Μπέσεντ: Σχοινοβάτης σε ένα εύθραυστο σχοινί

Αν θα έπρεπε κανείς να περιγράψει τη θέση του Σκοτ Μπέσεντ ως υπουργού Οικονομικών του απρόβλεπτου Τραμπ θα ήταν αυτή του σχοινοβάτη πάνω σε ένα εύθραυστο τεντωμένο σχοινί.

Ως διαχειριστής της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου ο Μπέσεντ καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην οικονομική ατζέντα του Τραμπ που διαρκώς μεταβάλλεται ενώ επιχειρεί να αλλάξει βίαια τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις και στην πώληση των αμερικανικών ομολόγων, διατηρώντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών στη μεγαλύτερη αγορά χρέους του πλανήτη.

Για να γίνει ακόμα πιο κατανοητή η δυσκολία τα χαρακτηριστικά που έκαναν την αγορά των 29 τρισ. δολαρίων να θεωρείται ένα από τα πιο ασφαλή καταφύγια στον κόσμο ήταν η προβλέψιμη οικονομική ανάπτυξη, η σταθερότητα και η ικανότητα διαχείρισης μιας κρίσης. Τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά έχουν πάρει τη μορφή τραπουλόχαρτων στα χέρια του Αμερικανού προέδρου, πληγώνοντας την αξιοπιστία τους.

Από την ανάπτυξη στην ύφεση

Από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στο Λευκό Οίκο οι προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας έχουν αλλάξει άρδην με τα καμπανάκια για ύφεση να αυξάνονται, κυρίως λόγω του εμπορικού πολέμου.

Οι παλινωδίες στη δασμολογική πολιτική έχουν εκνευρίσει τους επενδυτές. Η ανακοίνωση των αμοιβαίων δασμών, η μεγαλύτερη φορολόγηση των εισαγωγών στην αμερικανική οικονομία εδώ και ένα αιώνα ήταν ένα σοκ και είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη πτώση στις αγορές μετοχών και ομολόγων από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Περίπου 6 τρισ. δολάρια σε αξία εξανεμίστηκαν μόνο από τον S&P 500 σε ένα σημείο, ενώ το  sell off στα αμερικανικά ομόλογα οδήγησε την απόδοση του δεκαετούς να «φλερτάρει» με το 5% προτού ο Μπέσεντ συμβάλει στην ενορχήστρωση της 90ήμερης παύσης των δασμών για τις χώρες που δεν είχαν ακόμη προβεί σε αντίποινα.

Οι αγορές έχουν έκτοτε ανακάμψει εν μέρει. Ο S&P 500 έχει καλύψει περίπου τις μισές από τις απώλειές του από τις 2 Απριλίου. Όμως, ορισμένες από τις ζημιές που προκάλεσε η ίδια η κρίση μπορεί να είναι μη αναστρέψιμες, αναφέρει ανάλυση του Bloomberg.Tο δολάριο και τα ομόλογα που θεωρούνταν ως ασφαλή καταφύγια καταγράφουν ρωγμές στην αξιοπιστία τους. Ο εμπορικός πόλεμος με τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη την Κίνα έχει κλιμακωθεί χωρίς ορατή διέξοδο. Η συνεχιζόμενη αστάθεια κινδυνεύει να σπρώξει την ισχυρή οικονομία των ΗΠΑ σε ύφεση, και όλα αυτά ενώ η Ομοσπονδιακή Τράπεζα εξακολουθεί να μάχεται με τον πληθωρισμό, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε απάντηση στα προβλήματα της δημοσιονομικής πολιτικής θα είναι περίπλοκη.

Η υποβάθμιση του sell off

Ο  Μπέσεντ υποβάθμισε το πρόσφατο sell off στα αμερικανικά ομόλογα, απορρίπτοντας το σενάριο ότι ξένες χώρες πουλούσαν αμερικανικά ομόλογα ενώ τόνισε ότι το υπουργείο διαθέτει εργαλεία για να αντιμετωπίσει τις όποιες διαταραχές.

«Δεν νομίζω ότι υπάρχει ντάμπινγκ» από ξένους επενδυτές» ανέφερε σε συνέντευξη του στην τηλεόραση του Bloomberg, ενώ βρισκόταν σε επίσκεψη στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Παράλληλα επεσήμανε ότι υπήρξε αυξημένη ξένη ζήτηση στις δημοπρασίες 10ετών και 30 ετών ομολόγων, ενώ εκτιμά ότι η βουτιά στα ομόλογα είναι κυρίως προϊόν απομόχλευσης.

Μιλώντας  στο Fox Business είπε ότι δεν υπήρχε τίποτα «συστημικό» στην αντίδραση της αγοράς. Και αφού η κυβέρνηση ανέστειλε τους αμοιβαίους δασμούς για να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, παρέμεινε ακλόνητος ότι δεν θα υπάρξει ύφεση στις ΗΠΑ.

Ο Μπέσεντ τηλεγράφησε ότι δεν ήταν ο κινητήριος μοχλός πίσω από την ανακοίνωση των δασμών στις 2 Απριλίου, αλλά μέχρι στιγμής αναλαμβάνει την ευθύνη των διαπραγματεύσεων κατά τη διάρκεια της παύσης των 90 ημερών. Ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase Τζέιμι Ντίμον μιλώντας στο Fox Business λίγο πριν ανακοινωθεί η εν λόγω παύση: «Αφήστε τον Σκοτ να πάρει το χρόνο» για να διαπραγματευτεί. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στις 14 Απριλίου στην τηλεόραση του Bloomberg, ο Μπέσεντ αποκάλυψε ότι παρακολουθεί στενά τον δείκτη φόβου της Wall Street, τον VIX, λέγοντας ότι έχει «πιθανότατα κορυφωθεί», καθώς σηματοδότησε μια «ομαλή διαδικασία» στις διαπραγματεύσεις για τους δασμούς που θα ακολουθήσουν. Ήταν ακριβώς αυτό που ήθελαν να ακούσουν οι έμποροι.

Ωστόσο από εδώ και πέρα αγορές και οικονομολόγοι θα εστιάζουν στις τηλεοπτικές εμφανίσεις του για να δουν σημάδια πώς πηγαίνουν οι διαπραγματεύσεις με τους εμπορικούς εταίρους για τους δασμούς και ο ίδιος θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός.

Treasuries vs. DOGE

Ένας άλλος πονοκέφαλος για τον υπουργό έχει να κάνει με τον Ίλον Μασκ, που προσπαθεί να εφαρμόσει το ίδιο ανατρεπτικό πνεύμα που τον έκανε τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου στο αδιάσπαστο αλλά απαρχαιωμένο και μοναδικής σημασίας σύστημα πληρωμών που εκτελεί τις δαπάνες της αμερικανικής κυβέρνησης.

Η αποστολή του Μασκ να συρρικνώσει το μέγεθος της αμερικανικής κυβέρνησης έχει στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας στο ελάχιστα γνωστό Γραφείο Δημοσιονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομικών. Το γραφείο επιβλέπει τις κάπως αποκεντρωμένες εργασίες του συστήματος πληρωμών – ουσιαστικά το βιβλίο επιταγών της Αμερικής.

Εκεί διεκπεραιώνεται το 88% όλων των πληρωμών της αμερικανικής κυβέρνησης, συνολικού ύψους 5,46 τρισ. δολαρίων ετησίως. Η εργασία που γίνεται στο BFS, η οποία περιλαμβάνει τη διαχείριση του τεράστιου εθνικού χρέους, ήταν απολιτική και πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη για δεκαετίες. Ο Μασκ θέλει να επιβάλει μια πλήρη τεχνολογική επανάσταση και να εκσυγχρονίσει αυτό το σύστημα: Να αναβαθμίσει την τεχνολογία δεκαετιών, να περικόψει το εργατικό κόστος απολύοντας δημόσιους υπαλλήλους που διαχειρίζονται το ευαίσθητο σύστημα εδώ και χρόνια και να επανεξετάσει ορισμένες από τις πληρωμές για την κοινωνική ασφάλιση, τη βοήθεια στις 50 πολιτείες και άλλες εγκεκριμένες από το Κογκρέσο πληρωμές.

Ο Μασκ έχει αποδείξει ότι μπορεί να μεταμορφώσει ολόκληρες βιομηχανίες. Αλλά η απόφαση του Τραμπ να φέρει αυτή τη φρενήρη ενέργεια ακριβώς στην καρδιά του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι επικίνδυνη, αναφέρει το Bloomberg. H κύρια δουλειά του υπουργού Οικονομικών είναι να προστατεύει αυτό τον μηχανισμό. Ακόμα και μικρές δυσλειτουργίες στο σύστημα που διαχειρίζεται τα ομόλογα θα μπορούσαν να αποδειχθούν καταστροφικές.

Η πρόκληση κρίσεων

Σε μια κρίση, ο υπουργός Οικονομικών πρέπει να κάνει ό,τι χρειάζεται ωστόσο τώρα βρίσκεται εν μέσω της διαχείρισης μιας κρίσης που οι ΗΠΑ προκάλεσαν μόνοι τους.

Μια τέτοια πιθανή κρίση θα μπορούσε να έχει να κάνει με την ανάγκη αύξησης του ανώτατου ορίου χρέους αυτό το καλοκαίρι. Αυτή η μάχη είναι γενικά επικίνδυνη, καθώς δύο φορές προκάλεσε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του αμερικανικού χρέους και πιο πρόσφατα προειδοποίηση από τον ευρωπαϊκό οίκο Scope. Το τρίπτυχο του βαθύ κομματισμού στο Κογκρέσο, ενός απρόβλεπτου Τραμπ και της εισβολής των τεχνιτών του Μασκ στην κυβέρνηση θα μπορούσε να είναι ακριβώς η τέλεια καταιγίδα για να πυροδοτήσει μια κρίση στην αγορά.

Η παράλειψη μιας πληρωμής ή η καθυστέρηση μιας δημοπρασίας ομολόγων είναι ένα εφιαλτικό σενάριο. «Αν είχαμε μία κακή πώληση ομολόγων του Δημοσίου, το καθαρό αποτέλεσμα θα ήταν αρκετά έντονο», δήλωσε ο  Φρανκ Λούκας, Ρεπουμπλικάνος από την Οκλαχόμα, μέλος της Επιτροπής Οικονομικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων. Είναι επικεφαλής της ειδικής ομάδας του Κογκρέσου που εξετάζει την ανθεκτικότητα της αγοράς κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ, σε μια εποχή που ο κόσμος προειδοποιεί ότι τα ελλείμματα της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου είναι πολύ υψηλά.

Τρίζει ο θρόνος του βασιλιά δολαρίου

Μια δεύτερη κρίση που θα μπορούσε να αναγκάσει το Υπουργείο Οικονομικών να αναλάβει δράση αφορά τη συνεχή συρρίκνωση της εμπιστοσύνης στο δολάριο, το παγκόσμιο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο, το οποίο προσδίδει στις ΗΠΑ τεράστια οικονομική και διπλωματική ισχύ. Το δολάριο έχει σημειώσει πτώση άνω του 3% από τότε που ανακοινώθηκαν οι παγκόσμιοι δασμοί, παρά το γεγονός ότι η οικονομική θεωρία προέβλεπε ένα ισχυρότερο δολάριο ως απάντηση σε τέτοιου είδους δασμους. Εν μέρει, αυτό έχει να κάνει με τις προσδοκίες μείωσης των επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ για την ενίσχυση μιας οικονομίας που πιέζεται από τους δασμούς. Αλλά δεν είναι ο μόνος καταλύτης, καθώς έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη προς στους Αμερικανούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.

Θα χρειαζόταν πολλά για να καταρρεύσει ο παγκόσμιος ρόλος του δολαρίου, και αυτή η πρόβλεψη έχει έρθει και χαθεί πολλές φορές τον τελευταίο μισό αιώνα.  Όμως, το μείγμα των απειλών που υπάρχουν τώρα αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα ο βασιλιάς δολάριο.

Υπάρχουν τα τρωτά σημεία που προέκυψαν μετά το καθεστώς οικονομικών κυρώσεων 2022 της κυβέρνησης Μπάιντεν κατά της Ρωσίας. Υπάρχει το γεγονός ότι οι Αμερικανοί ψηφοφόροι επέλεξαν έναν πρόεδρο που απομονώνει τις ΗΠΑ την ώρα που η παγκόσμια τάξη κατακερματίζεται, παρά το γεγονός ότι η Αμερική χρειάζεται τη χρηματοδοτική βοήθεια άλλων χωρών για την εξυπηρέτηση του τεράστιου χρέους της. Και υπάρχουν οι συνεχείς συγκρούσεις του Τραμπ με τους δημοκρατικούς θεσμούς των ΗΠΑ που είχαν κάνει το δολάριο μια τόσο ελκυστική επένδυση: κράτος δικαίου, ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα, ελευθερίες του Τύπου και ανεξάρτητα δικαστήρια.

Το τεντωμένο σχοινί

Αυτό που πρέπει τώρα να αποδείξει ο Μπέσεντ είναι ότι διαθέτει τη βαρύτητα για μια δύσκολη δουλειά που γίνεται δυσκολότερη από ένα ευμετάβλητο αφεντικό που είναι αποφασισμένο να επαναδιαπραγματευτεί τον ρόλο της Αμερικής στην παγκόσμια τάξη. Η καταπολέμηση μιας οικονομικής κρίσης απαιτεί στενές σχέσεις με τους διεθνείς συναδέλφους του, της ομάδας που ο Μπέσεντ σνομπάρει, παραλείποντας τη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της Ομάδας των 20 τον Φεβρουάριο.

Ο Bessent θα έχει τελικά ένα γρήγορο ραντεβού με αυτή την ομάδα την επόμενη εβδομάδα, όταν δεκάδες αξιωματούχοι θα έρθουν στην Ουάσιγκτον για τις εαρινές συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Θα πρέπει να διαβεβαιώσει τους συναδέλφους υπουργούς Οικονομικών ότι η ατζέντα του Τραμπ δεν θα καταστρέψει τις οικονομίες τους ή την ασφάλειά τους. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να συνεχίσει να διαβεβαιώνει τον Τραμπ ότι μια βαθμονομημένη προσέγγιση στις διαπραγματεύσεις για τους δασμούς είναι καλή για την οικονομία και ανταποκρίνεται στους ευρύτερους στόχους του.