Η πρόκληση της αφρικανικής μετανάστευσης

Η Αφρικανική ήπειρος κινείται και μάλιστα με έντονο ρυθμό. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των Αφρικανών μεταναστών που ζουν εκτός της ηπείρου ξεπερνά τα 20 εκατομμύρια και είναι τρεις φορές μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του 1990. Ας σημειωθεί επίσης ότι ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος από αυτόν των Ινδών και Ασιατών μεταναστών. Και από τους Αφρικανούς μετανάστες, οι μισοί έχουν εγκατασταθεί στην Ευρώπη, αλλά ο ρυθμός εισόδου τους στη γηραιά ήπειρο έχει πέσει. Αντίθετα έχει αυξηθεί ο ρυθμός εγκατάστασης Αφρικανών μεταναστών στις ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Τουρκία και Κίνα. Με τη μετανάστευση προς Τουρκία να έχει περίεργο χαρακτήρα.

«Η πρόβλεψη ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί μπορεί να φαίνεται μη ρεαλιστική, δεδομένης της έντονης αντίθεσης στη μετανάστευση στις δυτικές χώρες. Αλλά η αφρικανική μετανάστευση είναι μια ασταμάτητη δύναμη που θα επιβιώσει για πολύ περισσότερο από τους σημερινούς λαϊκιστές και θα βοηθήσει στον καθορισμό του 21ου αιώνα. Το να το αγνοείς εκθέτεις τον εαυτό σου σε σοβαρές συνέπειες.», αναφέρουν το βρετανικό «Economist» και η βελγική «Echo».

Τα δημογραφικά στοιχεία είναι μια από τις αίτιες. Είναι γνωστό ότι στις ανεπτυγμένες χώρες, ο αριθμός των ατόμων σε ηλικία εργασίας (που γενικά ορίζονται ως άτομα ηλικίας 15 έως 64 ετών) θα μειωθεί, γεγονός που θα επιδεινώσει την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι οι αναδυόμενες χώρες που συνδέονται με τις εξαγωγές εργατικού δυναμικού, όπως το Μεξικό και οι Φιλιππίνες, γερνούν επίσης και γίνονται πλουσιότερες, πράγμα που σημαίνει ότι στο μέλλον, ένα μικρότερο ποσοστό του πληθυσμού τους θα εγκαταλείψει τη χώρα. Στην Αφρική, από την άλλη πλευρά, ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας αναμένεται να αυξηθεί κατά περίπου 700 εκατομμύρια άτομα έως το 2050.

Μια άλλη αιτία είναι οικονομική. Πολλές αφρικανικές χώρες εισέρχονται σε μια φάση ανάπτυξης τους όπου οι άνθρωποι είναι ακόμη αρκετά φτωχοί ώστε να θέλουν να φύγουν, αλλά για πρώτη φορά έχουν αρκετά χρήματα για να ταξιδέψουν μεγάλες αποστάσεις. Στο βαθμό λοιπόν που οι αφρικανικές χώρες δημιουργούν μόνο το ένα πέμπτο των επίσημων θέσεων εργασίας που απαιτούνται για να απορροφήσουν το αυξανόμενο εργατικό δυναμικό τους, η φυγή θα συνεχίζεται

Αυτή η εξέλιξη, που είναι ήδη ορατή, εγείρει δύο σημαντικά, αλλά διαφορετικής υφής ερωτήματα. Το ένα αφορά τις συνέπειες για την Αφρική της μετανάστευσης και το άλλο έχει σχέση με τη στάση του υπόλοιπου κόσμου απέναντί της.

Είναι σαφές ότι για τους μετανάστες, σε μεγάλο βαθμό η έξοδος τους από χώρες που δεν τους προσφέρουν δυνατότητες μιας ευπρεπούς ζωής, αποτελεί διαφυγή προς το θεωρητικά καλύτερο. Η εγκατάλειψη είναι συχνά ο σίγουρος τρόπος εξόδου από τη φτώχεια. Πλην όμως το νόμισμα έχει και μια άλλη όψη.

Δεν είναι λίγοι οι Αφρικανοί οικονομολόγοι που εδώ και αρκετό καιρό ανησυχούν για τη διαρροή εγκεφάλων από την αναπτυσσόμενη ήπειρο, γεγονός που έχει και πολιτικές επιπτώσεις. Διότι αν οι καλύτεροι και οι πιο προικισμένοι φεύγουν από τις χώρες τους, αυτό σημαίνει ότι οι χειρότεροι παραμένουν στις αρθρώσεις της εξουσίας.

Δεν είναι τυχαίο έτσι το γεγονός ότι αρκετά αυταρχικά και βαθύτατα διεφθαρμένα αφρικανικά καθεστώτα, ευνοούν την διαρροή εγκεφάλων από τις χώρες τους, γιατί έτσι υπονομεύεται και η δημιουργία μεσαίων τάξεων με απαιτήσεις για περισσότερη δημοκρατία και διαφάνεια.

Και από την άποψη αυτή υπάρχουν γεγονότα που μιλάνε από μόνα τους. Για κάποιες χώρες, τα εμβάσματα που στέλνουν στις οικογένειές τους οι μετανάστες-πτυχιούχοι, είναι υψηλότερα από τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τη διεθνή βοήθεια. Συνεπώς, για κάποια αφρικανικά καθεστώτα-μαφίες, αυτό αποτελεί «δώρο εξ ουρανού».

Στο μέτρο δε που αυτού του τύπου μετανάστευση συνοδεύεται και με την αποστολή στη Δύση παράνομων μαφιόζων μεταναστών ή ισλαμιστών, όπως αυτό παρατηρείται στη Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο, η δημογραφική άνοδος της Αφρικής γίνεται πολύπλοκο πρόβλημα, το οποίο για την ώρα έχει δραματικές επιπτώσεις σε συγκεκριμένες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία).

Δεν αποκλείεται δε η όλη εξέλιξη να προσλάβει και νέα διάσταση, με τη διείσδυση στην Αφρική Ρώσων, Κινέζων και Τούρκων «επιχειρηματιών», ιμάμηδων, μαφιόζων και επαγγελματιών δολοφόνων και εμπόρων ναρκωτικών.

Αν εξετάσουμε ψύχραιμα τη σημερινή κατάσταση, αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι η «απλοποίηση της μετανάστευσης» από τις χώρες του αυταρχισμού και της οργανωμένης διαφθοράς, όχι μόνον αποσταθεροποιεί τις δυτικού τύπου δημοκρατίες, αλλά προωθεί και αντιδημοκρατικά πολιτικά μορφώματα που διεκδικούν την εξουσία.

Με αυτό τον τρόπο τα αυταρχικά καθεστώτα επιδιώκουν να προκαλέσουν ρεύματα σύγκρουσης στο εσωτερικό των δημοκρατιών, παράλληλα δε «πουλάνε» στη Δύση την παράνομη μετανάστευση έναντι υψηλού τιμήματος. Τουρκία, Τυνησία, Αλγερία, Σουδάν και Νιγηρία, την τελευταία πενταετία έχουν εισπράξει πάνω από 16 δις. δολάρια για να «εμποδίζουν» παράνομες μεταναστευτικές ροές.

Κατά τα λοιπά δε, κατηγορούν την Ευρώπη για «ρατσισμό». Και μη χειρότερα. Το πρόβλημα έτσι της αφρικανικής μετανάστευσης είναι σοβαρό, αλλά και κρίσιμο για τις ευρωπαϊκές οικονομίες που όλο και περισσότερο θα έχουν ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού