ΕΕ: Τανκς εναντίον τρακτέρ, στον επόμενο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό

Μια «μάχη» στο εσωτερικό της Ευρωπαικής Ενωσης αποκτά διαστάσεις σχεδόν υπαρξιακές για τον πιο ολοκληρωμένο υπερεθνικό οργανισμό του κόσμου.

Ο λόγος για την μάχη που θα κρίνει την κατανομή των πόρων του ενωσιακού προυπολογισμού της επόμενης περιόδου 2028-2034 και θα επηρεάσει σημαντικά τις οικονομίες των 27 κρατών-μελών και συνολικά την ευρωστία της ευρωπαϊκής οικονομίας , τη διάρθρωση και τον παραγωγικό προσανατολισμό της.

Ακόμα, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην απασχόληση, την κατανάλωση και τελικά την ευημερία των 450 εκατομμυρίων ευρωπαίων πολιτών.

Ομως, το σχέδιο προυπολογισμού είναι ακόμα μεγαλύτερο: Συνιστά μια αλλαγή για την ίδια την εξέλιξη του ευρωπαϊκού οικοδομήματος που γεννήθηκε μέσα απο την ανάγκη για τον τερματισμό των πολέμων στην Eυρώπη και την προσδοκία των ευρωπαίων ηγετών για την οικονομική ανάπτυξη, μέτοχοι της οποίας θα μπορούσαν να είναι  οι Ευρωπαίοι πολίτες.

Επιπλέον, ο νέος κοινοτικός προϋπολογισμός είναι μια προσπάθεια εξοικονόμησης πόρων που θα τροφοδοτήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες ώστε οι 27 της ΕΕ να προετοιμαστούν για το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσουν αυτό που οι εμπνευστές του ευρωπαικού εγχειρήματος ήθελαν να ξορκίσουν…

Η αύξηση των αμυντικών δαπανών

Η Ευρωπαική Ενωση θέλει να αυξήσεις δραματικά τις αμυντικές δαπάνες αλλά η Ευρωπαική Επιτροπή πρέπει πρώτα να κερδίσει τη μάχη εναντίον των ευρωπαίων αγροτών, λέει το Politico που υπενθυμίζει ότι στον τρέχοντα επταετή προϋπολογισμό, ο οποίος ισχύει μέχρι το 2027, οι αγρότες θα λάβουν συνολικά 387 δισεκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

Το ποσό αυτό μειώνεται στα 300 δισεκατομμύρια ευρώ στο σχέδιο για την περίοδο 2028-2034, ενώ οι δαπάνες για την άμυνα και το διάστημα εκτοξεύονται στα 131 δισεκατομμύρια ευρώ — πέντε φορές περισσότερο από τον υφιστάμενο προϋπολογισμό. Η συνολική πρόταση προϋπολογισμού καλύπτει δαπάνες ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ.

Οι αγρότες, που εξακολουθούν να αποτελούν την πιο ισχυρή ομάδα πίεσης της Ένωσης, έχουν δει το μερίδιό τους στον προϋπολογισμό της ΕΕ να μειώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, από περίπου 70% το 1980 στο 25% το 2023

Οι χώρες θα έχουν επίσης μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών για να δαπανήσουν τα περιφερειακά αναπτυξιακά κονδύλια σε βιομηχανικά και τεχνολογικά έργα που σχετίζονται με την άμυνα.

«Οι αγρότες μας δεν είναι ευχαριστημένοι, φοβάμαι ότι θα πρέπει να αναλάβουμε δράση σε αυτό το θέμα», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ από την Κεντρική Ευρώπη, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για να συζητήσει το ευαίσθητο αυτό θέμα.

Εργοστασιακή μονάδα της γερμανικής Rheinmetall

Η ώθηση στην άμυνα είναι μια αντίδραση στην αυξανόμενη απειλή που αποτελεί η Ρωσία — και στην ανησυχία ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θα καταστρέψει τις παραδοσιακές σχέσεις ασφάλειας της Αμερικής με την Ευρώπη και θα αρχίσει να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα.

Αυτές οι ανησυχίες είναι ιδιαίτερα έντονες σε χώρες κοντά στη Ρωσία, όπου οι κυβερνήσεις παλεύουν μεταξύ των απαιτήσεων για ενίσχυση των στρατών τους και της πίεσης από οργισμένους αγρότες που ανησυχούν για την απώλεια των χρημάτων της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει την πρότασή της ως ζωτικής σημασίας για τις αμυντικές ανάγκες της ηπείρου, προσθέτοντας ότι η αύξηση των κονδυλίων για τον εξοπλισμό θα έχει θετικές οικονομικές επιπτώσεις.

«Γνωρίζουμε ότι η ασφάλεια αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για τους πολίτες και τις κυβερνήσεις και θα ενισχύσει τη βιομηχανική μας βάση», δήλωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν όταν ανακοίνωσε το σχέδιο νωρίτερα φέτος.

Η σταδιακή συρρίκνωση των αγροτικών ενισχύσεων

Ωστόσο, οι αγρότες, που εξακολουθούν να αποτελούν την πιο ισχυρή ομάδα πίεσης της Ένωσης, έχουν δει το μερίδιό τους στον προϋπολογισμό της ΕΕ να μειώνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες, από περίπου 70% το 1980 σε ένα τέταρτο το 2023. Δεν είναι διατεθειμένοι να παραχωρήσουν περισσότερα.

Η νέα πρόταση για την αγροτική πολιτική «δεν μας ικανοποιεί, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο καταλήξαμε σε αυτήν», δήλωσε στα τέλη Αυγούστου ο Μασιμιλιάνο Τζιανσάντι, επικεφαλής της Copa, της αγροτικής πτέρυγας της αγροτικής ομάδας πίεσης της ΕΕ Copa-Cogeca. Πρόσθεσε ότι «υπήρχε έλλειψη συζήτησης… σχετικά με τους στόχους που θα έπρεπε να έχουν τεθεί». Επίσης, χαρακτήρισε τα αιτήματα των αγροτών ως ζήτημα ασφάλειας.

«Αν συνεχίσουμε έτσι και όλο και περισσότεροι αγρότες θα σταματήσουν τη δραστηριότητά τους, θα έρθει μια στιγμή που εμείς οι Ευρωπαίοι θα καταλάβουμε τι σημαίνει να αγοράζουμε προϊόντα από χώρες εκτός Ευρώπης», δήλωσε.

Διαμαρτυρία ευρωπαιων αγροτών έξω απο τα κεντρικά γραφεια της Κομισιόν. Βρυξέλλες – Φεβρουάριος 2024

Η πίεση για τη διατήρηση της χρηματοδότησης της γεωργίας σε αμετάβλητο επίπεδο έρχεται σε μια περίοδο ταχείας γεωπολιτικής αλλαγής στην ΕΕ.

Ηγέτες, από τον πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι και την πρωθυπουργό της Ιταλίας Τζιόρτζια Μελόνη, έως τον ανώτατο στρατηγό της Γαλλίας και τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ζητούν όλοι από την Ένωση να αναδειχθεί σε σοβαρό στρατιωτικό παράγοντα, εάν θέλει να επιβιώσει στον σκληρό ανταγωνισμό μεταξύ των αντίπαλων δυνάμεων.

Νικητές και ηττημένοι στην ΕΕ

Οι προβλέψεις για την έκβαση της μάχης μεταξύ αγροτών και στρατηγών ποικίλλουν σημαντικά.

«Δεν νομίζω ότι τα στοιχεία θα αλλάξουν σημαντικά σε σύγκριση με την πρόταση της Επιτροπής», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, ο οποίος ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για να συζητήσει το ευαίσθητο θέμα. «Αυτό δεν οφείλεται στο ότι οι άνθρωποι θεωρούν ότι πρόκειται για μια εξαιρετική πρόταση, αλλά στο ότι δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με το τι πρέπει να περικοπεί από την πρόταση της Επιτροπής».

Ωστόσο, η Μαρί Αγκνες Στρακ -Ζιμερμαν, πρόεδρος της επιτροπής άμυνας και ασφάλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε στο Politico: «Θα το συζητήσουν τώρα για τα επόμενα δύο χρόνια… και μετά τίποτα δεν θα είναι όπως είναι σήμερα».

Την υποστηρίζει ο Γκούντραμ Γούλφ, ανώτερος ερευνητής στο Bruegel, ένα think tank με έδρα τις Βρυξέλλες. «Το αγροτικό λόμπι είναι πολύ ισχυρό και πιθανότατα θα επιτύχει μείωση του ποσού των 131 δισεκατομμυρίων ευρώ», είπε.

Ωστόσο, υπάρχει επίσης η αίσθηση ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρειάζεται αναπροσαρμογή, επισημαίνει το Politico.

«Είναι καιρός να μειωθεί σημαντικά το ποσό της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), και ακόμη και αυτό που προτείνει η Επιτροπή είναι ανεπαρκές», δήλωσε ο Γ.Γούλφ. «Απλά δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να επιδοτούμε τους μεγάλους αγρότες στην τρέχουσα κλίμακα, αλλά πρέπει να επικεντρώσουμε τους σπάνιους δημόσιους πόρους στα ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά», δήλωσε, χρησιμοποιώντας έναν ευρύ όρο που περιλαμβάνει τις αμυντικές δαπάνες.

Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν μήνες έντονων διαφωνιών πριν οριστικοποιηθεί ο νέος προϋπολογισμός.

Αντιπαράθεση άμυνας και διαστήματος

Δεν θα συζητηθεί μόνο η συνολική κατανομή των πόρων στους αγρότες και την άμυνα. Αμφισβητείται επίσης η μορφή του προϋπολογισμού για το διάστημα, ο οποίος συνυπολογίζεται με τον προϋπολογισμό για την άμυνα.

«Η ακριβής κατανομή των 131 δισεκατομμυρίων ευρώ δεν έχει ακόμη καθοριστεί και σε κάθε περίπτωση θα εξαρτηθεί από τις ετήσιες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό», δήλωσε ο Νίκλας Χέρμπστ , πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μέλος της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας.

«Δεν υπάρχει λόγος να αντιπαραθέτουμε τον διαστημικό τομέα με την άμυνα, επειδή οι δύο είναι στενά συνδεδεμένοι και εξίσου σημαντικοί», τόνισε.