Στάνλεϊ Φίσερ: Έφυγε από τη ζωή ο διάσημος οικονομολόγος

Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών, ο Στάνλεϊ Φίσερ, πρώην κορυφαίος υπεύθυνος χάραξης πολιτικής στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και στην Τράπεζα του Ισραήλ, του οποίου η σκέψη άσκησε μεγάλη επιρροή σε γενιές οικονομολόγων.

Πρώην αντιπρόεδρος της Fed, ο Φίσερ υπηρέτησε επίσης στο ΔΝΤ, όπου ως πρώτος αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος εργάστηκε για την αντιμετώπιση των ασιατικών και ρωσικών κρίσεων στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Διετέλεσε επίσης επικεφαλής οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα.

Ο θάνατος του Φίσερ ανακοινώθηκε την Κυριακή από την Τράπεζα του Ισραήλ, όπου διετέλεσε διοικητής από το 2005 έως το 2013. Ο πρόεδρος της χώρας, Ισαάκ Χέρτζογκ, τον χαρακτήρισε «επαγγελματία παγκόσμιας κλάσης, άνθρωπο με ακεραιότητα και χρυσή καρδιά».

Ενώ κατέλαβε μερικές από τις υψηλότερες θέσεις στην παγκόσμια οικονομία, ο Φίσερ είχε επίσης σημαντικό ακαδημαϊκό και διδακτικό έργο, μεταξύ άλλων και στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.

Ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, και ο πρώην πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, ήταν μεταξύ των φοιτητών των οποίων είχε επιβλέψει τις διδακτορικές διατριβές.

«Η ανθρώπινη διάσταση του έργου του Σταν ήταν εξίσου εντυπωσιακή και επιδραστική με την λαμπρή οικονομική του ανάλυση και τις αξιοσημείωτες επικοινωνιακές του δεξιότητες», δήλωσε ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν, πρόεδρος του Queens’ College Cambridge και επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz.

«Αυτή η ποιότητα ήταν σταθερά εμφανής — είτε στην προσέγγισή του σε μεμονωμένες περιπτώσεις μεταρρυθμίσεων σε χώρες, είτε στην επιδίωξή του για μια ολοκληρωμένη, διαρκή και δίκαιη ειρήνη στη Μέση Ανατολή, είτε στις συνεισφορές του στη λειτουργία της διεθνούς οικονομικής τάξης».

«Προϊόν της βρετανικής αυτοκρατορίας»

Γεννημένος τη δεκαετία του 1940 στη Ζάμπια, όταν αυτή ήταν το βρετανικό προτεκτοράτο της Βόρειας Ροδεσίας, ο Φίσερ ήταν γιος του Φίλιπ, ενός Εβραίου μετανάστη από τη Λετονία που είχε ένα εξοχικό κατάστημα στην πόλη Μαζαμπούκα, και της Αν, η οποία γεννήθηκε στο Κέιπ Τάουν και ήταν κόρη Λιθουανών μεταναστών.

Ο Φίσερ αργότερα θυμήθηκε ότι μεγάλωσε περιτριγυρισμένος από αγρότες, με την επιρροή του αποικισμού να είναι εμφανής στην ανατροφή του. «Είμαι προϊόν της βρετανικής αυτοκρατορίας, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό», δήλωσε στους Financial Times το 2017. Η οικογένειά του μετακόμισε αργότερα στη Νότια Ροδεσία, όπου ως έφηβος γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του Ρόντα, η οποία πέθανε το 2020.

Ο Φίσερ σπούδασε οικονομικά στο London School of Economics, ξεκινώντας μια ακαδημαϊκή καριέρα που θα τον οδηγούσε επίσης στο MIT, όπου έλαβε διδακτορικό στα οικονομικά το 1969 και τελικά μια θέση καθηγητή.

Το ακαδημαϊκό του έργο τη δεκαετία του 1970 αποδείχθηκε πρωτοποριακό, καθώς διατύπωσε την ιδέα ότι οι κεντρικές τράπεζες-ακτιβιστές θα μπορούσαν να τονώσουν την οικονομία, και έγινε ηγετική φυσιογνωμία στη νεοκεϋνσιανή οικονομική θεωρία. Το δημοσιευμένο έργο του περιελάμβανε το σημαντικό βιβλίο «Μακροοικονομία» , το οποίο συνυπέγραψε με τους Ρούντι Ντόρνμπους και Ρίτσαρντ Σταρτζ.

Εντάχθηκε στην Παγκόσμια Τράπεζα το 1988 πριν γίνει ο δεύτερος αξιωματούχος του ΔΝΤ το 1994, υπηρετώντας υπό τον Michel Camdessus. Η περίοδος της θητείας του στο Ταμείο αποδείχθηκε ταραχώδης με την έκρηξη των κρίσεων των αναδυόμενων αγορών της δεκαετίας του 1990.

Αργότερα μετακόμισε στην Citigroup, όπου εργάστηκε ως αντιπρόεδρος. Έχοντας διπλή υπηκοότητα ΗΠΑ-Ισραήλ, ο Φίσερ εντάχθηκε στην Τράπεζα του Ισραήλ το 2005, όπου βοήθησε τη χώρα να ξεπεράσει την αναταραχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης που ξέσπασε αργότερα μέσα στη δεκαετία.

Εντάχθηκε στη Fed το 2014, υπηρετώντας στο διοικητικό συμβούλιο υπό την Τζάντε Γέλεν. Η θητεία του στη Fed σημαδεύτηκε από εσωτερικές διαφωνίες σχετικά με τα επιτόκια, καθώς ο Φσερ υποστήριζε μια πιο επιθετική προσέγγιση στην πολιτική από την Γέλεν.

Μετά την ανάληψη της εξουσίας από την πρώτη κυβέρνηση Τραμπ το 2017, μίλησε έντονα για τους κινδύνους ανατροπής της χρηματοπιστωτικής ρύθμισης, κάτι που χαρακτήρισε «εξαιρετικά επικίνδυνο και εξαιρετικά κοντόφθαλμο».

«Είχα μια εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μια άγκυρα, όχι μια πηγή αστάθειας», είχε δηλώσει τότε ο Φίσερ.

Ο Φίσερ παραιτήθηκε από τη θέση του στη Fed στα τέλη του 2017, περισσότερο από έξι μήνες πριν από τη λήξη της θέσης, λέγοντας σε επιστολή του προς τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ ότι η αποχώρησή του οφειλόταν σε προσωπικούς λόγους.

Εκείνη την εποχή, ο Λόρενς Σάμερς, πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, έγραψε στους Financial Times ότι «μέσω της διδασκαλίας, της συγγραφής, της παροχής συμβουλών και της ηγεσίας του, ο Σταν είχε τόση επιρροή στο παγκόσμιο χρήμα όσο οποιοσδήποτε στην τελευταία γενιά».