Deutsche Welle: Ο Πούτιν ηθοποιός χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη

Ο Ρώσος ηγέτης Βλάντιμιρ Πούτιν αρέσκεται να δείχνει τη σκληρή του πλευρά – οι αντίπαλοι του ωστόσο τον βλέπουν περισσότερο ως ένα δειλό τέρας γεμάτο ανησυχίες. Κάπως έτσι παρουσιάζεται τώρα ο Πούτιν και στην ταινία «Putin», η οποία προβάλλεται στους γερμανικούς κινηματογράφους από τις 9 Ιανουαρίου.

Στην ταινία τον επικεφαλής του Κρεμλίνου «παίζει» μία εκδοχή του Πούτιν που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη. Η ομάδα του Πολωνού σκηνοθέτη Πάτρικ Βέγκα γύρισε μία ταινία τρόμου, όπου παρουσιάζεται η ζωή του Πούτιν ήδη από τη βίαιη παιδική του ηλικία. Ο Βέγκα, τα έργα του οποίου χαρακτηρίζονται συχνά από τους επικριτές του ως χυδαίο σινεμά, εμφανίζει τον Ρώσο πρόεδρο μεταξύ άλλων να τρέμει ημίγυμνο και φορώντας πάνες στο κρεβάτι μιας κλινικής, να κείτεται λερωμένος στο πάτωμα και να τον καθαρίζουν οι νοσηλευτές.

Οι δημιουργοί της ταινίας εμπνεύστηκαν μάλλον από τις εικασίες που κυκλοφορούν γύρω από την κατάσταση της υγείας του Πούτιν. Το Κρεμλίνο βέβαια έχει επαναλάβει πολλάκις πως ο Πούτιν χαίρει άκρας υγείας, με τον Ρώσο πολιτικό να εμφανίζεται στο παρελθόν να κολυμπάει, να κάνει τζούντο ή να παίζει χόκεϊ. Στην ταινία ωστόσο ο πρωταγωνιστής είναι μία ηλικιωμένη εκδοχή του Πούτιν, η οποία βρίσκεται λίγο πριν τον θάνατο.

Πραγματικότητα και φαντασία

Η ταινία περιλαμβάνει αρκετά γεγονότα από τη ζωή του Πούτιν, όπως αυτά έχουν γίνει γνωστά από διάφορες βιογραφίες του Ρώσου προέδρου, με τους δημιουργούς όμως να εντάσσουν και πολλές επινοημένες σκηνές.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μία σκηνή στο προεδρικό γραφείο, όπου ο Πούτιν εμφανίζεται να κάνει σεξ με τη γνωστή Ρωσίδα πρώην αθλήτρια ρυθμικής γυμναστικής Αλίνα Καμπάγιεβα, τη στιγμή που μπαίνει στο γραφείο η άναυδη σύζυγος του προέδρου, Λιουντμίλα. Στην πραγματικότητα η σχέση του Πούτιν με την Καμπάγιεβα δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ – και ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε τον χωρισμό με τη σύζυγό του το 2013.

Σκηνές μίας ζωής γεμάτης βία

Οι θεατές βυθίζονται στην πολυτάραχη ζωή του Πούτιν, συμπεριλαμβανομένης της εποχής που δούλευε στην KGB, το τραυματικό διάστημα που πέρασε στη Δρέσδη και την επιστροφή του στη γενέτειρά του, την Αγία Πετρούπολη (πρώην Λένινγκραντ), όπου κάνει καριέρα στη δημόσια διοίκηση εν μέσω του χάους της δεκαετίας του 1990 στο πλευρό του δημάρχου Ανατόλι Σόμπτσακ.

Στην ταινία παρουσιάζεται και η εικασία πως ο Σόμπτσακ δολοφονήθηκε πριν τις προεδρικές εκλογές 2000, ώστε να μην αποτελέσει κίνδυνο λόγω των όσων γνώριζε εκ των έσω. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή ο Σόμπτσακ πέθανε από καρδιακή προσβολή. Με αυτό το γεγονός και μαζί με την εξόντωση του Μπόρις Γέλτσιν, που παρουσιάζεται ως μπεκρής, η ταινία επιδιώκει να αναδείξει την αστείρευτη δίψα του Πούτιν για εξουσία. Ο Ρώσος πρόεδρος εμφανίζεται στοιχειωμένος από τα φαντάσματα του παρελθόντος, ως ένας ηγέτης που διεξάγει πολέμους όπως στην Τσετσενία και σήμερα στην Ουκρανία πρωτίστως για να καταφέρει να διατηρήσει την εξουσία.

Στο επίκεντρο δεν βρίσκεται το σύστημα, αλλά πάντα ο Πούτιν, ο πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, που οργανώνει ακόμη και εκρήξεις σε σπίτια, για να τρομοκρατήσει τους πολίτες. Ο σκηνοθέτης Βέγκα εστιάζει στον τρόμο που εξαπλώνεται κατά τα πρώτα χρόνια του Πούτιν στον προεδρικό θώκο, παρουσιάζοντας τις ομηρίες στο θέατρο Ντουμπρόβκα (2002) και το σχολείο στο Μπεσλάν (2004).

Η ταινία απεικονίζει επίσης τους ρωσικούς βομβαρδισμούς που ισοπέδωσαν ολόκληρες πόλεις, μεταξύ άλλων και στην Ουκρανία, όπως και τη σφαγή στη Μπούτσα, ως σύμβολα των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου – για τα οποία ο Πούτιν αρνείται μέχρι σήμερα κάθε ευθύνη.

Τίποτα νέο για τη ζωή του Πούτιν

Δεδομένων όλων αυτών, η ταινία μπορεί να θεωρηθεί και ως μία καλλιτεχνική διαμαρτυρία ενάντια στον Πούτιν. Η Ρωσία έχει φυσικά φροντίσει να μην προβληθεί η ταινία στις κινηματογραφικές αίθουσες – αρκετά μέσα ωστόσο αναφέρθηκαν στην ύπαρξή της.

Ο γνωστός βουλευτής Λέονιντ Σλούτσκι χαρακτήρισε την ταινία ως ένα ακόμη στοιχείο «του υβριδικού πολέμου πληροφοριών», το οποίο με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και της τεχνολογίας deepfake επιδιώκει να διαστρεβλώσει την εικόνα της Ρωσίας και του προέδρου της. Ο πολιτικός ξεκαθάρισε πως δεν πρόκειται να δει την ταινία και προτρέπει και τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Ο βουλευτής Αντρέι Λουγκοβόι, ο οποίος είναι ύποπτος για ανάμειξη στη δολοφονία του επικριτή του Πούτιν Αλεξάντερ Λιτβιένκο, σχολίασε από την πλευρά του πως πρόκειται για μία ταινία του χειρίστου είδους.

Η ταινία «Putin» ωστόσο δεν αποτελεί μία ταινία που κινείται αποκλειστικά στο πλαίσιο του παραλογισμού και της αχαλίνωτης φαντασίας – αντιθέτως βρίσκεται εν μέρει τρομακτικά κοντά στην πραγματικότητα. Ο Βέγκα πραγματεύεται μεταξύ άλλων και το ζήτημα του τι συμβαίνει όταν ένας άνθρωπος, όπως ο Πούτιν, συνεχίζει να δρα και να εξουσιάζει, χωρίς να μπορεί κανείς να τον σταματήσει.

Και κάπως έτσι καταλήγουμε στο μεγάλο ερώτημα της σύγχρονης γεωπολιτικής αντιπαράθεσης: κατά πόσο ο Πούτιν, ως επικεφαλής της μεγαλύτερης πυρηνικής δύναμης στην υφήλιο μαζί με τις ΗΠΑ, θα αποφασίσει τελικά κάποια στιγμή να στραφεί και στο έσχατο μέσο – σύμφωνα με το μότο «μετά από εμένα, το χάος».

Πηγή: Deutsche Welle/ Ουλφ Μάουντερ, dpa – Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς