Σούπερ μάρκετ: Πόσο κοστίζει το «καλάθι» για τους Ευρωπαίους

Ένα τρίτο περισσότερο για τις αγορές τους πληρώνουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές σε σύγκριση με πριν την Covid εποχής, προκαλώντας ιδιαίτερη ανησυχία στα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα. Ενώ ο γενικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη έχει μειωθεί δραστικά από το ανώτατο όριο του 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 στο τρέχον 2,0%, οι τιμές των τροφίμων άλλα λένε. Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ άνω του 15% και έχει χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα, παραμένοντας σήμερα στο 3,2% σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του Αυγούστου 2025.

Ανησυχία για έναν στους τρεις

Αυτή η απόκλιση δεν είναι μόνο στατιστική καθώς έχει έναν πραγματικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή, αφού ένα στα τρία άτομα ανησυχεί για το αν μπορεί να αντέξει οικονομικά το φαγητό που θέλει να αγοράσει, και αυτή η αίσθηση φτώχειας όταν πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ δικαιολογείται από τους αριθμούς. Βασικά προϊόντα όπως το κρέας έχουν αυξηθεί πάνω από 30%, το γάλα 40% και το βούτυρο 50% σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν την πανδημία.

Σύμφωνα με το euronews, οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης είναι αξιοσημείωτες, με αυξήσεις από 20% στην Κύπρο έως 57% στην Εσθονία. Οι βαλτικές χώρες έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από την αύξηση του κόστους της ενέργειας και των λιπασμάτων λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Η Ισπανία βρίσκεται στον μέσο όρο με 34% πληθωρισμό στα τρόφιμα από το 2019.

Όπως εξηγεί, η αύξηση των τιμών δεν οφείλεται μόνο σε προσωρινούς κλυδωνισμούς. Διάφοροι δομικοί παράγοντες συμβάλλουν στη διατήρηση των τιμών των τροφίμων σε υψηλά επίπεδα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αύξηση των εισοδημάτων στις αναδυόμενες αγορές έχει αυξήσει τη ζήτηση για γεωργικά προϊόντα, ασκώντας ανοδική πίεση στις παγκόσμιες τιμές.

Η κλιματική κρίση

Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός παράγοντας: οι παρατεταμένες ξηρασίες στο νότο της Ισπανίας το 2022 και το 2023 εκτόξευσαν τις τιμές του ελαιολάδου, ενώ το δυσμενές κλίμα σε βασικές εξαγωγικές χώρες όπως η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού έκανε το ίδιο με τον καφέ και το κακάο.

Οι τιμές των τροφίμων δεν είναι μόνο κοινωνικό ζήτημα, αλλά και βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής.

Κατ’ αρχάς, τα τρόφιμα αποτελούν περίπου το 20% του καλαθιού κατανάλωσης του ΕνΔΤΚ (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή), περισσότερο από το διπλάσιο της ενέργειας. Επιπλέον, καθώς οι καταναλωτές αγοράζουν τρόφιμα καθημερινά, αντιλαμβάνονται γρήγορα οποιαδήποτε αλλαγή στις τιμές, καθιστώντας τον πληθωρισμό των τροφίμων δυσανάλογα επιδραστικό στις προσδοκίες για τον γενικό πληθωρισμό.

Παράλληλα,  υπάρχει σημαντικός διανεμητικός αντίκτυπος. Τα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα αφιερώνουν μεγαλύτερο ποσοστό των πόρων τους σε βασικά αγαθά όπως τρόφιμα, ενέργεια και στέγαση. Όταν αυτές οι τιμές αυξάνονται, βιώνουν υψηλότερα ποσοστά πραγματικού πληθωρισμού από τους πιο ευκατάστατους γείτονές τους και αναγκάζονται να κόψουν περισσότερα έξοδα για να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους.