Οι Κεντρικές Τράπεζες τεντώνουν το σχοινί (και τη «θηλιά»)

Αν για τις ομοσπονδιακές και ενωσιακές κεντρικές τράπεζες η εξημέρωση του θηρίου του πληθωρισμού είναι το Ιερό Δισκοπότηρο, για τις κοινωνίες και τις οικονομίες των επιμέρους κρατικών οντοτήτων το κόστος δανεισμού ιδιωτών και επιχειρήσεων αποτελεί τη θρυαλλίδα. Το αναμμένο εδώ και καιρό φυτίλι έχει ήδη πυροδοτήσει το εκρηκτικό μείγμα της αύξησης όλων των πρωτευουσών και μη βιοτικών δαπανών.

Ετούτη η συνθήκη δεν εμφανίζει προσωρινότητα. Ενώ ο αυξητικός κύκλος των επιτοκίων εκκίνησε από τα τέλη Δεκεμβρίου 2021, όταν η ΕΚΤ προχώρησε στην πρώτη αύξηση, το επίπεδο του κόστους δανεισμού υπερβαίνει το ισχύσαν για μια ολόκληρη σχεδόν δεκαπενταετία. Ακόμη κι αν μεσολαβήσουν ορισμένες μειώσεις η βλάβη στην πραγματική οικονομία είναι μη ευχερώς αναστρέψιμη. Ο κίνδυνος δημιουργίας μιας νέας γενιάς χρεωμένων οντοτήτων, η οποία θα επισωρευθεί στις τσακισμένες από την προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 συναλλακτικές κοινότητες, είναι υπαρκτός.

Η αβελτηρία της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ να προβεί στις πολυπόθητες μειώσεις των επιτοκίων δεν πρέπει να αξιοποιείται ως πρόφαση για την αμφιταλάντευση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η δε επίκληση των πληθωριστικών αντοχών δεν συνιστά επαρκή δικαιολογητική βάση μιας άτολμης ανάσχεσης που έχει προαναγγελθεί για τη θερινή περίοδο.

Στις ΗΠΑ ήδη παρατηρείται το χαμηλότερο επίπεδο στις πωλήσεις ακινήτων από το 1995, ενώ το κρισιμότερο μέγεθος τυγχάνει η κατά 12% αύξηση των αστέγων το 2023 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Δεν χαρακτηρίζει τυχαίως η Wall Street Journal την τρέχουσα συγκυρία ως «the toughest housing market in years». Στην Ένωσή μας τα αντίστοιχα στοιχεία είναι εξόχως ανησυχητικά, καθώς προκύπτει 30% αύξηση των αντίστοιχων αριθμών από το έτος 2018, όταν σε χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης πλέον του ½ του πληθυσμού διαβιεί σε ενυπόθηκη κτήση, καθιστάμενο ουσιωδώς ευάλωτο στους δανειστές του.

Ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης έχει εμφατικά υπογραμμίσει ότι απαιτείται ριζική παρέμβαση με γνώμονα την άρδην αντιστροφή της επιτοκιακής τάσεως, όντας σαφώς εμπειρότερος όλων των συναδέλφων του ως προς την αναπόδραστη αλληλεπίδραση του κόστους δανεισμού, της αδυναμίας εκπλήρωσης οικονομικών υποχρεώσεων των οφειλετών, της απομείωσης της υγιούς πιστωτικής επέκτασης και μιας εκ νέου δηλητηρίασης -των μόλις εξυγιασμένων- ισολογισμών των εγχώριων χρηματοπιστωτικών οργανισμών.

Σε μια αγορά που λειτουργεί με δανεισμό και όχι με ίδια κεφάλαια, όπως η ελληνική, όπου πλέον των 2/3 των υποχρεώσεων συνυφαίνονται με τη στεγαστική πίστη, καθίσταται σαφές ότι η διατήρηση του δυσθεώρητου επιτοκιακού επιπέδου χρηματοδότησης θα προκαλέσει ντόμινο οικονομικών, αλλά και κοινωνικών επιπτώσεων με αναπόφευκτο αντίκτυπο στις ανορθόδοξες πολιτικές επιλογές των χειμαζόμενων ομάδων.

Η άμεση και δραστική μείωση του κόστους δανεισμού μέσω της διαδοχικής συρρίκνωσης των βασικών επιτοκιακών μεγεθών πρέπει να υιοθετηθεί ως μια απροσμάχητη sine qua non στρατηγική των κεντρικών τραπεζών για την αποτροπή της ουσιώδους διάρρηξης των κοινωνικών ιστών των κρατικών οντοτήτων.

* Ο Δημήτριος Κ. Ρούσσης είναι Επίκουρος Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ, Δικηγόρος