Ρωσία: Τι κρύβει η «σιγή ασυρμάτου» Πούτιν για στοιχεία από το δημογραφικό, έως την οικονομία

Για τέταρτο καλοκαίρι, η Ρωσία συνεχίζει την εισβολή στην Ουκρανία, με τον πόλεμο να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή.

Το Κρεμλίνο δηλώνει ανεπηρέστο από τις όψιμες απειλές του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν διακηρύττει ότι, αν και είναι ανοιχτός στις διαπραγματεύσεις, οι στόχοι και οι όροι της Μόσχας παραμένουν αμετάβλητοι.

Επί της ουσίας, λέει, είναι η εξάλειψη «των βαθύτερων αιτιών που προκάλεσαν αυτήν την κρίση», την οποία χαρακτηρίζει «θεμελιώδη».

«Τυχόν απογοητεύσεις που προέρχονται από οποιονδήποτε, προκύπτουν από υπερβολικές προσδοκίες. Αυτός είναι ένας γνωστός γενικός κανόνας».

Όμως οι απογοητεύσεις ή οι όποιες ψευδαισθήσεις υπάρχουν και στις δύο πλευρές.

Από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, πριν από 41 και πλέον μήνες, οι αρχές στη Ρωσία έχουν περιορίσει μεθοδικά την πρόσβαση σε κρίσιμα εθνικά στατιστικά δεδομένα.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν (Sergey Bobylev/TASS Host Photo Agency/Handout via REUTERS)

Κρυφές δαπάνες προϋπολογισμού

Η ρωσική κυβέρνηση συνεχίζει να αυξάνει το μερίδιο των απόρρητων δαπανών στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.

Το μεγαλύτερο μέρος τους διοχετεύεται προφανώς στον πόλεμο.

Συνολικά το ύψος των μυστικών αυτών κονδυλίων έχει φτάσει το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού: ένα ιστορικό υψηλό στη σύγχρονη ρωσική ιστορία.

Μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025 3,6 τρισεκατομμύρια ρούβλια διατέθηκαν σε απόρρητα κονδύλια του προϋπολογισμού.

Αυτό αντιστοιχεί σε αύξηση 44% συγκριτικά με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με υπολογισμούς του Γιάνις Κλούγκε, αναπληρωτή προϊσταμένου του Τμήματος Ανατολικής Ευρώπης & Ευρασίας.του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών και Ασφαλειακών Υποθέσεων (SWP).

Το 2024, εν τω μεταξύ, οι επίσημες στρατιωτικές δαπάνες της Ρωσίας ξεπέρασαν το 6% του ΑΕΠ.

Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο από εποχής της ΕΣΣΔ.

Οι ειδικοί προβλέπουν ότι το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί στο 7,5% το 2025.

Σύμφωνα με τον εγκεκριμένο ομοσπονδιακό προϋπολογισμό της Ρωσίας για φέτος, η χώρα θα δαπανήσει το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της για την άμυνα και την ασφάλεια.

Αυτό είναι περισσότερο από ό,τι θα διατεθεί για την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και τις κοινωνικές ανάγκες μαζί.

Ξεπερνά επίσης τους συνδυασμένους αμυντικούς προϋπολογισμούς όλων των κρατών μελών της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Μια γυναίκα περπατά ανάμεσα σε ρωσικές σημαίες στο κέντρο της Μόσχας (REUTERS/Evgenia Novozhenina/File Photo)

Δημογραφικά στοιχεία

Τον Ιούλιο, η Rosstat δημοσίευσε έκθεση με τίτλο «Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Ρωσίας» για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2025, πλην όμως με μια αξιοσημείωτη παράλειψη: η ενότητα για τα δημογραφικά δεδομένα είχε εξαφανιστεί.

Αυτές οι εκθέσεις παρείχαν μηνιαίες ενημερώσεις σχετικά με τις πληθυσμιακές μεταβολές και τη μετανάστευση από και προς τη Ρωσία.

Όμως μέχρι το καλοκαίρι του 2025 σχεδόν όλα τα δημόσια διαθέσιμα δημογραφικά στατιστικά στοιχεία στη Ρωσία είχαν εξαφανιστεί.

Ορισμένα δημογραφικά δεδομένα είχαν αποσυρθεί από τη δημόσια θέα πολύ νωρίτερα.

Η τελευταία μηνιαία ενημέρωση για γεννήσεις, θανάτους, γάμους και διαζύγια ήταν τον περασμένο Μάρτιο.

Αρχικά εξαφανίστηκαν τα δεδομένα ανά περιοχή και στη συνέχεια αφαιρέθηκαν τα στοιχεία σε εθνικό επίπεδο.

Συνέπεσε με ένα μαύρο ορόσημο: τον Μάρτιο γεννήθηκαν κατά μέσο όρο μόνο 3.012 μωρά την ημέρα στη Ρωσία.

Είναι ο χαμηλότερος αριθμός από τότε που άρχισε η συστηματική τήρηση σχετικών αρχείων, σχεδόν πριν από δύο αιώνες.

Φέτος δε η Rosstat δεν δημοσίευσε τα ετήσια στοιχεία θνησιμότητας ανά φύλο και ηλικιακή ομάδα, που μέχρι πρότινος χρησιμοποιούνταν για εκτίμηση του αριθμού των Ρώσων που σκοτώθηκαν στα μέτωπα στην Ουκρανία.

Πριν από τον πόλεμο, η Rosstat δημοσίευε στοιχεία για θανάτους από περισσότερες από 300 συγκεκριμένες αιτίες.

Αυτό έχει πλέον μειωθεί σε μόλις 16 ευρείες κατηγορίες.

Μεταξύ των πρώτων που εξαφανίστηκαν ήταν η ανάλυση των θανάτων από εξωτερικές αιτίες -όπως αυτοκτονία, τροχαία ατυχήματα και ανθρωποκτονίες- που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση των θυμάτων από τις μάχες.

Αντίθετα, από το φθινόπωρο του 2024 η Rosstat έχει σταματήσει να δημοσιεύει επίσης έναν άλλο κρίσιμο δημογραφικό δείκτη: τις μηνιαίες εκτιμήσεις του προσδόκιμου ζωής.

Η κίνηση συνέπεσε με μια σταθερή μείωσή του, λόγω των μαζικών απωλειών νέων ανδρών στον πόλεμο.

Η πρόσβαση στα στοιχεία εμποδίζεται πλέον ακόμη και σε Ρώσους ερευνητές.

Γίνεται μόνο με προσωπική υπογραφή και την ένδειξη «Μόνο για Επίσημη Χρήση».

Άποψη από το επιχειρηματικό κέντρο Moscow City και το τείχος του Κρεμλίνου στη Μόσχα (REUTERS/Evgenia Novozhenina)

Ακίνητα και άλλα οικονομικά στοιχεία

Από το 2023 η Κρατική Δούμα (η Κάτω βουλή του ρωσικού κοινοβουλίου) έχει διαβαθμίσει δεδομένα από το Ενιαίο Κρατικό Μητρώο Ακινήτων.

Πλέον, οι πληροφορίες ιδιοκτησίας μπορούν να ληφθούν μόνο με τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη του ακινήτου.

Αυτό όχι μόνο έχει περιπλέξει τον έλεγχο στις κτηματομεσιτικές συναλλαγές, αλλά παρεμποδίζει επίσης σοβαρά τις έρευνες κατά της διαφθοράς.

Η Ομοσπονδιακή Τελωνειακή Υπηρεσία έχει σταματήσει εν τω μεταξύ να δημοσιεύει μηνιαία στατιστικά στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές από το 2022, επικαλούμενη την ανάγκη «αποφυγής παρερμηνειών και εικασιών».

Παρόλο που τα δεδομένα επανεισήχθησαν αργότερα, εμφανίζονταν μόνο σε εξαιρετικά συγκεντρωτική μορφή, ανεπαρκή για οποιαδήποτε ουσιαστική ανάλυση.

Παρ’ όλα αυτά ερευνητές και δημοσιογράφοι κατάφεραν να φέρουν στο φως μεθόδους, με τις οποίες η Ρωσία συνεχίζει να παρακάμπτει τις δυτικές κυρώσεις και να προμηθεύεται αγαθά για στρατιωτική χρήση -μεταξύ άλλων από δυτικές εταιρείες- δρομολογώντας αγορές μέσω μεσαζόντων στην Κίνα, το Καζακστάν και αλλού.

Η κυβέρνηση έχει επιτρέψει σε ρωσικές εταιρείες που βρίσκονται ήδη υπό κυρώσεις ή κινδυνεύουν να υποστούν κυρώσεις να μη δημοσιοποιούν οικονομικές αναφορές και να αποκρύπτουν τους πραγματικούς δικαιούχους, συνδεδεμένες οντότητες, αντισυμβαλλόμενα μέρη, συναλλαγές και επενδύσεις, αλλά και λεπτομέρειες σχετικά με κρατικές συμβάσεις.

Το ποιος έχει αυτό το «προνόμιο» το αποφασίζει το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών.

Βασικά οικονομικά δεδομένα έχουν συστηματικά αποκρυφθεί.

Για παράδειγμα, η Rosaviatsiya (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αερομεταφορών της Ρωσίας) σταμάτησε να δημοσιεύει στατιστικά στοιχεία για την επιβατική κίνηση των αεροπορικών εταιρειών και των αεροδρομίων, ενώ το υπουργείο Ενέργειας δεν δημοσιεύει πλέον στοιχεία για το πετρέλαιο και τις εξαγωγές του, καθώς και στοιχεία για την παραγωγή και την κατανάλωση ενέργειας.

Όπως επεσήμανε ο ρωσικός ανεξάρτητος ιστότοπος οικονομικών θεμάτων «The Bell», «οι συνέπειες είναι γνωστές: η πρόβλεψη και ο σχεδιασμός γίνονται λιγότερο ακριβείς για τις επιχειρήσεις, το λειτουργικό κόστος αυξάνεται και αυτό τελικά μετακυλίεται στους καταναλωτές, με υψηλότερες τιμές».

Μάσκες με τις εικόνες των προέδρων της Ρωσίας και των ΗΠΑ, Βλαντίμιρ Πούτιν και Ντόναλντ Τραμπ προς πώληση σε αγορά στην Αγία Πετρούπολη (EPA/ANATOLY MALTSEV)

 «Πέπλο σιωπής»

Αυτό είναι μόνο ένα μέρος των πληροφοριών που έχουν εξαφανιστεί από τη δημόσια θέα τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια, υπογραμμίζει στην έρευνά του το Vazhnyye Istorii.

Ακόμη και τα δεδομένα που παραμένουν προσβάσιμα είναι συχνά εξαιρετικά αμφισβητήσιμα, τονίζει.

Για παράδειγμα, μία από τις πιο σημαντικές πηγές δεδομένων στη Ρωσία, η τελευταία εθνική απογραφή, «έχει παραμορφωθεί σε βαθμό, που είναι σχεδόν άχρηστη για σοβαρή ανάλυση», αναφέρει.

Οι αρχές έχουν μετατοπίσει το όριο της φτώχειας για να μειώσουν τεχνητά τον αριθμό των Ρώσων που ταξινομούνται ως φτωχοί.

Έχουν διογκώσει τον αναφερόμενο αριθμό Ουκρανών προσφύγων στη Ρωσία.

Έχουν χειραγωγήσει τα στατιστικά στοιχεία για την υγειονομική περίθαλψη, μεταξύ πολλών άλλων.

«Η καταστολή των πληροφοριών πλήττει την καρδιά των κοινωνικών επιστημών, της κοινωνίας των πολιτών και την ικανότητα κατανόησης και αξιολόγησης των όσων συμβαίνουν στη χώρα και λογοδοσίας των υπευθύνων λήψης αποφάσεων», επισημαίνεται στην έρευνα.

Πολλώ μάλλον όταν η απόκρυψη πληροφοριών αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα αυταρχικών καθεστώτων, που ακολουθούν το ίδιο εγχειρίδιο.

Μονοπώλιο της εξουσίας, έλεγχος της δημόσιας σφαίρας, διαστρέβλωση δεδομένων και μπόλικη προπαγάνδα.

Πηγή: in.gr