Η καινούρια έκρηξη στην Μέση Ανατολή

Δεν μπορούμε να πούμε ότι αιφνιδιαστήκαμε πλήρως. Την προηγούμενη Πέμπτη η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας δήλωσε ότι το Ιράν δεν συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις μη διάδοσης των πυρηνικών και ταυτοχρόνως οι ΗΠΑ πήραν μέτρα για την προστασία των Αμερικανών στο ΙΡΑΚ. Βεβαίως δεν γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες των εκατέρωθεν επιθέσεων για να εκτιμήσουμε τις εξελίξεις και ίσως περάσει καιρός μέχρι να τις αντιληφθούμε κυρίως από τις αντιδράσεις αυτών που υφίστανται τα αποτελέσματα.

Αυτό που βλέπουμε προς το παρόν είναι ένα επίπεδο εχθροπραξιών μεταξύ δύο μη όμορων χωρών που φαίνεται να έχουν οριοθετημένες επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία κυρίως μέσω της αυξητικής μεταβολής της τιμής του πετρελαίου (+8%-10%) και ήπια πτώση των αγορών. Οι νέες τιμές του πετρελαίου θα επηρεάσουν τον πληθωρισμό μετά από κάποιο διάστημα τριών με έξι μηνών (δεδομένου ότι τα συμβόλαια έχουν προθεσμιακό χαρακτήρα) αν και οι μέχρι τώρα παρατηρούμενες αυξήσεις έχουν εξαιρετικά περιορισμένο χαρακτήρα.

Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι εάν το ΙΡΑΝ με τις ενέργειές του κλείσει (το ΙΡΑΝ ελέγχει το βόρειο άκρο του κόλπου) τα στενά του Hurmuz από τα οποία διέρχεται το 1/3 του παγκόσμιου θαλάσσιου διακινούμενου πετρελαίου. Αυτό πρακτικά θα σήμαινε ότι θα απειληθεί η διακίνηση του διεθνούς εμπορίου και για τις υπόλοιπες χώρες του κόλπου το οποίο είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Εάν πάντως διακοπεί η διακίνηση των ενεργειακών πόρων, θα απειληθεί και ο εφοδιασμός της Κίνας, η οποία είναι ένας στρατηγικός εταίρος του ίδιου του ΙΡΑΝ χωρίς να απειλείται η επάρκεια των ΗΠΑ. Η Κίνα βεβαίως διαθέτει σχετικά στρατηγικά αποθέματα, όπως και οι ΗΠΑ, αλλά πάντως θα ήταν μία εξέλιξη που δεν θα ήταν εύκολα διαχειρίσιμη.

Εξάλλου μία διατάραξη της τροφοδοσίας του κόσμου με το πετρέλαιο θα οδηγούσε σε αρνητικά αποτελέσματα που είναι πολύ δύσκολο ακόμα και να εκτιμηθούν! Με άλλα λόγια μέχρι σήμερα έχουμε μοντέλα για διαφορετικά σενάρια εξέλιξης της διαπραγμάτευσης για τους δασμούς αλλά δεν έχουμε πουθενά συμπεριλάβει το γεωστρατηγικό ενδεχόμενο μίας απόλυτης σύγκρουσης.

Ας ελπίσουμε ότι η νέα ένταση θα σταματήσει εδώ αν και πολύ φοβόμαστε ότι όλα τα ενδεχόμενα βρίσκονται πάνω στο τραπέζι.

Αυτό πάντως που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι έχει ιστορικά διαπιστωθεί ότι μία μείζονα αναταραχή στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις (π.χ. δασμοί 1932) δημιουργεί το ενδεχόμενο εκρήξεων αβεβαιότητας σε όμορους χώρους όπως είναι ο γεωστρατηγικός και έκρηξης της διάθεσης αναδιοργάνωσής τους. Συγχρόνως το ξαφνικό άνοιγμα τόσο μεγάλων θεμάτων όπως αυτά που διέπουν τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις δημιουργεί τις πολιτικές προϋποθέσεις διεθνών εντάσεων και φιλοδοξίας επίλυσης χρόνιων προβλημάτων. Αυτό το είχαμε ευθύς εξαρχής επισημάνει στην περίπτωση των δασμών και ανέκαθεν αποτελούσε τον μεγαλύτερο φόβο μας την περίοδο αυτή.

Ο κ. Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι ομότιμος καθηγητής Οικονομικών, ΕΚΠΑ