial Times προειδοποίησαν ότι δεν υπάρχει άμεση λύση για την αναστροφή της ζοφερής δημογραφικής παρακμής της Ιταλίας, η οποία θα απαιτήσει μακροπρόθεσμες πολιτικές που θα αντιμετωπίζουν τους πραγματικούς οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους για τη μη απόκτηση μωρών.

Η μείωση του πληθυσμού

Ο συνολικός πληθυσμός της Ιταλίας μειώθηκε το 2023 κατά 7.000 άτομα παρά τους 282.000 περισσότερους θανάτους από τις γεννήσεις, λόγω κυρίως της εισροής μεταναστών, αλλά και της επιστροφής Ιταλών οι οποίοι ζούσαν σε άλλες χώρες. Πλέον στην Ιταλία ζουν 5,3 εκατ. ξένοι, που αναλογούν σε ποσοστό σχεδόν 9% στο συνολικό πληθυσμό. Η αύξηση του αριθμού των ξένων που ζουν στη χώρα έφτασε το 3,2%, με την πλειοψηφία να βρίσκονται στο βόρειο τμήμα της χώρας που θεωρείται και το πιο πλούσιο.