Προϋπολογισμός: Χρειάζεται ένα επενδυτικό θαύμα 

Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που κατέθεσε η κυβέρνηση περιγράφει ένα αισιόδοξο σενάριο για το 2026. Το προσχέδιο έχει ως βασική παραδοχή πως η ανάπτυξη θα στηριχθεί κατά κύριο λόγο στη εκτίναξη των επενδύσεων στη χώρα.

Η θεαματική άνοδος των επενδύσεων, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού, θα φτάσει το 10,2%. Πρόκειται για διπλάσια ταχύτητα σε σχέση με το 2025, με στόχο να καλυφθεί το επενδυτικό κενό που χωρίζει την Ελλάδα από την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Σε αυτή την εκτίμηση βασίζεται η κυβερνητική πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 2,4% του ΑΕΠ.

Στο κείμενο του προσχεδίου αποτυπώνεται με σαφήνεια ότι το μεγαλύτερο βάρος του ρυθμού ανάπτυξης θα το σηκώσουν οι επενδύσεις.

Συγκεκριμένα οι επενδύσεις αναμένεται να συμβάλλουν κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες στο ρυθμο ανάπτυξης, όταν η ιδιωτική κατανάλωση περιορίζεται σε 1,7% και η απασχόληση αυξάνει οριακά, μόλις 0,4%. Το στοίχημα μοιάζει ιδιαίτερα φιλόδοξο, ίσως περισσότερο απ’ όσο αντέχει η πραγματικότητα.

Εμπλοκή με το Ταμείο Ανάκαμψης

Η κυβέρνηση στηρίζει το άλμα των επενδύσεων κυρίως στα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Από το 2021 έως σήμερα έχουν εισρεύσει στη χώρα περίπου 21,3 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 9,9 δισ. αφορούν επιχορηγήσεις.

Για το 2026, προβλέπεται να διατεθούν ακόμη 7,2 δισ. ευρώ μόνο από αυτό το σκέλος. Ωστόσο, τα περιθώρια είναι ασφυκτικά και στην Ελλάδα αυτό σημαίνει κίνδυνος να χαθούν κονδύλια. Έως το τέλος Αυγούστου 2026 πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί όλα τα έργα και οι μεταρρυθμίσεις, ενώ έως τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους θα εκταμιευθούν οι τελευταίες δόσεις.

Η Κομισιόν έχει καταστήσει σαφές ότι δεν υπάρχει δυνατότητα παράτασης. Μεγάλα έργα υποδομής που δεν είναι ρεαλιστικό να παραδοθούν έως τότε κινδυνεύουν να μείνουν εκτός, στερώντας από την οικονομία κρίσιμη χρηματοδοτηση.

Η τελευταία περίοδος βρίθει από προειδοποιήσεις από την Κομισιόν. «Κόκκινη κάρτα» σε έργα σιδηροδρομικά και κοινωνικής κατοικίας, αλλά και «κίτρινη» για την αργή πρόοδο σε παρεμβάσεις στην υγεία. Αν τα χρονοδιαγράμματα δεν τηρηθούν, η απορρόφηση θα μείνει πίσω και μαζί της η επενδυτική συμβολή στο ΑΕΠ, ως εκ τούτου και ο ρυθμός ανάπτυξης.

Η οικοδομή “λαχανιάζει”

Με μεγάλη ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο, παρακολουθούν τα τελευταία στοιχεία που δείχνουν ότι η αγορά ακινήτων να χάνει την ορμή της. Η Τράπεζα της Ελλάδος κατέγραψε πτώση 17,8% στις άμεσες ξένες επενδύσεις σε ακίνητα το πρώτο εξάμηνο του 2025, στα 938 εκατ. ευρώ από 1,14 δισ. ένα χρόνο πριν. Είναι η πρώτη ουσιαστική μείωση μετά από πέντε χρόνια συνεχούς ανόδου. Την ίδια στιγμή, η οικοδομική δραστηριότητα καταγράφει διψήφιες μειώσεις σε άδειες, επιφάνεια και όγκο.

Η πτώση δεν φαίνεται να είναι τυχαία. Η αναπροσαρμογή του πλαισίου της «χρυσής βίζας» με αύξηση του κατώτατου ποσού, περιόρισε το ενδιαφέρον για κατηγορίες κατοικιών που μέχρι πρότινος ήταν περιζήτητες.

Η γραφειοκρατία σε πολεοδομικά και χωροταξικά θέματα, όπως και τα “μπρος – πίσω” με τον οικοδομικό κανονισμό, έβαλαν εμπόδια στην οικοδομή.

Σε όλα αυτά θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το υψηλό κόστος κατασκευής που μειώνει τη ζήτηση για νέες οικοδομές.

Το γεγονός ότι η κάμψη σημειώθηκε ήδη από το πρώτο μισό του έτους, που παραδοσιακά φέρνει χαμηλότερες εισροές σε σχέση με το δεύτερο, ενισχύει τον φόβο ότι η τάση είναι βαθύτερη. Για μια οικονομία που στήριξε σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη της περασμένης δεκαετίας στην οικοδομή και στον τουρισμό, η εικόνα αυτή δεν μπορεί να μην προκαλέσει ανησυχία.

Ο κίνδυνος του πληθωρισμού

Στις παραδοχές του προϋπολογισμού περιλαμβάνεται η υποχώρηση του πληθωρισμού στον 2,2% το 2026. Η εμπειρία δείχνει ότι οι προβλέψεις αυτές συχνά διαψεύδονται.

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βλέπει τον δομικό πληθωρισμό να παραμένει επίμονα ψηλά στις υπηρεσίες, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προειδοποιήσει πως οι τιμές στην Ελλάδα ενδέχεται να κινηθούν υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Εάν η αποκλιμάκωση αποδειχθεί βραδύτερη, το διαθέσιμο εισόδημα θα πιεστεί και η επενδυτική απόδοση θα αποδυναμωθεί.

Οι διεθνείς οργανισμοί έχουν αρχίσει να αναθεωρούν τις προβλέψεις τους προς τα κάτω. Η Τράπεζα της Ελλάδος προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 2,0% το 2026, ενώ το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο τον τοποθετεί χαμηλότερα από τον κυβερνητικό στόχο, στο 2,3%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ μιλούν ήδη για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, γεγονός που δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία.

Δύσκολο στοίχημα

Το σενάριο του προϋπολογισμού προβλέπει ενίσχυση εισοδημάτων, φοροελαφρύνσεις και ώθηση στις δημόσιες επενδύσεις. Το κεντρικό ερώτημα, ωστόσο, δεν είναι η σωστή κατεύθυνση που χαράσσει το προσχέδιο, αλλά αν μπορεί να εκτελεστεί.

Μπορούν τα συναρμόδια υπουργεία να ολοκληρώσουν σε λιγότερο από δύο χρόνια το σύνολο των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης;

Μπορεί η αγορά ακινήτων να ξαναβρεί ταχύτητα όταν οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν κόπωση; Και μπορεί κάποιος να είναι βέβαιος οτι η διεθνής συγκυρία δεν θα ανατρέψει τις προβλέψεις;

Τα στοιχεία του προϋπολογισμού δείχνουν τη δυσκολία του εγχειρήματος. Η κατανάλωση επιβραδύνεται, οι εξαγωγές βελτιώνονται αλλά μαζί αυξάνονται και οι εισαγωγές, ενώ η απασχόληση αυξάνει ελάχιστα.

Το προσχέδιο δείχνει οτι η κυβέρνηση περιμένει οι επενδύσεις να στηρίξουν τον προϋπολογισμό. Μοιάζει λογικό και αν το στοίχημα βγει, η Ελλάδα θα καλύψει ένα μεγάλο μέρος της απόστασης από την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Αν όχι, το ρίσκο είναι διπλό, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν πολύτιμοι πόροι και μαζί να χαθούν και οι στόχοι του προϋπολογισμού.