CGO: Γιατί κάθε εταιρεία χρειάζεται πλέον έναν Γενικό Διευθυντή Γεωπολιτικής

Την περασμένη εβδομάδα, το Γραφείο του Υπουργικού Συμβουλίου της Βρετανίας δημοσίευσε την πρώτη του Ανάλυση Χρόνιων Κινδύνων: μια ολοκληρωμένη πρόβλεψη κινδύνου για τις επιχειρήσεις και τους ηγέτες πολιτικής της χώρας. Οι συστημικοί κίνδυνοι που εντόπισε εκτείνονται στην ασφάλεια, την τεχνολογία και, κυρίως, την γεωπολιτική. Στην έκθεση, για πρώτη φορά, μια σημαντική οικονομία της G7 έχει δηλώσει ρητά στην επιχειρηματική και πολιτική της κοινότητα ότι η διεθνής αστάθεια και η αποσάθρωση της «παλαιάς διεθνούς τάξης» είναι κίνδυνοι για τους οποίους όλες – όχι μόνο οι μεγάλες – εταιρείες πρέπει πλέον να σχεδιάζουν ενεργά το πώς θα τις αντιμετωπίσουν.

Η αναδιάρθρωση υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών αναταράξεων είναι μια εταιρική τάση που επιταχύνεται

Αυτή η άνευ προηγουμένου καθοδήγηση ευθυγραμμίζεται με την Έκθεση Παγκόσμιων Κινδύνων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Η 20ή έκδοση αποκάλυψε μια ηγετική κοινότητα που ανησυχεί για ένα ολοένα και πιο κατακερματισμένο παγκόσμιο τοπίο, όπου οι κλιμακούμενες γεωπολιτικές, περιβαλλοντικές, κοινωνικές και τεχνολογικές προκλήσεις απειλούν τη σταθερότητα και την πρόοδο. Η έναρξή της το 2025 έχει αποδειχθεί προφητική, με τη χρονιά να έχει ήδη δει μια κλιμάκωση σε διάφορα γεωπολιτικά μέτωπα – εμπορικούς πολέμους, κυβερνοσυγκρούσεις, ακόμη και κινητικές επιθέσεις.

Όταν τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν ρητά τις επιχειρήσεις για τους γεωπολιτικούς κινδύνους, οι παραδοσιακές εταιρικές προσεγγίσεις στην πλοήγηση στις διεθνείς σχέσεις δεν επαρκούν πλέον. Η λύση δεν είναι απλώς οι καλύτερες κυβερνητικές σχέσεις ή η βελτιωμένη διαχείριση κινδύνων, αλλά η εμφάνιση ενός εντελώς νέου διευθυντικού ρόλου: του Γενικού Διευθυντή Γεωπολιτικής (CGO), όπως εξηγεί σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ο Γουίλιαμ Ντίξον, ερευνητής στο Royal United Services Institute (RUSI), μια δεξαμενή σκέψης άμυνας και ασφάλειας με έδρα το Λονδίνο.

Ένα μεταβαλλόμενο παράδειγμα για μια γεωπολιτικά φορτισμένη εποχή

Το παλιό παράδειγμα διαχείρισης κινδύνου λειτουργούσε με βάση μια θεμελιώδη υπόθεση: ένα σταθερό, βασισμένο σε κανόνες διεθνές σύστημα, όπου οι επιχειρήσεις θα μπορούσαν να λειτουργούν εντός προβλέψιμων και επενδυτικών πλαισίων. Ωστόσο, τόσο ο δείκτης Γεωπολιτικού Κινδύνου με Εμπόριο (GPRT) έχει αυξηθεί κατά περίπου 30% από το 2020 έως το 2024 σε σύγκριση με τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, όσο και ο Παγκόσμιος Δείκτης Πίεσης στην Εφοδιαστική Αλυσίδα (GSCPI) έχει σχεδόν τριπλασιαστεί κατά την ίδια περίοδο.

Κατά συνέπεια, οι Γενικοί Διευθυντές Κινδύνου (CRI) που επικεντρώνονται σε οικονομικά και λειτουργικά ζητήματα, και τα τμήματα κυβερνητικών υποθέσεων που χειρίζονται τη συμμόρφωση και την άσκηση πίεσης, ξεπερνιούνται από το σημερινό γεωπολιτικά φορτισμένο περιβάλλον. Αυτοί οι κίνδυνοι εκτείνονται σε όλο το φάσμα, από τον κατακερματισμό των πολιτικών και τις ψηφιακές απειλές έως τον οικονομικό πόλεμο. Ζητήματα που κάποτε ήταν περιφερειακά για την επιχειρηματική στρατηγική, τώρα θέτουν σημαντικούς οικονομικούς, ανταγωνιστικούς και υπαρξιακούς κινδύνους, όπως:

-Κανονιστική απόκλιση. Οι αντικρουόμενες εθνικές πολιτικές δημιουργούν αδύνατους πίνακες συμμόρφωσης: Το TikTok αντιμετωπίζει αναγκαστική εκποίηση στις ΗΠΑ, ενώ λειτουργεί ελεύθερα στην Ευρώπη, αναγκάζοντας την ByteDance να κατακερματίσει τις παγκόσμιες δραστηριότητές της.

-Στρατιωτική δράση. Οι ξένες εταιρείες έχασαν πάνω από 170 δισεκατομμύρια δολάρια φεύγοντας από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης μιας από τις μεγαλύτερες μεμονωμένες διαγραφές στην εταιρική ιστορία, όταν η British Petroleum (BP) διέγραψε 25,5 δισεκατομμύρια δολάρια, μετά την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

-Κυβερνοασφάλεια. Τα ψηφιακά ασφαλή καταφύγια αποτελούν σύμπτωμα της καθυστέρησης της διεθνούς συνεργασίας, επιτρέποντας σε διαδικτυακές συμμορίες να στοχοποιούν και να εκβιάζουν επιχειρήσεις, προκαλώντας σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αφερεγγυότητα, και μάλιστα έχουν αναγκάσει κυβερνήσεις όπως η Κόστα Ρίκα να κηρύξουν Εθνικές Εκτάκτες Ανάγκες.

-Οικονομική σύγκρουση. Οι κυρώσεις, οι δασμοί και οι έλεγχοι εξαγωγών έχουν γίνει εργαλεία ρουτίνας και μπορούν να είναι εξαιρετικά δαπανηροί για μεμονωμένες εταιρείες. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ εκτιμάται ότι έχουν κοστίσει στην Huawei 30 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μόνο σε απώλειες smartphone.

Αναδιάρθρωση υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών αναταράξεων

Η αναδιάρθρωση υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών αναταράξεων είναι μια εταιρική τάση που επιταχύνεται. Οι McKinsey, Russell Reynolds και άλλοι οίκοι αναφέρουν ότι κορυφαίες εταιρείες διορίζουν επικεφαλής σε ρόλους κυβερνητικών υποθέσεων, δημιουργούν μονάδες γεωπολιτικών πληροφοριών και, όσες συμπεριλαμβάνονται μετά την εκλογή Τραμπ μεταξύ των εταιρειών Fortune 500, προσλαμβάνουν στελέχη απευθείας για την διπλωματική και γεωπολιτική τους εμπειρία.

Ενώ ο τίτλος του CGO είναι νέος και σπάνιος, η λειτουργία του δεν είναι. Η θέση του αντιπροέδρου Παγκόσμιων Υποθέσεων της Meta – που μέχρι πρόσφατα κατείχε ο πρώην αντιπρόεδρος της βρετανικής κυβέρνησης Nick Clegg – είναι ένας ρόλος που υπάρχει εδώ και πάνω από 10 χρόνια στην εταιρεία. Η εμπειρία του αναζητήθηκε καθώς ο τεχνολογικός γίγαντας χρειαζόταν να πλοηγηθεί στον περίπλοκο ιστό των κανονισμών απορρήτου της ΕΕ, των απαιτήσεων εποπτείας περιεχομένου των ΗΠΑ και άλλων προκλήσεων εισόδου σε πολύπλοκες αγορές.

Αυτό είναι ένα μοτίβο που παρατηρείται και σε άλλους εξειδικευμένους εκτελεστικούς ρόλους: ο Διευθυντής Βιωσιμότητας (CSO) αναδύθηκε καθώς οι περιβαλλοντικές ανησυχίες έγιναν ουσιώδεις επιχειρηματικοί κίνδυνοι, ενώ ο Διευθυντής Ασφάλειας Πληροφοριών (CISO) εξελίχθηκε από τα τμήματα πληροφορικής καθώς οι κυβερνοαπειλές αποτελούν πλέον προτεραιότητα των διοικητικών συμβουλίων. Όπως και αυτοί οι τίτλοι, έτσι κι ο CGO αντιπροσωπεύει την ανύψωση αυτού που κάποτε ήταν μια περιφερειακή ανησυχία σε μια υπαρξιακή επιχειρηματική επιταγή που απαιτούσε αφοσιωμένη ηγεσία από την ανώτερη διοίκηση.

Ο CGO δεν είναι ανώτερος διευθυντής κυβερνητικών υποθέσεων. Είναι μια στρατηγική θέση που ενσωματώνει εξελιγμένες γεωπολιτικές πληροφορίες απευθείας στη λήψη βασικών επιχειρηματικών αποφάσεων. Αυτός ο ρόλος υπερβαίνει το παραδοσιακό λόμπινγκ, εστιάζοντας αντ’ αυτού στην προληπτική πλοήγηση στο παγκόσμιο πολιτικό τοπίο, συμπεριλαμβανομένων:

-Πληροφορίες και πρόβλεψη. Παρακολούθηση παγκόσμιων πολιτικών εξελίξεων και ανάπτυξη σχεδιασμού σεναρίων για την πρόβλεψη επιπτώσεων στις λειτουργίες, τις αλυσίδες εφοδιασμού, την πρόσβαση στην αγορά και τις στρατηγικές συνεργασίες – από οικονομικές διαφορές έως περιφερειακές συγκρούσεις.

-Πλοήγηση σε ενδιαφερόμενους φορείς. Διαχείριση σύνθετων σχέσεων με διαφορετικές κυβερνήσεις, ρυθμιστικούς φορείς και διεθνείς οργανισμούς με αντικρουόμενες ατζέντες, ενσωματώνοντας παράλληλα την αξιολόγηση γεωπολιτικού κινδύνου στον σχεδιασμό της αγοράς και στις αποφάσεις εμπορικής πολιτικής.

-Αντιμετώπιση κρίσεων. Παροχή γρήγορων, ενημερωμένων απαντήσεων σε απρόβλεπτα γεωπολιτικά γεγονότα που επηρεάζουν τις λειτουργίες, τις αλυσίδες εφοδιασμού ή τη φήμη, διασφαλίζοντας την οργανωτική ευελιξία σε ένα ασταθές περιβάλλον.

Υλοποίηση του ρόλου του CGO

Δεν πρόκειται απλώς για την διερεύνηση του κινδύνου, αλλά και για τη μεγιστοποίηση των ευκαιριών – η θετική πλευρά μπορεί να είναι πολύ πραγματική. Η τοποθέτηση για γεωπολιτική αλλαγή μπορεί να καλύψει μεταβαλλόμενους εμπορικούς διαδρόμους, νέους τομείς οργανικής ανάπτυξης ή ευκαιρίες για αναδιάρθρωση των παγκόσμιων δραστηριοτήτων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας κόστους ή κεφαλαίου.

Για παράδειγμα, ενώ άλλοι δυτικοί κατασκευαστές αυτοκινήτων βρέθηκαν αποκλεισμένοι από την Κίνα, το Gigafactory Shanghai της Tesla έγινε η μονάδα παραγωγής οχημάτων με την υψηλότερη δυναμικότητα παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 40% των παγκόσμιων παραδόσεών τους. Ομοίως, η διαφοροποίηση της αλυσίδας εφοδιασμού της Apple προς την Ινδία επέτρεψε αύξηση 50% σε ετήσια βάση στην παραγωγή iPhone και δισεκατομμύρια σε νέα έσοδα.

Για εταιρείες που είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν προληπτικά τον γεωπολιτικό κίνδυνο, ένα δομημένο πλαίσιο είναι απαραίτητο:

1. Έλεγχος της τρέχουσας γεωπολιτικής έκθεσης. Ξεκινήστε με τη διεξαγωγή ενός ολοκληρωμένου εσωτερικού ελέγχου. Αυτό περιλαμβάνει την σχολαστική χαρτογράφηση όλων των λειτουργιών, των αλυσίδων εφοδιασμού και των ροών εσόδων σε όλες τις προσδιορισμένες ζώνες γεωπολιτικού κινδύνου. Ταυτόχρονα, εντοπίστε όλες τις κανονιστικές εξαρτήσεις και τις απαιτήσεις συμμόρφωσης σε διάφορες δικαιοδοσίες. Τέλος, αξιολογήστε τις τρέχουσες σχέσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη, εντοπίστε πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων και εντοπίστε περιοχές ευπάθειας.

2. Δημιουργήστε δυνατότητες γεωπολιτικής νοημοσύνης. Η δημιουργία ισχυρών δυνατοτήτων πληροφοριών είναι ζωτικής σημασίας. Σχηματίστε διαλειτουργικές ομάδες που μπορούν να συνδέσουν αποτελεσματικά τη γεωπολιτική ανάλυση με συγκεκριμένες επιχειρηματικές λειτουργίες, από την Έρευνα και Ανάπτυξη έως τις πωλήσεις. Αναπτύξτε εξελιγμένα πλαίσια σχεδιασμού σεναρίων και πρωτόκολλα προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων για να προετοιμαστείτε για διάφορα γεωπολιτικά μέλλοντα. Κρίσιμο είναι να ενσωματώσετε την αξιολόγηση γεωπολιτικού κινδύνου στον υπάρχοντα σχεδιασμό επιχειρησιακής συνέχειας.

3. Ανεβάστε τον γεωπολιτικό κίνδυνο σε στρατηγικό επίπεδο. Το τελικό βήμα είναι η ενσωμάτωση του γεωπολιτικού κινδύνου στα υψηλότερα επίπεδα του οργανισμού. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την επέκταση των υφιστάμενων ρόλων σε κυβερνητικές υποθέσεις ή, πιο αποτελεσματικά, τη δημιουργία μιας ειδικής ανώτερης θέσης. Κρίσιμο είναι ότι ο CGO πρέπει να λειτουργεί ως κεντρικός κόμβος, ενισχύοντας την απρόσκοπτη συνεργασία με άλλα μέλη της C-suite, διασφαλίζοντας μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση κινδύνων και τον επιχειρηματικό σχεδιασμό.