Υποσχέθηκε να γίνει ο πρόεδρος που θα «θεράπευε» τη Γαλλία από τα χρόνια δημοσιονομικά της βάρη.
Επτά χρόνια αργότερα, ο Εμανουέλ Μακρόν βρίσκεται στο τιμόνι μιας χώρας που δαπανά περισσότερα από όλες τις χώρες στην Ευρώπη, δανείζεται ασύστολα και παραδίδει στις Βρυξέλλες τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο της δεκαετίας.
Το ερώτημα που πλανάται δεν είναι μόνο εάν ο Γάλλος πρόεδρος φέρει την αποκλειστική ευθύνη, αλλά αν η χώρα είναι διατεθειμένη να κάνει τις δύσκολες επιλογές που απαιτεί η συγκυρία.
Γαλλία: Το βάρος του χρέους και η πτώση πρωθυπουργών
Η Γαλλία έχει να ισοσκελίσει προϋπολογισμό από τη δεκαετία του ’70, αναφέρουν οι Financial Times στο ρεπορτάζ τους.
Σήμερα, το δημόσιο χρέος αγγίζει επίπεδα που την τοποθετούν αμέσως μετά την Ελλάδα και την Ιταλία στην ευρωζώνη.
Το έλλειμμα του 2024 έκλεισε στο 5,8% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην Ευρώπη, ενώ δύο πρωθυπουργοί παραιτήθηκαν μέσα σε λίγους μήνες λόγω αποτυχημένων σχεδίων δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Ο τελευταίος, ο Φρανσουά Μπαϊρού, πρότεινε πακέτο μέτρων 44 δισ. ευρώ που όμως απορρίφθηκε, αφήνοντας στον διάδοχό του μια ακόμα δυσκολότερη αποστολή.
Οι υποσχέσεις Μακρόν και το πολιτικό κόστος
Όταν ανέλαβε τα ηνία, ο Μακρόν ευαγγελίστηκε εκσυγχρονισμό.
Μείωσε τους φόρους στις επιχειρήσεις (από 33% σε 25%), κατήργησε τον φόρο μεγάλης περιουσίας και εισήγαγε ενιαία φορολογία 30% στα κεφαλαιακά κέρδη.
Παράλληλα, χαλάρωσε την εργατική νομοθεσία και αύξησε το όριο συνταξιοδότησης στα 64 έτη, προκαλώντας οργή στους δρόμους αλλά και μείωση της ανεργίας.
Ωστόσο, οι φοροελαφρύνσεις αποδείχθηκαν μόνιμες και σε μεγάλο βαθμό ακάλυπτες.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο OFCE, οι μισές από τις αυξήσεις του χρέους από το 2017 προέρχονται από αυτές τις περικοπές.
Οι κρίσεις που άναψαν φωτιές
Η προεδρία Μακρόν σημαδεύτηκε από συνεχείς κρίσεις.
Το 2018, το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» ξέσπασε ως αντίδραση σε έναν πράσινο φόρο στα καύσιμα που θεωρήθηκε άδικο.
Ακολούθησαν η πανδημία Covid-19 και η ενεργειακή κρίση μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο Γάλλος πρόεδρος επέλεξε τη στρατηγική «ό,τι χρειαστεί» (quoi qu’il en coûte), διοχετεύοντας πάνω από 170 δισ. ευρώ για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, ενώ μόνο οι επιδοτήσεις ενέργειας κόστισαν στο κράτος 72 δισ. ευρώ. Το αποτέλεσμα; Οικονομική ανακούφιση για τους πολίτες, αλλά δημοσιονομική ασφυξία για το κράτος.
Η αντίφαση της γαλλικής κοινωνίας
Η Γαλλία καταναλώνει το 57% του ΑΕΠ της σε δημόσιες δαπάνες – ποσοστό υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα του ΟΟΣΑ.
Από αυτές, σχεδόν οι μισές κατευθύνονται σε συντάξεις, υγεία και επιδόματα ανεργίας.
Οι πολίτες ζητούν από το κράτος περισσότερη προστασία, αλλά ταυτόχρονα απορρίπτουν νέους φόρους.
«Είναι μια πολιτισμική αντίφαση», τονίζει ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, Φρανσουά Εκάλ. Η αριστερά απαιτεί νέες επιβαρύνσεις για τους πλούσιους και αναστολή της μεταρρύθμισης στις συντάξεις, κάτι που ο Μακρόν θεωρεί πολιτική αυτοκτονία.
Τα οικονομικά διλήμματα
Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η Γαλλία δεν μπορεί να βγει από το τέλμα απλά φορολογώντας ή ποντάροντας στην ανάπτυξη.
Η παραγωγικότητα παραμένει στάσιμη και η αγορά εργασίας δείχνει σημάδια κόπωσης.
Αυτό που απαιτείται είναι μια συστηματική μείωση δαπανών, ειδικά στην υγεία και την εκπαίδευση, όπου η χώρα δαπανά περισσότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο χωρίς καλύτερα αποτελέσματα.
Όμως, σε ένα πολιτικό περιβάλλον διχασμένο και με τις προεδρικές εκλογές του 2027 στον ορίζοντα, δύσκολα θα βρεθεί συναίνεση.
Η ευρωπαϊκή ανησυχία
Οι Βρυξέλλες παρακολουθούν με ανησυχία.
Η Γαλλία, δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, δεν είναι περιφερειακή περίπτωση όπως η Ελλάδα ή η Πορτογαλία. Αν συνεχίσει να παραβιάζει τα όρια ελλείμματος και χρέους, το πλήγμα στην αξιοπιστία του ευρώ θα είναι σημαντικό. «Δεν πρόκειται για οικονομική αδυναμία, αλλά για πολιτική βούληση», σχολιάζει η οικονομολόγος Ελέν Ρέι του London Business School, υπογραμμίζοντας ότι μια σταδιακή προσαρμογή είναι εφικτή εφόσον υπάρξει πολιτική στήριξη.
Η Γαλλία βρίσκεται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι.
Οι φοροελαφρύνσεις, οι κοινωνικές παροχές και οι απανωτές κρίσεις δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα που τώρα απειλεί τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.
Ο Εμανουέλ Μακρόν, που κάποτε παρουσιάστηκε ως ο «εκσυγχρονιστής» της Γαλλίας, κινδυνεύει να μείνει στην ιστορία ως ο πρόεδρος που κληροδότησε στην Ευρώπη έναν νέο δημοσιονομικό πονοκέφαλο.
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα βρει τον πολιτικό χώρο να εφαρμόσει τις δύσκολες αποφάσεις ή αν η χώρα θα περιμένει μέχρι το 2027 για να καθορίσει το μέλλον της.
