Ιράν – Ισραήλ: Φόβους για «σπιράλ θανάτου» πυροδοτεί η σύγκρουση

Οι σημερινές επιθέσεις του Ισραήλ κατά του πυρηνικού προγράμματος και των βάσεων βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν -νωρίς το πρωί της Παρασκευής- ώθησαν την Ισλαμική Δημοκρατία να δεσμευτεί για «σκληρό πλήγμα» τόσο κατά της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου όσο και κατά των ΗΠΑ, οι οποίες αρνήθηκαν οποιαδήποτε εμπλοκή.

Η εκτεταμένη επίθεση σε όλο το Ιράν, η οποία εκτόξευσε τις τιμές του πετρελαίου, στόχευσε πυρηνικές εγκαταστάσεις και κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές. Η ιρανική κρατική τηλεόραση ανέφερε ότι ο επικεφαλής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, Χοσεΐν Σαλαμί, σκοτώθηκε.

Σύνοψη αντιδράσεων από γεωπολιτικούς εμπειρογνώμονες

Η Άντρια Στρίκερ, αναπληρώτρια διευθύντρια του προγράμματος μη διάδοσης και βιοάμυνας και ερευνήτρια στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών τόνισε:

«Για να απενεργοποιηθούν οι εγκαταστάσεις, με ρίψεις βομβών ή εκτοξεύσεις πυραύλων, θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν βαριές βόμβες bunker busters (καταστροφείς καταφυγίων), προκειμένου να διεισδύσουν στις εγκαταστάσεις. Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση εμπλουτισμού Fordow έχει βάθος περίπου 60 έως 90 μέτρα. Και στη συνέχεια, οι Ιρανοί μιλούσαν επίσης για την έναρξη λειτουργίας μιας νέας εγκατάστασης εμπλουτισμού που έχει βάθος περίπου 100 ή περισσότερα μέτρα κάτω από ένα βουνό κοντά στο Νατάνζ».

«Για να εξουδετερώσουν ή να απενεργοποιήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα και να το καθυστερήσουν για αρκετούς μήνες έως χρόνια, μιλάμε για πολύ βαριές βόμβες και πολλαπλούς βομβαρδισμούς σε διάστημα πολλών ημερών», συμπλήρωσε η ίδια για να προσθέσει με νόημα πως «Λογικά, θα είχαν εμπλακεί και οι ΗΠΑ, καθότι εξακολουθούν να έχουν τις βαρύτερες bunker busters, αλλά το Ισραήλ έχει μερικές που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ανεξάρτητα».

Σχετικά με μια ιρανική αντεπίθεση σημείωσε τα εξής:

«Πιθανότατα θα επιτεθούν σε στρατιωτικές τοποθεσίες, εγκαταστάσεις, βάσεις, αλλά υπάρχει πάντα η πιθανότητα να στοχεύσουν αστικές πόλεις και κέντρα, αν πραγματικά θέλουν να προκαλέσουν τρόμο στον πληθυσμό», ενώ τόνισε ότι «εάν ή όταν το Ιράν προβεί σε αντίποινα, θα δούμε τις ΗΠΑ να παρεμβαίνουν όπως έκαναν τον Απρίλιο του 2024 και τον Οκτώβριο του 2024».

Ο Ρότζερ Σάναχαν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής και πρώην αξιωματικός του Αυστραλιανού στρατού, μίλησε για το χειρότερο σενάριο όσον αφορά τα ιρανικά αντίποινα:

«Μια αδιάκριτη επίθεση εναντίον περιοχών άμαχου πληθυσμού στο Ισραήλ. Αυτή θα ήταν η κόκκινη γραμμή. Αυτό θα ήταν ένα είδος σπιράλ χωρίς επιστροφή. Ενδέχεται να στοχεύσουν σε ισραηλινές στρατιωτικές βάσεις, ένα είδος ισραηλινών πυρηνικών… άτομα που εμπλέκονται στο ισραηλινό πυρηνικό πρόγραμμα, ανώτερους στρατιωτικούς αξιωματικούς. Νομίζω λοιπόν ότι αν ήταν ισοδύναμο, τότε είναι περιορίσιμο. Αν είναι αδιάκριτο, τότε μπαίνεις σε ένα είδος σπιράλ θανάτου» .

Απίθανο να είναι μεμονωμένη αντίδραση

Η Μάρα Ράντμαν, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια και πρώην αναπληρώτρια απεσταλμένη και επικεφαλής του προσωπικού του Γραφείου του Ειδικού Απεσταλμένου για την Ειρήνη στη Μέση Ανατολή στο Υπουργείο Εξωτερικών, μίλησε στην τηλεόραση Bloomberg:

«Νομίζω ότι είναι απίθανο να πρόκειται για μια ενέργεια μεμονωμένου χτυπήματος από το Ισραήλ, δεδομένων των ανησυχιών, των στόχων όσον αφορά την εξάλειψη της ικανότητας του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα και τι θα χρειαζόταν, κατά τη γνώμη μου, με αυτά που έχει στη διάθεσή του το Ισραήλ. Νομίζω ότι θα πρέπει να περιμένουμε μια μακρά και εκτεταμένη εκστρατεία και μια εκστρατεία στην οποία το Ιράν θα απαντούσε με διάφορους τρόπους».

Ο Μπιλαχάρι Καουσίκαν, πρώην μόνιμος γραμματέας εξωτερικών υποθέσεων της Σιγκαπούρης και πρώην πρόεδρος του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής είπε:

«Νομίζω ότι αυτή θα παραμείνει μια περιφερειακή σύγκρουση με τα περισσότερα σουνιτικά αραβικά κράτη να τάσσονται σιωπηλά υπέρ του Ισραήλ. Αν και το Ιράν μπορεί να εξαπολύσει τρομοκρατικές επιθέσεις παγκοσμίως ως μέρος των αντιποίνων του, μπορεί να εξελιχθεί σε έναν ευρύτερο πόλεμο μόνο εάν οι μεγάλες δυνάμεις εμπλακούν στο πλευρό του Ιράν. Αλλά οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν θα παίξουν αυτόν τον ρόλο, ενώ η Ρωσία είναι πλήρως απασχολημένη στην Ουκρανία και ενώ η Κίνα είναι ένας σημαντικός οικονομικός παράγοντας στον Κόλπο, για αυτό και οι πολιτικές, διπλωματικές και στρατιωτικές πολιτικές του στη Μέση Ανατολή είναι σε μεγάλο βαθμό κομβικές.

Πόσο άσχημα μπορούν να γίνουν τα πράγματα; Νομίζω ότι δεν είναι και τόσο άσχημα. Οι πύραυλοί του απέτυχαν εναντίον του Ισραήλ πέρυσι χωρίς να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές και τα προωθημένα αμυντικά του μέσα, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς, έχουν αποδεκατιστεί. Η Τεχεράνη μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στο Ισραήλ αυτή τη φορά και να επιτεθεί σε πιο ήπιους στόχους στη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν, καθώς και σε πλοία στον Κόλπο, αλλά δεν θα είναι κάτι πρωτοφανές».

Ποια είναι τα πιθανά αντίποινα

Η Νικόλ Γκρατζέφσκι, συνεργάτης στο Πρόγραμμα Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace, δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Αν ρωτούσατε το χειρότερο σενάριο, το παρόν θα ήταν κοντά σε αυτό – συνεχιζόμενες συνομιλίες ΗΠΑ-Ιράν και το Ισραήλ να ενεργεί μόνο του, στοχεύοντας τη στρατιωτική ηγεσία του Ιράν μαζί με θύματα αμάχων μόλις τρεις ημέρες πριν από τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν.»

«Τα αντίποινα του Ιράν πιθανότατα θα εξαρτηθούν από διάφορους παράγοντες: την κλίμακα των αμάχων θυμάτων, το αν στοχοποιήθηκαν βασικοί πολιτικοί ή στρατιωτικοί ηγέτες και την έκταση της ζημιάς στις δυνατότητές του. Νομίζω ότι μπορεί να δούμε το Ιράν να χτυπά ισραηλινούς αστικούς στόχους».

Ο Τζέφρι Λούις, καθηγητής στο Ινστιτούτο Middlebury, δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τον αντίκτυπο των επιθέσεων στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν τα εξής:

«Εάν το Ισραήλ χτυπά το Ιράν μόνο του, δεν βλέπω πώς θα έχει μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, εκτός αν υπάρχει κάτι πραγματικά ξεχωριστό ή/και εκπληκτικό. Αρχίζω να πιστεύω ότι το παιχνίδι εδώ είναι να αποσταθεροποιηθεί το καθεστώς περισσότερο από το να παραλύσει το πυρηνικό πρόγραμμα. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα από τους Ισραηλινούς».

Ο Ανκίτ Πάντα, ανώτερος συνεργάτης του Stanton στο Carnegie Endowment for International Peace, δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το εξής:

«Το Ισραήλ έχει δηλώσει ότι δεν επιδιώκει αλλαγή καθεστώτος, αλλά στοχεύει στενά σε πυρηνικές δυνατότητες, αλλά αν επιτευχθούν ορισμένοι φημολογούμενοι στόχοι στο Ιράν, είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς αυτό δεν μοιάζει με έναν ευρύτερο πολιτικό πόλεμο για τους Ιρανούς. Πραγματικά επικίνδυνο».