Είθισται εδώ και δεκαετίες όταν γλεντούν στην Νιγηρία να σκορπούν μετρητά. Πρόσφατα, σε ένα πολυτελές νυχτερινό κέντρο διασκέδασης στο Λάγκος, και ενώ τα Afrobeats έκαναν τον κόσμο να λικνίζεται στη πίστα, ένας άνδρας έριχνε χαρτονομίσματα αξίας 1.000 νάιρα το καθένα (περίπου 60 σεντς) στις γυναίκες που χόρευαν.
Μέχρι πρόσφατα, η σκηνή δεν θα ήταν άξια λόγου. Οι Νιγηριανοί επιδίδονται παραδοσιακά στον «ψεκασμό», όπως λένε όταν πετάνε μετρητά πάνω σε φίλους σε γλέντια ή ως δώρο σε παντρεμένα ζευγάρια σε γάμους.
Αλλά ο άνδρας εκείνο το βράδυ κινδύνευε με ποινή φυλάκισης έξι μηνών λόγω μιας ασυνήθιστης καταστολής από την υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς της Νιγηρίας για την «κατάχρηση νάιρα».
Το νάιρα έχει υποχωρήσει 70% μετά από δύο υποτιμήσεις σε δύο χρόνια, μέρος της μεταρρυθμιστικής ατζέντας του Προέδρου Μπόλα Τινούμπου για την αναζωογόνηση μιας στάσιμης οικονομίας. Έχει μειώσει τις δαπανηρές επιδοτήσεις βενζίνης, έχει αναθεωρήσει την κεντρική τράπεζα και έχει καταργήσει μια σύνδεση που υπερεκτιμούσε το νόμισμα έναντι του δολαρίου.
Ωστόσο, με το νάιρα να παραμένει ευάλωτο, οι αρχές στράφηκαν σε ανορθόδοξα μέτρα για να υπερασπιστούν το νόμισμα. Η Επιτροπή Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Εγκλημάτων (EFCC) έχει αναβιώσει έναν ελάχιστα χρησιμοποιούμενο νόμο του 2007, ο οποίος προβλέπει κυρώσεις για εκατοντάδες ανθρώπους για «ακρωτηριασμό» του νομίσματος «ψεκάζοντας το» και «χορεύοντας πάνω του», τιμωρώντας όσους καταδικάζονται με πρόστιμα ή φυλάκιση.
Η διαφθορά μαίνεται, και η Νιγηρία ασχολείται με “ψεκασμούς”
Σε μια χώρα που μαστίζεται από διαφθορά, πολλοί Νιγηριανοί δεν εντυπωσιάζονται από την υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς που διαθέτει πόρους για τη σύλληψη απλών πολιτών που απολαμβάνουν μια εθνική παράδοση, αντί να στοχεύει διεφθαρμένες ελίτ.
«Είναι τρελό για μένα που εδώ η EFCC έχει θέσει τα όρια, δεδομένων όλων όσων συμβαίνουν σε αυτή τη χώρα», δήλωσε στους Financial Times η Κανινσόλα Γιουσούφ, μια 31χρονη κάτοικος του Λάγκος, η οποία παραδέχτηκε ότι στην πραγματικότητα «μισούσε» να ψεκάζεται. «Αν οι άνθρωποι θέλουν να ψεκάσουν, ας το κάνουν».
Την Τετάρτη, ένας influencer καταδικάστηκε και του επιβλήθηκε πρόστιμο στην πόλη Κάνο για «κατάχρηση και ακρωτηριασμό του νάιρα». Η απόφαση ελήφθη λίγες ημέρες μετά την καταδίκη ενός άνδρα στο Λάγος, στον οποίο δόθηκε η επιλογή προστίμου ή έξι μηνών φυλάκισης.
Ήδη πριν από ένα χρόνο, η EFCC δήλωσε ότι εκκρεμούσαν περισσότερες από 200 δίκες και είχε καταδικάσει 24 άτομα.
Ο Ντουμέμπι Ολουγόλε, ανώτερος οικονομολόγος στην εταιρεία δεδομένων Stears με έδρα το Λάγος, δήλωσε στους FT ότι η εκστρατεία δεν είχε «καμία ουσιαστική επίδραση» στο νάιρα. Η κεντρική τράπεζα δαπάνησε 200 εκατομμύρια δολάρια τον περασμένο μήνα για να στηρίξει το νόμισμα μετά τους «αμοιβαίους» δασμούς των ΗΠΑ.
Η καταστολή του «ψεκασμού» δεν είναι το μόνο ασυνήθιστο μέτρο που έλαβαν οι αρχές. Πέρυσι, μπλόκαραν ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων για φερόμενη χειραγώγηση νομισμάτων και συνέλαβαν δύο στελέχη της Binance που επισκέπτονταν τις ΗΠΑ.
Πιστεύεται ότι ο «ψεκασμός» ξεκίνησε μεταξύ μελών της φυλής Γιορούμπα τον 20ό αιώνα και πλέον αποτελεί βασικό στοιχείο του πολιτισμού της χώρας, σύμβολο επίδειξης και πρακτική που ενώνει ένα εθνοτικά διχασμένο έθνος.
Οι πολιτικοί είναι γνωστοί για το ότι ψεκάζουν πλήθη με μετρητά. Υπάρχει μια οικιακή βιομηχανία πωλητών που προσφέρουν φρέσκα χαρτονομίσματα σε όσους έρχονται σε πάρτι και θέλουν να ψεκάσουν τους οικοδεσπότες τους. Και ορισμένοι Νιγηριανοί έχουν αρχίσει να ψεκάζουν με δολάρια από τότε που ξεκίνησε η καταστολή του νάιρα.
Κυνήγι πολιτών για ασήμαντα πράγματα
«Ο ψεκασμός είναι μια αναπαράσταση ενός πολιτισμού που υπερηφανεύεται για μια οπτική επίδειξη κύρους και τάξης», δήλωσε στους FT ο Αφολάμπι Αντεκαϊγιαόγα, αναλυτής δημοσίων υποθέσεων. «Ένας οργανισμός [EFCC] που είναι σε μεγάλο βαθμό γνωστός για το ότι κυνηγά πλούσιους πολιτικούς εχθρούς των κυβερνήσεων, τώρα κυνηγά πολίτες για ένα ασήμαντο ζήτημα».
Ο Ολουγαμαγιόγα Ιντόγου, επιχειρηματίας μέσων ενημέρωσης και δικηγόρος με έδρα το Λάγος, δήλωσε ότι η EFCC «ασχολείται με δευτερεύοντα» και δαπανά πόρους σε κάτι που τελικά δεν έβλαψε κανέναν. Την κατηγόρησε ότι ήταν «επιλεκτική στη δίωξη», σημειώνοντας ότι βίντεο με πολιτικά συνδεδεμένα άτομα να ψεκάζουν χρήματα σε πάρτι δεν έχουν οδηγήσει σε κατηγορίες.
Η εκστρατεία είναι προβληματική ακόμη και για όσους αντιτίθενται στους ψεκασμούς. Η Ολουβαλάνου Αγκούστο, εικονογράφος και συγγραφέας, είπε ότι πιστεύει ότι ο ψεκασμός ήταν σπάταλος, αλλά ότι η Νιγηρία «έχει πάρα πολλά προβλήματα για να συλλαμβάνει η EFCC ανθρώπους». «Έχουν κυνηγήσει τους πολιτικούς που υπεξαιρούν χρήματα;» ρώτησε.
Ο Ολουγουόλε είπε ότι οι αρχές φαίνεται να επιδιώκουν να «ενσωματώσουν κοινωνικά έναν λεπτό πατριωτισμό για πράγματα που σχετίζονται με τη χώρα» όπως το νόμισμα. Πρόσθεσε ότι η επιθυμία να δημιουργηθεί σεβασμός για το νόμισμα δεν ήταν λάθος, αλλά είπε ότι η σύλληψη ανθρώπων δεν ήταν η «καλύτερη προσέγγιση».
Πριν από μια δεκαετία, η κυβέρνηση ακολούθησε μια ακόμη πιο αντισυμβατική προσέγγιση για να υπερασπιστεί το νάιρα, κόβοντας δέντρα σε όλη την πρωτεύουσα Αμπούζα για να αφαιρέσει τη σκιά κάτω από την οποία λειτουργούσαν οι συναλλασσόμενοι της μαύρης αγοράς.
Πολλοί άνθρωποι επανεξετάζουν την προσέγγισή τους σε ένα βασικό συστατικό των νιγηριανών πάρτι. Αλλά, όπως δείχνουν τα τεκταινόμενα σε νυχτερινά κέντρα, κάποιοι παραμένουν απτόητοι από την απειλή της ποινής φυλάκισης.
