Ρώσοι: Επιστρέφουν οι αυτοεξόριστοι που εγκατέλειψαν τον Πούτιν μετά την εισβολή στην Ουκρανία

Αντιμέτωποι με το ισχυρό ενδεχόμενο της επιστροφής βρίσκονται πολλοί από τους ένα εκατομμύριο ρώσους πολίτες οι οποίοι εγκατέλειψαν τη χώρα το πρώτο διάστημα μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Με τον πόλεμο να μαίνεται ακόμη και τον Πούτιν που τον ξεκίνησε έτοιμο να αναλάβει για ακόμη μια εξαετία την εξουσία της Ρωσίας, δεν είναι λίγοι όσοι οδηγούνται στην αναγκαστική επιλογή να τερματίσουν την αυτοεξορία τους. Βασικοί λόγοι για αυτό, είναι οι απορρίψεις που αντιμετωπίζουν κατά την ανανέωση αδειών διαμονής, οι δυσκολίες με τη μεταφορά εργασίας και χρημάτων στο εξωτερικό και οι περιορισμένοι προορισμοί που εξακολουθούν να τους καλωσορίζουν.

«Η επιχείρηση δεν πέτυχε, κανείς δεν μας περιμένει αληθινά» στο εξωτερικό, είπε στο Bloomberg ο Alexey, ένας 50χρονος πρώην πολιτικός σύμβουλος από τη Μόσχα, ο οποίος μετακόμισε στη Γεωργία για να εργαστεί ως επιχειρηματίας αφού συνελήφθη σε αντιπολεμική συγκέντρωση στη ρωσική πρωτεύουσα. Επέστρεψε όταν φαλίρισε, είπε ο ίδιος.

Ρωσία: Οι δυτικές τράπεζες πλήρωσαν 800 εκατ. ευρώ φόρους στο Κρεμλίνο

Η εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 προκάλεσε τέτοια μαζική έξοδο από τη Ρωσία που είχε να παρατηρηθεί από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί έφυγαν διαφωνώντας με τον πόλεμο, αλλά και από τον φόβο της επιστράτευσης.

Γύρισε το κλίμα

Σήμερα, το κύμα αποχωρήσεων έχει ανακοπεί, αν δεν έχει κιόλας αντιστραφεί.

Τον Ιούνιο του 2023, το Κρεμλίνο κόμπαζε ότι οι μισοί από όσους έφυγαν εκείνες τις πρώτες μέρες είχαν ήδη επιστρέψει, κάτι το οποίο φαίνεται να αντανακλά διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία από τις πιο δημοφιλείς χώρες προορισμού καθώς και δεδομένα από εταιρείες μετεγκατάστασης.

Με βάση τα δεδομένα πελατών σε μια εταιρεία μετεγκατάστασης, τη Finion στη Μόσχα, εκτιμάται ότι το 40%-45% όσων έφυγαν το 2022 έχουν επιστρέψει στη Ρωσία, δήλωσε ο επικεφαλής της εταιρείας, Vyacheslav Kartamyshev.

Ο Πούτιν προπαγανδίζει την επιστροφή επιχειρηματιών, και υψηλές ειδίκευσης εργαζομένων. Προβάλλει τις επιστροφές ως ένδειξη υποστήριξης για τις πολιτικές του, ανεξάρτητα από τους πραγματικούς λόγους που βρίσκονται πίσω από αυτές και διακηρύσσει ότι οι Ρώσοι έχουν «την αίσθηση του ανήκειν, την κατανόηση του τι συμβαίνει».

Χιλιάδες επαναπατριζόμενοι ομογενείς βοηθούν επίσης τη Ρωσία να αντιμετωπίσει τις κυρώσεις εν καιρώ πολέμου και να προσφέρει σταθερές οικονομικές επιδόσεις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg Economics, η αντιστροφή της τάσης για μετανάστευση, φαίνεται να έχει προσθέσει από 25% έως 33% στο ετήσιο ΑΕΠ της Ρωσίας το 2023.

Από την άλλη μεριά, οι εργαζόμενοι που επιστρέφουν αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,3% του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων. Συνεπώς, οι επαναπατριζόμενοι ελάχιστα βοηθούν στην αντιμετώπιση της οξείας έλλειψης στην αγορά εργασίας, αλλά υπογραμμίζει την τεράστια συμβολή των επαναπατρισθέντων στην οικονομική δραστηριότητα.

Σύμφωνα με τον ρώσο οικονομολόγο Alex Isakov, οι επαναπατριζόμενοι μετανάστες τείνουν να έχουν υψηλότερους μισθούς και να απασχολούνται σε βιομηχανίες υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Για ορισμένους, η Ρωσία προσφέρει τώρα καλύτερες ευκαιρίες και συνθήκες εργασίας από ό,τι πριν από τον πόλεμο, επειδή η χώρα προσπαθεί να προσελκύσει πίσω ειδικούς που σπανίζουν.

Δεν υπάρχει επιλογή

Ενώ οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των Ρώσων που έφυγαν από τη χώρα δεν ταυτίζονται, οι οικονομολόγοι της Alfa Bank στη Μόσχα υπολόγισαν ότι η Ρωσία έχασε περίπου το 1,5% του συνολικού εργατικού δυναμικού της το 2022, ή περίπου 1,1 εκατομμύρια άτομα. Ενώ κάποιοι πήγαν στην Ευρώπη, πολλοί κατευθύνθηκαν  μέρη όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ταϊλάνδη και η Ινδονησία -κράτη που δεν ακολούθησαν τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στην επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία- καθώς και σε γειτονικές πρώην σοβιετικές χώρες.

Οι ρώσοι πολίτες αντιμετώπισαν δυσκολίες ή άρνηση στην προσπάθειά τους να ανανεώσουν τις άδειες διαμονής που λήγουν, σύμφωνα με τον Kartamyshev του Finion. Οι περισσότεροι από αυτούς τελικά επιλέγουν να επιστρέψουν στη Ρωσία, είπε ο ίδιος.

Τι δείχνουν οι αιρθμοί

Τα στοιχεία του Finion δείχνουν ότι ακόμη και σε φιλικές χώρες, όπως η Αρμενία και η Κιργιζία, οι Ρώσοι έχουν υφίστανται μεγαλύτερους ελέγχους. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα στα ανατολικά, έχουν δυσκολέψει πολύ τους Ρώσους να λάβουν ή να ανανεώσουν προσωρινές άδειες διαμονής, όπως και η Τουρκία, εκπλήσσοντας δεκάδες χιλιάδες Ρώσους, οι οποίοι είτε επέλεξαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, είτε αναζήτησαν άλλον προορισμό.

Ενδεικτικά, ο τρέχων αριθμός αδειών βραχυπρόθεσμης διαμονής για Ρώσους στην Τουρκία ανέρχεται σε περίπου 60.000, μειωμένος στο μισό από 132.000 το 2022, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία.

Τα στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας της Γεωργίας δείχνουν ότι ο αριθμός των Ρώσων που έφυγαν από τη χώρα αυξήθηκε κατά έξι φορές σε 35.344 το 2023, ενώ οι αφιχθέντες μετανάστες μειώθηκαν κατά 16% σε σχέση με ένα χρόνο πριν.

Το Καζακστάν ανέφερε 146.000 νεοεισερχόμενους από τη Ρωσία μέχρι το τέλος του 2022, αλλά ένας ρώσος διπλωμάτης στο Αλμάτι ισχυρίστηκε ότι μετά από ένα χρόνο δεν έμειναν περισσότεροι από 80.000.

Η διαδικασία επαναπατρισμού είναι πιθανό να συνεχιστεί. Σύμφωνα με μελέτη πολιτικών επιστημόνων με επικεφαλής τον Emil Kamalov και την Ivetta Sergeeva στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο στη Φλωρεντία, μόνο το 41% των Ρώσων μεταναστών και σε ορισμένες χώρες μόλις το 16% θεωρεί τις συνθήκες της ζωής του σταθερό ή κάπως σταθερό στις κοινωνίες υποδοχής του.

Αυτή η ανασφάλεια επιδεινώνεται περαιτέρω για το 25% που αναφέρει εμπειρίες διάκρισης, είτε από ντόπιους είτε από δομές και υπηρεσίες.