COP29: Τι διακυβεύεται στη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα

Η COP29, η σύνοδος για το κλίμα που οργανώνει ο ΟΗΕ αυτό τον μήνα στον Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, έχει βαφτιστεί «η COP της κλιματικής χρηματοδότησης» λόγω του κεντρικού στόχου της: να καταλήξει σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση που θα βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να προσαρμοστούν στις συνέπειες της παγκόσμιας θέρμανσης.

Η συζήτηση αναμένεται να είναι δύσκολη μετά την επανεκλογή του Ντόβαλντ Τραμπ, αρνητή της κλιματικής αλλαγής που απειλεί να αποσύρει ξανά τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία προβλέπει ότι η άνοδος της θερμοκρασίας έως το τέλος του αιώνα δεν πρέπει να υπερβεί τους 1,5-2,0 βαθμούς, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

COP29: Σε ανώτατο επίπεδο η εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή

Η διεθνής κοινότητα θα κληθεί επίσης να υλοποιήσει συμφωνίες προηγούμενων συνόδων.

Τα ζητήματα που θα τεθούν επί τάπητος στη σύνοδο που πραγματοποιείται από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου, σύμφωνα με το Reuters.

 COP29, και χρηματοδότηση

Το ακρωνύμιο που κυριαρχεί στις φετινές διαπραγματεύσεις είναι ο «NCQG», ο Νέος Συλλογικός Ποσοτικοποιημένος Στόχος.

Ο όρος αναφέρεται στο ύψος της χρηματοδότησης προς τις αναπτυσσόμενες χώρες από τα τέλη του έτους, οπότε λήγει η δέσμευση για κονδύλια 100 δισ. δολαρίων ανά έτος.

Λίγες ήταν οι φορές που πλούσιες χώρες υλοποίησαν τις δεσμεύσεις τους από το 2020, εντείνοντας τις καχυποψίες φτωχότερων χωρών που απειλούνται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.

Με την COP29 να στοχεύει σε πολύ υψηλότερο στόχο για τα επόμενα χρόνια, τα ανεπτυγμένα κράτη επιμένουν ότι η χρηματοδότηση δεν μπορεί να καλυφθεί αποκλειστικά από τους προϋπολογισμούς τους.

Αντ΄αυτού συζητούν ένα πολύ πιο περίπλοκο πλάνο που προβλέπει μεταρρύθμιση του συστήματος δανεισμού χωρών με τρόπο που αποκλιμακώνει τους οικονομικούς κινδύνους που απορρέουν από τη κλιματική αλλαγή και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων.

Παραμένει ασαφές το ποσοστό της ετήσιας χρηματοδότησης που θα καλύπτεται από κρατικούς προϋπολογισμούς.

Ανεπίλυτο παραμένεο επίσης το ζήτημα του εάν χώρες με ισχυρή ανάπτυξη, όπως η Κίνα και οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Περσικού Κόλπου, θα πρέπει κι αυτές να συνεισφέρουν, όπως υποστηρίζουν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υπηρεσίες του ΟΗΕ εκτιμούν ότι η χρηματοδότηση πρέπει να φτάνει το επίπεδο των μερικών τρισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο.

Όμως αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν που οργανώνουν την Cop29 λένε ότι ο αριθμός θα περιοριστεί σε ένα πιο ρεαλιστικό επίπεδο των «εκατοντάδων δισ.»

Ακτιβιστές προβάλλουν το μήνυμα «Η COP29 δεν μπορεί να αποτύχει» στο Τάουερ Μπριτζ του Λονδίνου στις 7 Νοεμβρίου (Reuters)

Μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα

Στην περυσινή σύνοδο στο Ντουμάι, COP29, η διεθνής κοινότητα συμφώνησε για πρώτη φορά για «μετάβαση» από τα ορυκτά καύσιμα στην πράσινη ενέργεια, χωρίς όμως να προσδιορίζει συγκεκριμένους στόχος.

Έκτοτε, η κατανάλωση και οι εξαγωγές ορυκτών καυσίμων συνεχίζουν να αυξάνονται, με χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Αζερμπαϊτζάν, τη Ναμίμπια και τη Γουιάνα να δίνουν άδειες εκμετάλλευσης για νέες γεωτρήσεις.

Διαπραγματευτές εκτιμούν ότι η COP29 είναι απίθανο να καταλήξει σε χρονοδιαγράμματα για την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, αν και ορισμένες χώρες ίσως πιέσουν για διακοπή της κατασκευής νέων ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών που καίνε ορυκτό κάρβουνο.

Στη σύνοδο θα συζητηθεί επίσης η πρόοδος που έχει επιτευχθεί στη δέσμευση των κυβερνήσεων να τριπλασιάσουν την παραγωγή ΑΠΕ και να διπλασιάσουν την ενεργειακή αποδοτικότητα, ως μέτρα περιορισμού της χρήσης ορυκτών καυσίμων.

Αγορά άνθρακα

Οι κυβερνήσεις προσβλέπουν να αποσαφηνίσουν τους κανόνες για την εμπορία πιστώσεων εκπομπών άνθρακα, τις οποίες κερδίζουν μέσω  της προστασίας δασών και άλλων φυσικών αποθηκών άνθρακα.

Αν και οι πιστώσεις αυτές αποδίδονται σε κάθε χώρα ως προαιρετικό μέτρο αντιστάθμισης των εκπομπών τους, μπορούν επίσης να πωλούνται σε ανοιχτές αγορές.

Ο επιχειρηματικός κόσμος περιμένει από την COP29 να θέσει κανόνες διαφάνειας και περιβαλλοντικής ακεραιότητας για έργα που υπάγονται στον Μηχανισμό Πιστώσεων της Συμφωνίας του Παρισιού (PACM).

Μεταξύ των εκκρεμοτήτων είναι το πώς θα θέτει στάνταρτ ο φορέας που επιβλέπει τον PACM, το εάν οι πιστώσεις πρέπει να αξιολογούνται πριν την αγοραπωλησία τους και το εάν οι πιστώσεις μπορούν να ανακληθούν.

Διαφάνεια

Το Αζερμπαϊτζάν ελπίζει ότι οι κυβερνήσεις θα υποβάλλουν στη σύνοδο τις πρώτες εκθέσεις προόδου κλιματικών δράσεων, πριν από την προθεσμία της 31ης Δεκεμβρίου, παραμένει όμως άγνωστο πόσες θα το πράξουν.

Νέοι εθνικοί στόχοι προβλέπεται να υποβληθούν μέχρι τον Φεβρουάριο.

Μέχρι σήμερα πάντως οι δεσμεύσεις που έχουν υποβληθεί για μείωση των εκπομπών άνθρακα υπολείπονται σημαντικά των στόχων.

Απώλειες και Ζημιές

Δύο χρόνια αφότου η διεθνής κοινότητα συμφώνησε στην COP27 στην Αίγυπτο να βοηθήσει τις φτωχές χώρες με τα κόστη των κλιματικών καταστροφών, από ακραίες πλημμύρες μέχρι επεισόδια ξηρασίας, περίπου 660 εκατ. δολάρια έχουν κινητοποιηθεί μέσω του Ταμείου Απωλειών και Ζημιών, το οποίο θα έχει έδρα στις Φιλιππίνες.

Οι χώρες που απειλούνται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή ζητούν πρόσθετους πόρους για το ταμείο.