Κίνα: Χαράσσει τον πενταετή οδικό χάρτη – Ποιοι είναι οι στόχοι [γράφημα]

Την πορεία της για τα επόμενα πέντε χρόνια χαράσσει η Κίνα εν μέσω κλιμάκωσης των εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ.

Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος θα συναντηθεί την επόμενη Δευτέρα ως την Πέμπτη για να καταστρώσει τον οδικό χάρτη της χώρας και σύμφωνα με τους αναλυτές η «Τέταρτη Ολομέλεια», όπως ονομάζεται, θα επικεντρωθεί στην υψηλή τεχνολογία, στην αναβάθμιση της βιομηχανίας, στην πράσινη μετάβαση, στην στήριξη της εγχώριας ζήτησης και στον περιορισμό των βαθιών, ιστορικών ανισορροπιών προσφοράς-ζήτησης.

Η συνεδρίαση φέτος έχει υψηλή συμβολική σημασία καθώς στέλνει το μήνυμα ότι το Πεκίνο κινείται βάση στρατηγικού σχεδιασμού την ώρα που ο μεγαλύτερος εμπορικός αντίπαλος του, η Ουάσινγκτον, βρίσκεται στα πρόθυρα του πιθανώς μεγαλύτερου lockdown στην ιστορία της, ενισχύοντας την εικόνα της Κίνας στον παγκόσμιο χάρτη.

Το 15ο πενταετές σχέδιο

Το Πεκίνο διοργανώνει τη συνάντηση καθορισμού στρατηγικής δύο φορές κάθε δέκα χρόνια από τη δεκαετία του 1950 για να συσπειρώσει τη χώρα γύρω από συγκεκριμένους κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους. Φέτος είναι το «15ο πενταετές σχέδιο».

Το επερχόμενο είναι ιδιαίτερα κρίσιμο καθώς η Κίνα έχει θέσει ακόμη πιο μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες για το 2035, εξηγεί στο CNBC ο Ζονγκ Λιανγκ, πρώην επικεφαλής ερευνητής στην Τράπεζα της Κίνας. Μέχρι τότε, η Κίνα στοχεύει να αυξήσει το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στο μέσο επίπεδο των ανεπτυγμένων χωρών, επιτυγχάνοντας παράλληλα «σημαντικές ανακαλύψεις» στις βασικές τεχνολογίες.

Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και οι κορυφαίοι ηγέτες της χώρας θα συζητήσουν την επόμενη εβδομάδα τις άμεσες προκλήσεις του Πεκίνου. Αυτές αφορούν την αντιμετώπιση των αυξημένων τεχνολογικών περιορισμών των ΗΠΑ, την πιθανότητα αύξησης των δασμών κατά 100%, την υποτονική εγχώρια ζήτηση και την συστολή της ιστορικής ανισορροπίας προσφοράς – ζήτησης που απειλεί την ανάπτυξη της σε βάθος χρόνου.

Οι δύο τελευταίες είναι στόχοι δεκαετιών και κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις, μια πολιτική πρόκληση που έχει γίνει οξεία τώρα με την επιδείνωση των εντάσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, καθιστώντας δύσκολο για το Πεκίνο να στραφεί σε πολιτικές που βασίζονται στη ζήτηση, αναφέρει το Reuters.

Η βιομηχανική ισχύς απαιτεί τη διατήρηση του status quo της διοχέτευσης κρατικών πόρων στους παραγωγούς, ενώ η ενίσχυση της κατανάλωσης απαιτεί την ανακατεύθυνση των κεφαλαίων στα νοικοκυριά, αφήνοντας λιγότερα για επιχειρήσεις και κυβερνητικές επενδύσεις.

Εργοστάσια vs Καταναλωτές

Η βιομηχανική ισχύς ήταν το καύσιμο για την ανάπτυξη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη την τελευταία δεκαετία και λειτούργησε εις βάρος της εγχώριας κατανάλωσης. Αλλά αυτή η ενέργεια τώρα τροφοδοτεί τις αποπληθωριστικές πιέσεις και δημιουργεί μη βιώσιμα χρέη.

Η κλιμάκωση της εμπορικής έντασης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας έχει περιπλέξει τα πράγματα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στο Πεκίνο, υποστηρίζουν αναλυτές.

Μια επιλογή είναι να δοθεί προτεραιότητα στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων έναντι της επιτακτικής ανάγκης αντιμετώπισης των ανισορροπιών στην εγχώρια ανάπτυξη.

Το πενταετές σχέδιο της Κίνας, το οποίο η ολομέλεια της 20-23 Οκτωβρίου θα παρουσιάσει για κοινοβουλευτική έγκριση τον Μάρτιο, «σίγουρα θα τονίσει εκ νέου την υποστήριξη της έρευνας υψηλής τεχνολογίας και της βιομηχανικής ανάπτυξης» εξηγεί ο Τσεν Μπο, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Ανατολικής Ασίας του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης. «Όσον αφορά την σκληρή ισχύ μιας χώρας, η μεταποίηση εξακολουθεί να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα» προσθέτει και συνεχίζει. «Όταν προκύπτει σύγκρουση, αυτό που τελικά έχει σημασία είναι η μεταποίηση, όχι οι υπηρεσίες».

Σε ομιλία του Προέδρου Σι που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Qiushi του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Ιούλιο, αναφέρθηκε ότι ο κόσμος βιώνει αλλαγές που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και έναν αιώνα, οι οποίες κάνουν την «τεχνολογική επανάσταση και τον ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων χωρών ολοένα και πιο αλληλένδετη». Σ αυτό το πλαίσιο κάλεσε το έθνος να εξασφαλίσει το «στρατηγικό πλεονέκτημα» στον παγκόσμιο τεχνολογικό αγώνα.

Η Κίνα ηγείται πλέον σε βιομηχανίες όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, η ηλιακή ή η αιολική ενέργεια και αξιοποιεί την κυριαρχία της στην παραγωγή σπάνιων γαιών με ελέγχους εξαγωγών πριν από πιθανές εμπορικές συνομιλίες μεταξύ Τραμπ και Xi αργότερα τον Οκτώβριο.

Η νέα κλιμάκωση της έντασης με τις ΗΠΑ

Στις 9 Οκτωβρίου, το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας ανακοίνωσε αυστηρότερους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, προσθέτοντας πέντε νέα υλικά στον κατάλογο των περιορισμών και εισάγοντας επιπλέον έλεγχο για τους αγοραστές που σχετίζονται με ημιαγωγούς.

Ο Πρόεδρος Τραμπ καταδίκασε γρήγορα την κίνηση ως «εξαιρετικά εχθρική» και ανακοίνωσε σαρωτικούς δασμούς 100% σε όλες τις κινεζικές εισαγωγές.

Η Κίνα παράγει περισσότερο από το 90% των επεξεργασμένων σπάνιων γαιών στον κόσμο και ελέγχει περίπου το 61% της παγκόσμιας εξόρυξης  δίνοντάς της ένα ισχυρό οικονομικό πλεονέκτημα ενόψει της συνάντησης των δύο Προέδρων.

Τα 17 στοιχεία σπάνιων γαιών είναι απαραίτητα για τη σύγχρονη τεχνολογία που απαιτείται σε μια σειρά από αγαθά όπως είναι ηλεκτρικά οχήματα,οι κινητήρες αεροσκαφών έως προηγμένα στρατιωτικά συστήματα.

Με τις τελευταίες προσθήκες – όλμιο, έρβιο, θούλιο, ευρώπιο και υττέρβιο – οι εξαγωγές 12 σπάνιων γαιών περιορίζονται πλέον, βαθαίνοντας την αντιπαράθεση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου.

Οι εγχώριες αλυσίδες ανεφοδιασμού

Εκτός από μερικούς τομείς υψηλής τεχνολογίας, όπως τα αεροσκάφη ή οι προηγμένοι ημιαγωγοί, οι αλυσίδες εφοδιασμού της είναι σε μεγάλο βαθμό εγχώριες. Με τη Δύση να στοχεύει στην επαναβιομηχανοποίηση και τον επανεξοπλισμό μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και εν μέσω αυξανόμενων εντάσεων για την Ταϊβάν και τη Νότια Σινική Θάλασσα, τα διακυβεύματα είναι πολύ υψηλά για να σκεφτεί το Πεκίνο έστω να επιβραδύνει σε αυτό το μέτωπο.

«Αν δεν αναπτύξετε βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, θα υπόκεισθε σε άλλες στο μέλλον» υπογραμμίζει ο Guo Tianyong, καθηγητής στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο Οικονομικών και Οικονομικών στο Πεκίνο, προειδοποιώντας, ωστόσο, ότι η Κίνα χρειάζεται μια καλύτερη ισορροπία πολιτικής.

Τεχνητή Νοημοσύνη και Πράσινη μετάβαση

Το Πεκίνο αναμένεται να δεσμευτεί για μεγαλύτερη υποστήριξη στους εγχώριους ημιαγωγούς, την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρωποειδή ρομπότ.

«Το τεχνολογικό μέρος του [σχεδίου] θα πρέπει να επικεντρωθεί σε δύο πράγματα: την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπου το ποσοστό υιοθέτησης σε βασικούς τομείς απαιτείται να φτάσει το 90% έως το 2030· και τη βασική επιστημονική έρευνα, η οποία παραμένει αρκετά μακριά από τον επίσημο στόχο» έγραψε σε σημείωμά του ο Tianchen Xu, ανώτερος οικονομολόγος για την Ασία στο Economist Intelligence Unit.

Σε μια εποχή που οι ΗΠΑ μειώνουν τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα, η Κίνα έχει τα επόμενα πέντε χρόνια για να τηρήσει την υπόσχεσή της να αρχίσει να μειώνει τις εκπομπές άνθρακα μετά το 2030.

Μέχρι στιγμής,  υστερεί στον στόχο της να μειώσει το ποσοστό εκπομπών της, τονίζει ο Xu. «Πιστεύουμε ότι η επίτευξη αυτού του στόχου είναι ακόμα δυνατή, αλλά θα απαιτούσε πιο συντονισμένες προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ενέργειας και την εξάλειψη των βιομηχανιών με έντονες εκπομπές.

China’s official app for digital yuan is seen on a mobile phone placed in front of an image of the Chinese flag, in this illustration picture taken October 16, 2020. REUTERS/Florence Lo/Illustration

Οι αναλυτές της Morgan Stanley αναμένουν από τη συνεδρίαση ένα «πλαίσιο βασισμένο στην τεχνολογία και την προσφορά, με σταδιακή εστίαση στην κοινωνική πρόνοια». Κατά συνέπεια, «η αποφασιστική αναθέρμανση του πληθωρισμού παραμένει άπιαστη το 2026» πρόσθεσαν.

Πίσω από την αξιοσημείωτη ανάπτυξη, ο τελευταίος πενταετής κύκλος ήταν οτιδήποτε άλλο εκτός από ομαλή πορεία για την οικονομία. Ο αποπληθωρισμός των εργοστασίων εδραιώνεται, προσθέτοντας στην κρίση ακινήτων, τον κίνδυνο του δημοτικού χρέους, την ενδημική βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγικότητα και ρεκόρ ανεργίας των νέων.

Μια γενιά που σπούδασε για θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών με υψηλή εξειδίκευση και καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας, τις οποίες ένα μοντέλο ανάπτυξης που βασίζεται στην κατανάλωση είχε καλύτερες πιθανότητες να δημιουργήσει, αντιμετωπίζει περιορισμένες ευκαιρίες.

«Αν βασίζεστε μόνο στην εξωτερική ζήτηση και η εγχώρια ζήτηση δεν λειτουργεί, τότε θα έχετε προβλήματα ανεργίας και επίσης αποπληθωρισμό» περιγράφει ο Λάρι Χου, επικεφαλής οικονομολόγος για την Κίνα στην Macquarie.

«Αν συνεχιστεί έτσι για ένα ή δύο χρόνια, είναι ακόμα εντάξει. Αλλά μακροπρόθεσμα, σίγουρα θα είναι πρόβλημα».

Ο Χου αναμένει ότι η Κίνα θα λάβει σοβαρά υπόψη την τόνωση της κατανάλωσης εάν και όταν η εξωτερική ζήτηση συρρικνωθεί αρκετά ώστε να απειλήσει τους στόχους ανάπτυξης.

Σημείωσε ότι οι τρεις σημαντικότερες οικονομικές μετατοπίσεις της χώρας τα τελευταία 25 χρόνια «οφείλονταν σε [αλλαγές] εξωτερικής ζήτησης και όχι στα Πενταετή Σχέδια».

Αυτές περιλαμβάνουν τον αυξημένο ρόλο της Κίνας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού μετά την ένταξή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την απόφαση του Πεκίνου να περιορίσει τον τομέα των ακινήτων. Ο Χου αναμένει τώρα ένα ακόμη σημαντικό σημείο καμπής καθώς οι εξαγωγές μειώνονται, μετά την πρόσφατη ανθεκτικότητά τους παρά τους δασμούς των ΗΠΑ.

Αναιμική κατανάλωση

Αν και στα προηγούμενα πενταετή σχέδια η τόνωση της κατανάλωσης αποτελούσε δέσμευση ωστόσο τα κινεζικά νοικοκυριά εξακολουθούν να προτιμούν την αποταμίευση έναντι των δαπανών, γεγονός που προκαλεί εκκλήσεις για μεταρρύθμιση των αγορών εργασίας, των φόρων, των κρατικών επιχειρήσεων, των δικαιωμάτων γης και της κοινωνικής πρόνοιας.

Οι αναλυτές λένε ότι η Κίνα μπορεί να αποτύχει με τους αντιφατικούς της στόχους, στρέφοντας τη βιομηχανική υποστήριξη προς την τεχνολογική έρευνα και μακριά από την επέκταση της παραγωγικής ικανότητας, ενώ παράλληλα σταδιακά βασίζεται στις αρχικές της προσπάθειες για την ενίσχυση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας.

Η ενίσχυση της κοινωνικής πρόνοιας

Τον τελευταίο χρόνο, το Πεκίνο έχει εφαρμόσει επιδοτήσεις καταναλωτικών αγαθών, επιδόματα παιδικής μέριμνας και μικρές αυξήσεις συντάξεων. Μια πρόσφατη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου που καθιστά υποχρεωτικές τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζόμενους θέτει τις βάσεις για ισχυρότερη κοινωνική πρόνοια μακροπρόθεσμα.

Ένας σύμβουλος πολιτικής, μιλώντας ανώνυμα στο Reuters είπε ότι τα επιδόματα πιθανότατα θα αυξηθούν περαιτέρω τα επόμενα πέντε χρόνια, με τις χαμηλότερες συντάξεις να αυξάνονται ταχύτερα από τις υψηλότερες.

Ωστόσο, οι βελτιώσεις «δεν θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές», παρόλο που «όλοι αναγνωρίζουν το ζήτημα της ανεπαρκούς ζήτησης», είπε ο σύμβουλος, προσθέτοντας ότι ο μικρός προϋπολογισμός κοινωνικής ασφάλισης και τα περιορισμένα οικονομικά της τοπικής αυτοδιοίκησης περιορίζουν τις επιλογές πολιτικής.

Μετά την ύφεση του τομέα των ακινήτων, πρόσθεσε ο σύμβουλος «δεν μπορούμε να βρούμε νέους παράγοντες ζήτησης».